Türkiye’de korsan, sahte ve taklit ürün ticareti her geçen gün artıyor. Özellikle sahteciliği yapılan şeylerin başında ise gıdalar geliyor. Ekmekten yumurtaya, zeytinyağından süte kadar pek çok üründe rastlanan bu sorun insan sağlığını tehlikeye atıyor.
Hatta dışarıdan satın aldığımız, sipariş ettiğimiz ya da yerine giderek yediğimiz veya içtiğimiz gıdalar da sandığımız gibi sağlıklı olmayabiliyor. Artık öyle güvensiz bir ortam var ki, bir şey alırken ya da içerken tereddütle yaklaşıyoruz.
Şimdi de sahtekarların yeni hedefi şampuanlar! Geçtiğimiz günlerde İstanbul Emniyet Müdürlüğü Güvenlik Şube Müdürlüğü ekipleri, Bağcılar’da sağlıksız ortamlarda şampuan imalatı yapılan bir depoya baskın yaptı.
Operasyonda bir kişi gözaltına alınırken, imalathanede yapılan aramada 20 bin 917 adet satışa hazır dolumu yapılmış Sahte Şampuan, 271 bin 980 tane boş şampuan kutusu, şampuan şişesi ve etiketi, bir tane de dolum makinası olmak üzere toplamda 292 bin 897 ürün ele geçirildi. Ele geçirilen ürünlerin piyasa değeri ise yaklaşık 5 milyon 334 bin 700 lira olduğu açıklandı.
AMBALAJ VE ETİKETLER BİLE SEKTÖR OLMUŞ DURUMDA
Emniyet kaynaklarından alınan bilgiye göre sahte ürünlerin markalı ambalajları için bile sektör oluşmuş durumda. Sahtekarlar, kendi imal ettikleri sahte ürünlerin ambalaj ve etiketlerini bile sipariş usülü bir başka sahtecilik çetesine imal ettiriyor. Merdiven altı imalathanelerde, siparişe göre hemen her ürünün ambalaj ve etiketi yaptırılabiliyor.
Daha sonra bir başka merdiven altı üretim merkezine getirilen bu ambalajlar, sahte ürünlerle doldurulduktan sonra satışa çıkarılıyor. Gerçeğinden ayırt edilemeyecek şekilde ambalajlanmış ürünler küçük bakkal ve marketlerde kolaylıkla satışa çıkarılıyor.
Hatta sahte şampuanlar, internet ortamındaki mağazalarda da kontrolsüz bir şekilde satılmaya devam ediyor. Ürünün nispeten ucuz olduğunu gören vatandaşlar da gerçek mi değil mi diye sorgulamadan sipariş veriyor. Emniyet yetkilileri, vatandaşları kaynağı sağlıklı olmayan yerlerden alışveriş yapmamaları konusunda uyarıyor.
Peki sahte şampuanların ortaya çıkardığı ciddi yan etkiler var mı? Bu durum büyük ve geri dönülmez sonuçlara yol açabilir mi?
Aklımdaki tüm soruları İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Hastanesi Başhekimi ve deri ve zührevi hastalıklar uzmanı Prof. Dr. Zekayi Kutlubay ile Dermotoloji uzmanı Dr. Emine Özge Ayabakan sordum. Oldukça detaylı ve önemli bilgiler verdiler.
İÇİNE DETERJAN KOYUYORLAR
Sahte şampuan dediğimiz şey tam olarak nedir? Dolandırıcılar hangi maddeleri kullanıyorlar?
Prof. Dr. Zekayi Kutlubay: Birçok kişisel bakım ürününde bulunan anyonik deterjan olarak bilinen Sodyum Lauril Sülfat (SLS), silikonlar ve tuz gibi ucuz maddelerin fazlaca kullanıldığı kozmetik ürünler sahte kozmetik ürünler olarak nitelendiriliyor. Tuzun fazla konması saçı yıpratıyor. SLS dediğimiz madde zaten kozmetiklerin içeriğinden çıkarıldı. Ama ne yazık ki sahteciler bunu kullanıyor.
Dr. Emine Özge Ayabakan: İçine bildiğimiz deterjan da koyuyorlar. Halbuki şampuanlar sürekli tüketilmesi ve deriyle sık temas etmesinden dolayı çok güvenli olması gerekiyor. Sahte şampuanlar insan sağlığını tehlikeye sokan hiçbir kontrolü olmayan zararlı olan kimyasallar içeriyor.
ŞAMPUAN FAZLA KÖPÜRÜYORSA UZAK DURUN
Şampuanın sahte olduğunu nasıl anlayacağız?
Dr. Emine Özge Ayabakan: Saçta yıkama sonrası temizlik hissi oluşturmuyorsa, kaşıntı, aşırı kuruluk, kepeklenme yapıyor ise sahte olabilir. Ayrıca şampuanın üzerindeki resimler net ve canlı değilse hemen internetten orijinal ürünü bularak karşılaştırma yapmak gerekli. Piyasadaki mevcut fiyatının altında satılan şampuanların sahte ya da izinsiz üretilmiş olma ihtimali oldukça yüksek.
Peki şampuanın aşırı ya da az köpürmesi sahte olduğunu anlamak için de bir işaret midir?
