Rusya'da Risale-i Nur eserlerine ve onları okuyan, bulunduran insanlara karşı insan hakları ve uluslararası hukuka aykırı olarak baskılar 2002'den beri devam ediyor.
2007'de, Said Nursi'nin bazı kitapları aşırılıkçı ilan edildi.
Tataristan Cumhuriyet Savcılığı Risale-i Nur külliyatının “halkı kin ve düşmanlığa tahrik ettiği” gerekçesiyle 2005 yılında Nur cemaatlerinin üyelerine karşı suç duyurusunda bulunmuş, açılan dava Koptevskiy Mahkemesi’nin 2007 yılında Risale-i Nur Külliyatını “aşırı içerikli yayın” olarak niteleyip yasaklamasıyla sonuçlanmıştı.
Karar Moskova Temyiz Mahkemesi tarafından da onanmıştı. Benzer bir karar Eylül 2010’da Krasnoyarsk kent mahkemesi tarafından alınmış ve Risale-i Nur Külliyatı'ndan “Haşir Risalesi (Onuncu Söz)” “aşırı içerikli” olduğu gerekçesiyle yasaklanmıştı.
Forum18: Rusya Risale-i Nur Talebelerine Hukuksuz Baskıyı Sürdürüyor
Norveç Helsinki Komitesi ve Forum 18 ile ‘din ve inanç özgürlüğü hakkı’ üzerine inceleme raporuna göre Rusya’da Risale-i Nur talebelerine yönelik hukuksuz baskıların sürdüğü bildirildi.
"Rusya, İnterpol'ü aldattı"
Norveç İnsan Hakları Örgütü Forum18, Kasım 2020 raporunda özellikle Risale-i Nur talebelerine yönelik hukuksuz ve baskıcı uygulamaların olduğuna dair saptamalarda bulundu.
Rusya’nın ‘İnterpol’ü dahi ‘aldattığına’ dair açıklamaların olduğu rapor, örgütün 25 Kasım’daki kapsamlı uluslararası bildirisinde yer aldı.
Rusya’nın Interpol aracılığıyla, sözde ‘Aşırılık Yasası uyarınca’ cezai suçlamalarla karşı karşıya kalmaları için tutuklanıp Rusya'ya iade edilmesini talep eden Kırmızı Bülten yayımladığına dikkat çekilen açıklamalarda; “Haklarında hukuksuz bir şekilde kırmızı bülten yayımlanan isimler: Timur Atadzhanov, Aşurali Magomedeminov. Her ikisi de Said Nursi'nin eserlerini okudukları ve bulundurdukları için suçlu bulunmuş.”
Raporda; Atadzhanov, Mayıs 2019'da serbest bırakılmadan önce sığındığı ülkedeki bir sınır dışı gözaltı merkezinde 11 ay geçirdi. Ancak, yerel mahkemeler aracılığıyla sınır dışı edilme kararını bozamadı ve Rusya'ya geri dönme riski altında.
Bediüzzaman Said Nursi'nin eserlerini okuyan ve ismi Forum 18 tarafından açıklanmayan Rusya vatandaşı bir Müslüman "Rusya Interpol'ü kandırdı" dedi.
Rusya’da durum şu; "Herhangi bir soruşturma yapılmadan derhal gözaltına alınıyorsunuz ve terörist muamelesi gördüğünüz bir terörist gözaltı merkezine götürülüyorsunuz. Rusya, uluslararası bir terörist olmanız dışında hiçbir bilgi vermiyor."
2017'de Kazakistan, yıllar önce ülkeyi terk eden bir Müslümanı geri almak için Interpol Kırmızı Bildirimi kullandı. Bir Alman mahkemesi, Şubat 2019'da Kazakistan'ın iade talebini reddetmişti.
Forum 18 Interpol'e, bireyleri din veya inanç özgürlüğünü kullandıkları için cezalandırmaya çalışan bu Rus Kırmızı Bülteni'nin şartlarını karşılayıp karşılamadığını sordu.
"Interpol'ün 194 üye ülkesinden herhangi birindeki polis, Lyon'daki Genel Sekreterlikle bilgi paylaşırsa, bu bilgi o üye ülkenin mülkiyetinde kalır. Interpol, özel durumlar ve ilgili üye ülkenin onayı dışında özel durumlar hakkında yorum yapmaz."
İnsan hakları savunucuları, hükümetlerin Interpol Kırmızı Bülteni siyasi gerekçelerle- insan hakları savunucuları ve gazeteciler dahil- kişileri hedef almak için kötüye kullanmasını defalarca eleştirdi.
AİHM, Rusya’ya Uyarıda Bulunmuştu
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM), -28 Ağustos 2008’de- Bediüzzaman Said Nursî’nin Kur’an tefsiri Risale-i Nur Külliyatını yasaklayan bazı Rusya mahkemelerinin, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin ifade özgürlüğüyle ilgili maddesini ihlâl ettiğine hükmetmesi ve Rusya’yı tazminat ödemeye mahkûm etmesi, Rusya’da Risale-i Nur ve Nur Talebelerine açılan dâvâları yeniden gündeme getirdi.
