Sahabilerin hadisleri yazdıkları malzemelere “sahîfe” adı verilmiştir. (1)
Bu sahifelerden muhtevası geniş olanların, birbirine eklenerek, katlanarak veya dürülerek muhafaza edilen enli veya uzun sayfalar şeklinde olduğunu söylemek mümkündür. (2)
Elli civarında Sahabi Efendimizin Sahifesi olduğu tespit edilmiştir. Bunlardan bazıları şöyle:
- Hz. Ali,
- Abdullah b. Amr b. As,
- Ebu Hüreyre,
- Abdullah b. Ömer,
- Cabir b. Abdullah
- Enes b. Mâlik,
- Abdullah b. Mesud,
- Zeyd b. Sabit,
- Ebu Saîd el-Hudri
- Nübeyt b. Şerît’in (3)
Bu sahifelerin muhtevaları sonraki hadis eserleri içinde bir bütün halinde veya farklı yerlerde alıntılar şeklinde kaydedilmiştir.
Sahabi sahifelerinden, sadece Ebu Hüreyre’nin Hemmâm b. Münebbih’e (v. 132/750) yazdırdığı sahifenin iki el yazması nüshası günümüze kadar ulaşmıştır. (4)
Bu sahifeyi Hemmam’dan Mamer b. Raşid (v. 153/770) rivayet etmiş ve Cami adlı eserinde aynen nakletmiştir. (5)
Günümüze ulaşamayan diğer sahabi sahifeleri hakkında ise ilk dönem muteber hadis kaynaklarında kayıtlar bulunmakta ve bu sahife ile beraber, muhtevaları Ahmed b. Hanbel’in Müsned’inde yer almaktadır. (6)
Bu sahifelerde yer alan hadisler, Müsned dışındaki temel hadis kaynaklarına tasnife tabi tutularak dercedilmiştir.
Kaynak:
1) bkz. Buhârî, İtisâm 5.
2) Aydınlı, Abdullah, “Sahîfe”, DİA, İstanbul 2008, XXXV, 523.
3) Geniş bilgi için bkz. Muhammed Hamidullah, Muhtasar Hadis Tarihi ve Sahife-i Hemmam ibn Münebbih, (Trc.: Kemal Kuşçu), İstanbul 2007; s. 44-96; Muhammed Mustafa el-A‘zamî, İlk Devir Hadis Edebiyatı, (Trc.: Hulusi Yavuz), İstanbul 1993, s. 34-58; Koçyiğit, Talat, Hadis Tarihi, Ankara 2010, s. 41-68; Hadislerin Toplanması Ve Yazı İle Tespiti, s. 53-129; Âşık, Nevzat, Sahâbe ve Hadîs Rivâyeti, İzmir 1981, s. 220-232.
4) bkz. Hamidullah, Muhtasar, s. 108-154.
5) İbn Hacer, Tehzibu’t-Tehzîb, b.y.y. ,1416/1995, IV, 283.
6) Çakan, İsmail Lütfi, Hadis Edebiyatı, İstanbul 2009, s. 37.
Sorularla İslamiyet