İşini kurmak, büyümek isteyen girişimcileri para ödülü, Silikon Vadisi’nde üst düzeyde buluşmalar ve melek yatırımcılarla ortaklık fırsatları bekliyor.
Nisan 2010... Beyaz Saray... ABD Başkanı Obama konuşuyor. Dünyanın çeşitli ülkelerinden gelen 200 girişimci dinliyor. Aralarında Doğuş Grubu’nun sosyal sorumluluk projesi Finansal Okuryazarlık Girişimi “Para Durumu”na liderlik eden Özlem Denizmen de var. Endeavor girişimci şirketlerinden Pozitron, Airties, Yemeksepeti.com da. Özellikle Müslüman ülkelerde girişimciliğin desteklenmesi için ‘Küresel Girişimcilik Programı’ başlatan Obama söze Başbakan Tayyip Erdoğan’la başlıyor; “Bu zirve bir başlangıçtı. Hatta bugün size sevinçle söylemek isterim ki; az önce Türkiye Başbakanı Erdoğan bir sonraki zirve için bizi Türkiye’de ağırlamak istediğini bildirdi.”
Küresel Girişimcilik Zirvesi’nin ilki Obama’nın isteğiyle geçen yıl Amerika’da yapıldı. Obama Müslüman ülkelerden gelen başarılı girişimcileri Beyaz Saray’da kabul etti. Bu girişimcilerden bazıları Silikon Vadisi’ne gidip Microsoft, Apple, Oracle gibi bilişim devleriyle tanıştılar. ABD Dışişleri Bakanlığı’na bağlı olarak çalışan Global Girişimcilik Programı yetkilileri Endonezya’da, Mısır’da organizasyonlar yaptılar. Şimdi Türkiye’deler... Programın başında bulunan Steven R. Koltai’nin hayatı da başlı başına bir girişim öyküsü.
Göl kenarından Obama’ya ulaştı
Obama meşhur Kahire konuşmasını yaparken Steven R. Koltai, Maine kasabasında göl kenarındaki evinde onu dinliyor. Başkan girişimcilikten bahsedince, emekliliğinin tadını çıkaran Koltai’nin içi kıpır kıpır oluyor. Ertesi gün hemen ABD Dışişleri Bakanlığı’na mektup yazarak çalışmak istediğini belirtiyor. İşe başlıyor. ‘Global Girişimcilik Programı’nın direktörlüğüne getiriliyor.
O günden bu yana Amerikan devleti adına çeşitli ülkelerde girişimcilik hikâyelerinin peşinde iz sürüyor. Geçen hafta da İstanbul’daydı. Aralık ayında girişimci ve yatırım fonlarından oluşan bir grubu Türkiye’ye getirecek. Yaratıcı fikri olan Türk girişimcileriyle buluşturacak. Programın Türkiye ayağıyla ilgilenenler www.gep-turkey.org sitesinden bilgi alabilirler.
Üç temel ülkede başladı
Neden Türkiye’desiniz?
Ofisimin kapısında, ‘Girişimcilik vasıtasıyla dünyada barış’ yazan bir tabela var. Bana göre insanların barış içinde yaşamasının yolu bir işlerinin olmasından geçiyor. Girişimcilik şu ana kadar kanıtlanmış en iyi iş yaratma alanı. İş, politik ve sosyal huzurun sağlanmasına yardımcı olan en iyi tutkaldır. Ben de bir girişimciydim. Şirketimi satıp, Los Angeles’tan Maine’e taşındım... Şiddet görmüş kadın ve çocukların dil öğrenmesi için bir girişim başlattım.
Peki Obama ile yollarınız nasıl kesişti?
Televizyon izlerken, Obama’nın Kahire konuşmasının görüntüleri yansıdı. Ünlü konuşmasında, “Biz girişimcilikle ilgili bütün tecrübemizi ve bilgimizi Müslüman dünyayla ilişkilerimizi daha iyi yapabilmek için kullanacağız” diyordu. Hemen Dışişleri Bakanlığı’na mektup yazıp çalışmak istediğimi söyledim.
Kendinizi dünyayı gezerken buldunuz...
