Şeyh Edebali 1206 yılında Kırşehir'in Mucur İlçesi İnaç köyünde dünyaya geldi. İlk eğitimini Karaman'da dönemin önde gelen alimlerinden Necmeddin ez-Zahidi'den aldı. Daha sonra eğitimini tamamlamak için Şam'a gitti. Burada yine dönemin önde gelen isimlerinden Sadreddin Süleyman b.Ebül-iz ve Cemalettin el-Hasiri 'den tefsir, hadis ve İslam hukukunu öğrendi. Eğitimini tamamladıktan sonra Karaman'a döndü. Kısa süre sonra Eskişehir'e bağlı Uludere köyüne yerleşti. Tasavvuf eğitimini burada Süleyman Türkmani'den aldı. Eğitimini aldığı sıralarda Eskişehir'de Sultan Alaeddin Camii'nin bahçesinde öğrenciler yetiştirmeye başladı. Etrafı öğrencilerle doldu ve Osman Gazi ile ilk kez burada karşılaştı. Halkın gönlüne taht kurmuş olan Şeyh Edebali, oradan ayrılarak Bilecik'e yerleşti. Burada bir zaviye kurdu. Talebe yetiştirerek halk nasihatlerde bulundu. Zaviyesi hiç boş kalmadı, gelen fakir fukaranın her türlü ihtiyacını karşıladı, hatta onlar için bir koyun sürüsü bile edindi. Eskişehir'de ona hayran kalan Osman Gazi, Bilecik'te de ziyaretlerini sürdürdü.
Osman Gazi zaviyede konuk olduğu bir gece rüyasında Şeyh Edebali'nin koynundan doğan ayın kendi koynuna girdiğini,göbeğinden bir ağaç bittiğini ve bu ağacın gölgesinin dünyaya yayıldığını, altından dağlar yükseldiğini ve bu sağların dibinden sular aktığını gördü. Uyanır uyanmaz rüyasını Şeyh'e anlattı.
Şeyh Edebali rüyayı söyle tasvir etti:
“Sen, Ertuğrul Gazi oğlu Osman, babandan sonra bey olacaksın.Kızım Mala Hatunla evleneceksin. Benden çıkıp sana gelen nur budur. Sizin asil ve temiz soyunuzdan nice padişahlar gelecek, onlar nice devletleri bir çatı altında toplayacaklar,Allahü teâlâ nice insanın huzur ve saadete kavuşmasına, İslâm dini ile şereflenmesine senin soyunu vesile edecektir.''
Bu rüyadan sonra Osman Gazi, Şey'in kızı Mala Hatun ile evlendi ve ona damat oldu. Bu evlilikle Şeyh Edebali'ye daha yakın olan Osman Gazi devletin kuruluşu sırasında kanunları hazırlarken onun hukuki bilgisinden yararlandı. Şeyh Edebali Osman Gazi'nin baş danışmanı oldu. Osmanlı devletinin ilk kadı ve müftüsü olarak devletin ilk kanunu hazırladı.
Ertuğrul bey, Osman Gazi'ye, Şeyh Edebali için “Oğul beni kır, Şeyh Edebali'yi kırma o bizim boyumuzun ışığıdır,terazisi dirhem şaşmaz" demiştir.
Malıyla, canıyla yakıp yıkılmış bu ümmet Şeyh Edebali'nin nasihatleriyle kurulan Osmanlı devletiyle huzur buldu. Osmanlı devleti kurulduğu sırada 90 yaşlarında olmasına rağmen tüm ilim ve birikimini devlete aktararak, öğrenci yetiştirmeye devam etti. Öğrencileri Anadolu'nun dört bir yanında İslam'ı anlattı. Ahi teşkilatının başına geçti. Toplumun her kesiminin birlik olmasında önemli roller üstlendi.Aldığı eğitimin zekatını ölene kadar halk hizmet ederek ödedi.
120 yaşına kadar uzun, ağlıklı ve faydalı bir ömür süren Şeyh Edebali 1326'da Bilecik'te vefat etti. Osman Gazi akıl hocasının cenazesini kendi elleriyle defnetti ve adına bir türbe yaptırdı.
Yeni Şafak