Prof. Dr. Zekayi Kutlubay: Kokoamid (Yağ asitlerinden üretilen bir karışım) denilen madde şampuanın fazlaca köpürmesine neden olur. Eğer aldığınız şampuan fazlaca köpürüyorsa sahte olduğundan şüphelenilmesi gerekir.
Fazla köpürmesi kişide daha iyi temizliyor düşüncesi doğurabilir. Fakat ideal köpüren şampuanlar tercih edilmelidir. Bu nedenle aşırı köpüren bir şampuana soru işaretiyle yaklaşmakta fayda var. Ayrıca şampuanın nahoş bir kokusu varsa sahte olabileceği ihtimali de yüksektir.
TURUNCU VE KIRMIZI RENKTEKİ ŞAMPUANLARA DİKKAT
Şampuan renkleri sahteliği anlamak için yol gösterici olabilir mi?
Prof. Dr. Zekayi Kutlubay: Özellikle turuncu ve kırmızı renkteki şampuanlar uyarıcı olmalıdır. Fakat bazı markaların dediğiniz gibi mavi ya da mor şampuanları da bulunuyor. Renkli olması her zaman sahte olduğunu göstermez.
KANSERE VE KÖRLÜĞE NEDEN OLABİLİR!
Sahte şampuan saça, yüze ve cilde ne gibi zararlar verebilir?
Prof. Dr. Zekayi Kutlubay: Öncellikle içeriğindeki kimyasal maddeler nedeniyle alerjiye veya daha ciddi bir yan etki olan anafilaksiye neden olabilirler. Anafilakside ise hastanın tansiyonu aniden düşer ve solunum yolları daralır. Bu da hem nefes almayı hem de vücudun oksijen ihtiyacını karşılamasını engeller. Bu alerjik durum sadece saçlı deriyi değil, göz, dudak, kulak gibi şampuanın temas ettiği tüm bölgelerde görülebilir.
Hastanın derisinde kızarıklık, kaşıntı, şişme ve yanma yapabilir. Eğer öncesinde egzema veya sedef gibi bir dermatolojik hastalığı varsa onu da tetikleyebilir. Saçlı deride kimyasallara bağlı kepeklenme veya açık yaralar görülebilir.
Dr. Emine Özge Ayabakan: Ciltte hassasiyet yaratarak cilt hastalıklarına neden olması dışında, sahte şampuanların içindeki zararlı kimyasallar, ileri dönemde kanserojen etki gösterebilir.
Sahte şampuanların içeriğindeki sentetik kimyasallar ve petrol yan ürünleri kandan emilerek dolaşıma karışır ve kansere yol açabilir. Bu zararlı kimyasallar, cilt yoluyla vücutta yabancı protein gibi algılanarak romatizmal hastalıkları da tetikleyebilir.
Ayrıca sahte şampuanlar, deride olduğu gibi gözde de hassasiyet ve tahriş yapar. Merdiven altı dediğimiz kirli ortamlarda hazırlanması, deri ve gözde mikrobik hastalıklara yol açabilir. İçeriğindeki bilinmeyen zararlı kimyasallara bağlı olarak uzun süreli kullanımda göz hastalıklarına ve körlüğe bile neden olabilir.
GÜNLÜK DÖKÜLEN SAÇ TELİ SAYISINI ARTIRIYOR
Hem erkek hem kadınlarda kellik büyük bir sorun. Bu tip ürünler kellik yaşının daha aşağı düşmesini tetikleyen unsur olabilir mi?
Prof. Dr. Zekayi Kutlubay: Hem saç yoğunluğunda azalma hem de saçın kalitesinde azalmaya sebep olur. Özellikle günlük dökülen saç teli sayısını artırır. En önemlisi de saçın kırılmasına neden olur.
Sahte şampuanlar tehlike saçıyor İçine deterjan bile koyuyorlar, fazla köpürüyorsa...
ŞAMPUAN ALIRKEN BUNLARA DİKKAT!
İnsanlar şampuan alırken nelere dikkat etmeli?
Prof. Dr. Zekayi Kutlubay: Şampuan ya da herhangi bir kozmetik ürün alışverişleri büyük zincirleri olan yerlerden yapılmalı. İnternetten alınan ürünlerin sahte olma ihtimali her zaman yüksektir, normal fiyatının altında satılıyorsa şüpheyle yaklaşmakta fayda var. En dikkat edilecek olan nokta ise ambalajı sağlam, kutusu zarar görmemiş, son kullanım tarihi geçmemiş ürünler tercih edilmeli.
Dr. Emine Özge Ayabakan: İyi ve güvenli bir şampuanın sağlık denetimlerince onaylanarak güvenlik kriterlerinden üretime geçmesi gerekir. Mutlaka ürünün marka güvenliğine bakılması lazım.
Markaların kontrolü için Sağlık Bakanlığı’nın ücretsiz olarak sunduğu Ürün Takip Sistemi kullanılabilir. Ürünün barkodunu okutarak orijinaline bakılabilir. Ayrıca kozmetik ve şampuan ambalajlarını keserek çöpe atılmalı. Böylelikle tekrar kullanımlarının da önüne geçilebilir.
Hürriyet