Geçmişten Günümüze Yaşamış Bedîüzzamân İsimli Şâhsîyetler Ve Îmâm-ı Rabbânî Hazretleri (ks)

Geçmişten Günümüze Yaşamış Bedîüzzamân İsimli Şâhsîyetler Ve Îmâm-ı Rabbânî Hazretleri (ks)

23 Mart 2021 târihinde, www.risalehaber.com sitesinde yayınlanan “Geleceği Îmâm-ı Rabbânî Hazretleri’nce önceden müjdelenen cemre: Bedîüzzamân Saîd Nûrsî”[1] isimli çalışmamızda; Îmâm-ı Rabbânî Hazretleri’nin (ks), “Mektûbât” isimli şâheserinin 1. cildindeki 74 ve 75. mektûplarında, “Mîrzâ Bedîüzzamân’a” diye hitâp ettiği zâtın kim olduğunu bulmaya çalışmıştık.

Bu mektûbun, “Muazzez Üstâdımız Bedîüzzamân Saîd Nûrsî ile ilişkisi nedir?” diye yapmış olduğumuz araştırmadan elde ettiğimiz bilgileri paylaşmıştık. Çalışmayı yaparken, hemen bütün kaynakların; târih boyunca, “Bedîüzzamân” isminde dört zâtın yaşamış olduğunu yazmakta olduklarını gördük:

1. Bedîüzzamân-ı Hamedânî,
2. Bedîüzzamân Eb'ül-İzz el-Cezerî veyâ Bedîüzzamân Ebu Liz el-Cezerî
3. Sultân Mîrzâ Bedîüzzamân,
4. Muazzez Üstâdımız Bedîüzzamân Saîd Nûrsî.

Tüm ciddî kaynaklardan edindiğimiz bu bilgilerden sonra sözü edilen “Bedîüzzamân” isimli zâtların; kimler olduğunu, ne zamân ve nerede yaşadıklarını, bu zâtların Îmâm-ı Rabbânî Hazretleri ile ilişkisini, araştırmaya koyulduk;

• Sözü edilen ilk üç Bedîüzzamân’ın; Îmâm-ı Rabbânî Hazretlerinden (ks) çok önce yaşadıklarını ve Îmâm-ı Rabbânî Hazretleri (ks) dahâ dünyâya teşrîf etmeden önce vefât ettiklerini tespît ettik.
• Üzerinde en çok durulân; “Sultân Mîrzâ Bedîüzzamân” isimli zâtı, dahâ bir dikkâtle araştırdık ve onun, Îmâm-ı Rabbânî Hazretlerinden (ks) önce doğduğunu ve Îmâm-ı Rabbânî Hazretleri (ks) dahâ dünyâya teşrîfinden önce de İstanbûl’da vefât ettiğini belirledik.
• Böylelikle; Îmâm-ı Rabbânî Hazretlerinin (ks) doğup vefât ettiği târihe kadâr yaşamış ve bu mektûbun muhâttabı olmuş, “Bedîüzzamân” isimli bir zâtın olmadığını belirlemiş olduk.
• Îmâm-ı Rabbânî Hazretleri (ks) bu mektûplarını; sonradan gelecek olan bir zâta yazmış olabileceği kanâatine vardık.
• Îmâm-ı Rabbânî Hazretlerinden (ks) sonra yaşamış “Bedîüzzamân” isimli tek bir zâtın, Muazzez Üstâdımız Bedîüzzamân Saîd Nûrsî olduğunu da belirleyince, Îmâm-ı Rabbânî Hazretlerinin (ks) bu mektûplarını, kendisinden sonra gelecek olan Bedîüzzamân Saîd Nûrsî’ye hitâben yazmış olduğu sonucuna vardık.

Çalışmamız, Risâle Haber sitesinde yayınlanınca büyük kabûl ve tebrîk gördü; herkese müteşekkîriz…

Fakat çalışmalarımızı tâkîp eden bir dostumuz; bize, sitenin “Yorumlar” bölümünde, yerinde bir ikâzda bulundu. “Târihte; ‘Bedîüzzamân’ isminde başka zâtların da var olduğunu ve Yılmaz Öztuna’nın kitâbında bulabileceğimizi” yazınca dikkâtlerimizi o noktaya çevirdik. O tarihten bu yana (bir buçuk yıl) yaptığımız çalışmalar sonucunda gördük ki; “gerçekten, ‘Bedîüzzamân’ isminde, başka zâtlar da varmış”. Kendilerine, minnettârlığımı ifâde etmek isterim.