İfade hürriyetinin demokratik toplumlar için önemini bir kez daha hatırlatan AİHM’nin, Rusya mahkemelerinin Said Nursî’nin eserlerine getirdiği yasağı yeterince gerekçelendirmedikleri ve kitaplardaki hangi bölümlerin ‘aşırılık’ olduğunu belirtmedikleri sonucuna vararak, yasaklanan Nur Risalelerinin Rusça’ya 2000 yılında çevrildiğini, “o tarihten 2007’ye kadar ülkede serbestçe dağıtıldığını ve Rus hükûmetinin bu yedi yıl içinde söz konusu eserlerin herhangi bir dini çatışma veya zarara sebep olduğunu ispatlayamadığını” not etmişti.
Risale-i Nur Okumak Suç Değildir
Rusya Müftülük Konseyi adına bilirkişiler raporu: Said Nursi‘nin risaleleri İslami doktrin ve Kur‘an‘ın yorumunu içermektedir. Radikal içeriği yoktur. Asla şiddete çağırmamakta, dini ve etnik milliyetçilik barındırmamaktadır. Ahlaksızlığa karşı insanları uyarmaktadır. Risale-i Nur ile ilgili olumsuz görüş ileri sürenlerin İslami bilgileri yoktu. Said Nursi ‘nin kitapları bütün dinlerdeki insanları kapsamaktadır.
Rusya Müslümanlar Birliği: Said Nursi‘nin eserleri fanatiklik içermez. Şiddete çağırmaz. Irkçılığı desteklemez. Siyasal bir kalkışmayı desteklemez. Risale-i Nur‘lar İslami ve ahlaki değerleri, Allah‘a inanmayı ve sevmeyi destekler.
Tataristan Cumhuriyeti Müslümanlar Birliği: Said Nursi Kur‘an‘ın saygın bir yorumcusu. Tüm insanları ırkı ve dini ne olursa olsun onları sevgiye, barışa, birbirini anlamaya çağırdı.
Malezya İslam Üniversitesi uzmanının raporu: Nursi, yeniden yapılanmaya, barışa, farklı kültür ve dinleri iş birliğine çağırdı. Özellikle adalet, hoşgörü, hürriyet ve sevgiye çağırdı.
Tataristan Cumhuriyeti Tarih Enstitüsü İslami Çalışmalar Bölümü: Ahlaki mükemmelliğe ve şiddete karşı olmaya çağırdı. Bu nedenle onun kitapları dini radikalliğe karşı ciddi mücadele aracıdır.
Vatikan Dinler arası Sekreteri Katolik Papazın raporu: Said Nursi‘nin bu eserleri İslam’ın ana kökleridir. Köklerini İslami geleneklerden ve asırların birikiminden almıştır. Asla radikal terimler içermez tam aksine uzlaştırmacı bir güçtür. Özellikle Allah‘ın birliği, kardeşlik ve Müslümanlar-Hıristiyanlar arasındaki pozitif ilişkiyi cesaretlendirmiştir.
Türkiye Diyanet‘inin raporu: Said Nursi‘nin kitapları ahlaki ve dini konuları işler. Asla politik konulara temas etmez. Said Nursi çok saygın bir din bilgini, kendini hep politikadan, radikallikten uzak tutmuştur.
Mısır Arap Cumhuriyeti Adalet Bakanlığı ve Mısır müftülüğü raporu: Said Nursi‘nin kitapları okuyucu için çok faydalı. Allah sevgisi ve düşüncesini veriyor. Ahlaki değerleri aşılıyor. Kötülüğü engelliyor.
İslam Konferansı Örgütü (İKÖ) Sanat ve Kültür Bölümü İslam Tarihi Araştırmaları Direktörlüğü raporu: Said Nursi Allah inancını ve ibadetin anlamını yüceltti. Onun kitapları kişinin ırkı, aidiyeti, dini ne olursa olsun asla olumsuz bir duygu beslemeyi içermez.
İngiltere Durham Üniversitesi uzman raporu: Farklı dinden bile olsa Said Nursi’nin kitaplarında olumsuz bir düşünce bulamazsınız. Takipçilerine olumsuz düşünce vermemiştir. Hukuka ve barışa uygun hareketi ve söylemleri öne çıkarmıştır.
Özetle;
Avrupa, Türkiye ve Orta Asya olmak üzere dünyanın dört bir yanında Rusça neşredilen eserler pratikte böyle bir yasağın olmadığını gösteriyor.
Hem Uluslararası Hukuk otoritelerinin hem de dünya çapındaki üniversiteler ile akredite meşru İslami örgütlerin açıklama, rapor ve akademik ilanları da göstermektedir ki Rusya’daki söz konusu yasakların mesnetsizdir ve meşru değildir.
Forum 18 Nedir?
Forum 18, dini özgürlüğü destekleyen bir Norveç insan hakları örgütüdür. Örgütün adı, İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi'nin 18. Maddesine dayanmaktadır. Forum 18 makaleyi şu şekilde özetliyor:
-İnanma, ibadet etme ve tanıklık hakkı
-İnancını veya dinini değiştirme hakkı
-Bir araya gelme ve inancını ifade etme hakkı.