İlk projem ABD’deki girişimcilik zirvesi oldu. Çoğunluğu Müslüman ülkelerden başarılı 200 civarında girişimci Amerika’ya geldi. Zirvenin son gününde de Dışişleri Bakanımız Hillary Clinton, Global Girişimcilik Programı’nın başlatıldığını anons etti. Başlangıçta üç temel ülke seçildi. Mısır, Endonezya ve Türkiye’de çalışmalarımıza başladık.
Amerika’da hata yapabilirsiniz
Amerika’nın suyunda havasında mı var acaba girişimcilik?
Çok fazla sayıda girişimciniz var...Amerika’da hata yapma lüksünüz vardır. Hata yaptığınızda tolere edilme olasılığınız da çok daha yüksektir. Girişimcilik eğitimi çocuklukta başlar.
Türkiye’den 10 fikir seçilecek
Türkiye’de girişimcilere nasıl ulaşacaksınız?
Aralık ayında bir heyetle Türkiye’ye geleceğiz. Bunların içinde girişimciler ve fonlar olacak. Programı birlikte yürüttüğümüz Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) ve Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı’yla (TEPAV) girişimcilere ulaşacağız. Girişimcilik eğitimi vereceğiz. Melek yatırımcı network’ünü paylaşacağız. Girişimciler bize iş planlarını anlatacaklar. Yarışma düzenleyeceğiz.
Nasıl bir yarışma bu?
Teknolojik olan girişimler ve teknolojik olmayan girişimler olmak üzere iki kategoride bir yarışma yapacağız. İnternetle ilgili işleri de dinleyeceğiz tarımla ilgili iş fikirlerini de. Bir juri oluşturacağız. Jüride Türkler de olacak. Önce bir yarı final yapılacak. Bu yarı finale 50 girişimci katılacak. Bunlar arasından seçilen 10 proje daha sonra finalde yarışacak.
Finale kalan girişimcileri ne tür fırsatlar bekliyor?
En başarılı iş fikirlerini seçeceğimiz yarışma Türkiye’de ulusal bir televizyonda yayınlanacak. Endonezya’da yaptığımız yarışmaya 500 girişimci katıldı. Bu 10 projenin sahibi para ödülü yanısıra, eğitimler alacak. İşbirliği imkanları için Silikon Vadisi’ne gidip Oracle, Apple, Microsoft gibi bilişim devleriyle görüşecekler. Beğenilen projelere melek yatırımcılar, özel sermaye fonları yatırım yapacak. Ama en az bunun kadar önemli olan diğer boyutlar var. Seçilen projeler küresel ağa girdikleri için global pazara açılacaklar. Mesela yazılım işi yapıyorsa Microsoft, Cisco gibi bilişim devlerinin yazılımlarını kullanarak işlerini geliştirmeleri sağlanacak. Müşteri bulabilmeleri için randevular alınacak, kendilerini anlatmaları için Amerika’da road showlara çağrılacaklar.
Özel görüşmeler olacak mı? 10 proje arasına giremeyecek olanlar için de fırsatlar olacak mı?
Yarı finale kalan proje sahipleriyle?yarım saatlik özel görüşmeler de yapacağız. Mısır ve Endonezya’da özel sermaye fonu ve girişimciler beğendikleri şirketlere sermaye koydular. Türkiye’de de bu olacaktır mutlaka.
Endonezya’da 500 şirket katıldı
Endonezya’ya da kaç girişimciye ulaştınız?
150. İki hafta önce oradaydık. Girişimci, gayrimenkul yatırım şirketi, fonlar ve başarı öyküsü yazan rol modeli olabilecek iş adamlarının bulunduğu bir heyetle gittik.
Bir yarışma yaptık. 500 girişimci katıldı, bunlardan 32 proje seçtik. Teknoloji ve teknolojiyle ilgisi olmayan projeleri iki kategoriye ayırdık. Her iki alanın birincilerini seçtik. Bazıları işlerini büyütmek istiyordu fonlar onlara ortak oldu. Heyetimizde yer alan bir broker, bir şirketlerini halka açacak.
