Bir dönem tarihi mekanların restore edilerek turizme kazandırıldığı Van’da, Van Kalesi eteklerindeki üç tarihi yapı bir kez daha el atılmayı bekliyor. Deprem öncesi tadilatı yapılan, deprem sonrası zarar gören ve ibadete kapalı olan tarihi Kayaçelebi Cami de, yine kale eteklerindeki Horhor Medresesi de Van’ın şu anda ulaşamadığı, yolları çamura dönüşen değerleri arasında yer alıyor.
Van’da turizmin geçmiş yıllara oranla iyi bir noktaya geldiği bir süreçte Eski Van Şehrinde tarihin en güzel örneklerinin turizm ve ibadete kapalı olması tepkilere neden oluyor. Bir dönem yapılan restorasyonlar ile nispeten kullanılır hale gelen Hüsrev Paşa Camii kullanılır durumda. Fakat özellikle Eski Van Şehrinin tarihini en iyi anlatan Kayaçelebi Cami ile Horhor Medresesi için milyonlarca lira para harcanarak restorasyonu yapıldı. Ancak alt yapı için gerekli tedbirler alınmadığı için bataklıktan farksız bir alanda daha iyi bir yapıya kavuşmayı bekliyor. Su altında kalan ibadet mekânlar her geçen gün biraz daha kötüye gidiyor. Horhor medresesi namaz vakitlerinde kullanılsa da etrafı çamurla kaplı olması dolayısıyla sıkıntı yaşatırken, Kayaçelebi Cami her geçen gün çöken ve kirletilen bir mekan olarak ilgi beklemeye devam ediyor.
SADECE NAMAZ VAKİTLERİ AÇIK
Konuya dair bilgi veren İl Müftüsü Nimetullah Arvas, Horhor Medresesi’nin namaz vakitlerinde açık olduğunu ifade etti. Arvas, öte yandan çevredeki tehlikelerden dolayı da kapalı tutulduğunu dile getirerek, medresenin bir bekçisinin olduğunu ve namaz vakitlerinde açık olduğuna vurgu yaptı. Kayaçelebi Caminin ise restorasyondan dolayı yapımının devam ettiğini belirten Arvas, konunun asıl muhatabının vakıflar bölge müdürlüğü olduğunu söyledi.
KAYAÇELEBİ CAMİ
Eski Van'ın Ortakapı Mahallesi'nde surlara yakın bir yerde bulunan Kayaçelebi Camii ise vakfiyesine göre Kaya Çelebizade Koçi Bey tarafından 1660 tarihinde yapımına başlanmış, ancak Koçi Bey'in idam edilmesi üzerine 1663 yılında, Cem Dedemoğlu Mehmet Bey tarafından tamamlatılmıştır. 1993 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü'nün yapmış olduğu onarımlardan sonra, ibadete açılan cami 2011'de yaşanan depremlerde yine hasar gördü. Ancak depremden bu yana cami kapalı.
HORHOR MEDRESESİ
Bediüzzaman Said Nursi'nin 1897-1907 ve 1912-1914 yılları arasında medrese olarak kullandığı ve talebe yetiştirdiği Horhor Medresesi, 2013 yılında cuma namazıyla birlikte ibadete açıldı. Ancak kısa bir süre sonra alt yapı sıkıntısından dolayı ibadete kapatıldı. Horhor Medresesi ve Camii, Urartular döneminde yapılmış olan tarihi Van Kalesi'nin hemen yanında bulunur. Bediüzzaman Said Nursi burayı 1897-1907 ve 1912-1914 yılları arasında medrese olarak kullanmış ve talebe yetiştirmiştir. Burada verilen derslerin salonda baştanbaşa uzanan büyük bir masa etrafında verildiği rivayet edilir. Horhor Medresesi, ismini medresenin yanında akan ve horultulu ses çıkaran horhor çeşmesinden alır.
HÜSREV PAŞA CAMİİ
Eski Van şehrinin Orta kapı mahallesinde yer almaktadır. Caminin kapısı üzerindeki kitabeye göre cami, 1567 yılında Van Beylerbeyi Koca Hüsrev Paşa tarafından yaptırılmıştır. Hüsreviye ve Kurşunlu cami olarak da anılmaktadır. Camii, medrese, sübyan mektebi, imaret, türbe, hamam ve hanın bulunduğu külliyeden sadece cami ve minaresi onarılarak günümüze taşınabilmiştir. Bunlardan biri büyük ölçüde Mimar Sinan tarafından yapıldığı söylenmektedir. Diğer bir görüş ise Selman adında bir mimarın olduğu yönündedir. Cami kare planlı olup üzeri kubbe ile örtülü caminin kuzeyinde, beş gözlü bir cemaat yeri bulunmaktadır. Kuzey cephede kemerli bir girinti içerisinde kapı açılmıştır, kapının bulunduğu kuzey cephe ile diğer cepheler pencereler açılarak yapıya hareketlilik kazandırılmıştır. Kuzeybatı köşede minaresi bulunmaktadır. Minare kare kaideli, silindirik gövdeli tek şerefeli minareler grubundadır. Kahverengi ve beyaz renkli ahlat taşı malzeme ile inşa edilmiştir. İç mekânda bulunan çok değerli çiniler günümüzde mevcut değildir. Türbesi günümüze sağlam olarak ulaşmıştır.
Kaynak: Meral Yıldız-Şehrivan Gazetesi