Motosiklet taksi şirketi olan genç bir girişimci vardı. Bu girişimciyi Amerika’nın en büyüğü olan şirketle buluşturduk, işbirliği anlaşması imzaladılar. Bu 32 girişimciye ayrıca hızlandırılmış girişimcilik eğitimi verdik. Girişimciler heyetimizdekilerle birebir görüşmeler de yaptı. Yine 250 girişimcinin katıldığı ikinci bir toplantı organize ettik.
50 milyon dolarlık fon şirket peşinde
Mısır’da neler yaptınız peki?
Ocak ayında Mısır’daydık. 10 Mısır şirketi çeşitli fonlardan yatırım olanakları buldu. Heyetimizdeki bir yatırımcı da 50 milyon dolarlık bir fonla, Ortadoğu’da büyümesini beklediği yeni şirketlere yatırım kararı aldı.
6 Mısır şirketi de eğitim ve vizyonlarını geliştirmeleri için Amerika’ya davet edildi. Gelip şirketlerini Amerika’da tanıtacaklar. Silikon Vadisi’ne gidecekler.
Mısır’dan Google’a gittiler
Mısır’daki teknoloji yarışmasını kim kazandı?
21 ve 23 yaşında iki kardeş. Sesle komut alan cep telefonu aplikasyonu işi yapıyorlar. Biri üniversite mezunu diğer kardeş üniversiteye gidememiş. Bu iki kardeş 500 bin dolarlık fon sağladılar. İşlerini büyüttüler, şu anda yanlarında 12 kişi çalışıyor. İlk defa ülke dışına çıkıp geçen ay Amerika’ya geldiler. Google’ın satın alma başkanıyla görüştüler. Şirketlerini pazarladılar.
Okuduğum ülkede çalışmak isterim
Çinli gençler ABD’de okumak, Çin’de çalışmak Avrupa’da emekli olmak istiyormuş, rotaları doğru mu?
Çinliler böyle düşünüyor olabilir. Ama doğrusu ben bütün evrelerimi aynı ülkede yaşamak isterim.
Los Angeles’da da para kıt
Türklerde girişim ruhu var. Fakat finansman kaynaklarına ulaşmak zor.
Sermayeye ulaşmak her yerde zor. Kaliforniya’daki işime fon bulabilmek için 200 kadar sunum yaptım. Başlangıç sermayesi İstanbul’da ne kadar zor bulunuyorsa, emin olun Los Angeles’ta da o kadar zor.
Bu anlamda angel investor (Melek yatırımcılar) çok önemli. Bunlar yeni başlayan şirketlere para koyuyorlar. Şu anda Amerika’da yeni kurulan şirketlerin yüzde 90’ı melek yatırımcılardan fon sağlıyor. Dünyada iş yapma modeli buna doğru gidiyor.
Piyano çalmayı herkes öğrenebilir
Girişimci olunur mu, doğulur mu?
Müzik gibi, çoğumuz piyano çalmayı öğrenebiliriz. Ama çok azımız konser piyanisti olabilir. Onlar da en başarılı girişimciler olur zaten. Ama diğerleri de öğrenir ve çalar.
Ortadoğu’da girişimcilik neden yeterince gelişmiyor sizce?
Özel sebepler olduğunu düşünmüyorum. Ortadoğu’yu da genelleştiremezsiniz. Çok farklı ülkeler ve yaklaşımlar var. Ülke içinde bile farklı bölgeler var.
Petrol sebep olabilir mi? Japonya yeraltı kaynakları açısından zengin olmadığı için daha çok çabalayıp hızla kalkındı mesela...
Eğer ailenize bakmak için başka bir opsiyonunuz yoksa tabii ki daha hırslı olursunuz. Buna ihtiyaçtan doğan girişimcilik diyoruz. Bir de fırsatlardan doğan girişimcilik vardır. Akıllı, eksiklikleri gören birisi fırsatları hemen kullanır ve kendi işini kurar. Çok fazla petrolü olan ülkelerde, evet, ihtiyaca dayalı girişimcilik öyküleri daha az çıkıyor.
Milliyet