Yılmaz Öztuna’nın; 5 ciltlik "Devletler ve Hânedânlar" isimli eserinin, 1082 sayfâlık “İslâm Devletleri” adlı 1. cildinde, 14 defâ “Bedîüzzamân” ibâresi geçmektedir. Bunların da 4 tânesinin birbirinden farklı zâtlar olduğunu belirledik. “Bedîüzzamân” ibârelerinin bulundukları sayfâlar şöyledir (çalışma boyunca, “Bedîüzzamân” ibârelerinin geçtiği isimleri, kaynak kitâpta yazıldığı şekliyle yazmaya çalıştık):

1. Sultân Bedî'ü'z-Zaman : Kaynakta 581. sayfâda geçmektedir (Önceki yazımızda, “Sultân Mîrzâ Bedîüzzamân” diye sözünü ettiğimiz sultândır).
2. Bedî'ü'z-Zaman M. : Kaynakta 582. sayfâda geçmektedir (1. maddede ismi geçen sultândır).
3. Bedî'ü'z-Zaman M. : Kaynakta 582. sayfâda geçmektedir (1. maddede ismi geçen sultândır).
4. Bedi'ü'-z-Zaman : Kaynakta 582. sayfâda geçmektedir (1. maddede ismi geçen sultândır).
5. Sultân Bedi'ü-Zaman : Kaynakta 588. sayfâda geçmektedir (1. maddede ismi geçen sultândır).
6. Sultân Bedî'i'z-Zaman Mirza : Kaynakta 590. sayfâda geçmektedir (1. maddede ismi geçen sultândır).
7. Sultân Bedi'i'z- Zaman : Kaynakta 590. sayfâda geçmektedir (1. maddede ismi geçen sultândır).
8. Bedi'ü-z-Zaman : Kaynakta 590. sayfâda geçmektedir (1. maddede ismi geçen sultândır).
9. Bedi'ü'z-Zaman Mirza : Kaynakta 606. sayfâda geçmektedir.
10. Bedîüzzamân B. Hüs. Baykara : Kaynakta 643. sayfâda geçmektedir (1. maddede ismi geçen sultândır).
11. Bedi'ü'z-Zamân Mirza : Kaynakta 778. sayfâda geçmektedir.
12. Bedi'ü'z-Zeman M. : Kaynakta 788. sayfâda geçmektedir (11. maddede “Bedi'ü'z-Zaman Mirza” diye ismi geçen sultândır).
13. B. Sul. Bedi'ü'z-Zaman : Kaynakta 857. sayfâda geçmektedir (1. maddede ismi geçen sultândır).
14. Bedi'ü'z-Zaman : Kaynakta 864. sayfâda geçmektedir.

"Devletler ve Hânedânlar" isimli eserinin, 1220 sayfâlık “Türkiye (1074-1990)” adlı 2. cildinde, “Bedîüzzamân” ibârelerinin bulundukları sayfâlar ise (isimlerin kitâpta yazıldığı şekliyle) şöyledir:

1. B. Sul. Bedi'ü'z-Zamân : Kaynakta 156. sayfâda geçmektedir (Yukarıda sıraladığımız 14 maddenin 1. maddesinde ismi geçen ve önceki yazımızda, “Sultân Mîrzâ Bedîüzzamân” diye sözünü ettiğimiz sultândır).
2. Bedîüzzamân Saîd Nûrsî : Kaynakta 1172. sayfâda geçmektedir.

Bu kaynaklara göre; târih boyunca, Muazzez Üstâdımız Bedîüzzamân Saîd Nûrsî dâhil, toplâmda, “Bedîüzzamân” isimli 5 zâtın mevcûdiyetini belirlemiş olduk.

Belirlediğimiz, “Bedîüzzamân” isimli zâtların; kim olduğunu, ne zamân yaşadığını, âile bağlantılarını, ölüm yer ve şekillerini, kardeşlerini, eşlerini ve çocuklarını teker teker araştırdıkça, "Devletler ve Hânedânlar" isimli eserin dışında başka kaynaklara da ulaştık. Bu kaynaklarda; yukarıda sözü edilen, “Bedîüzzamân” isimli 5 zât ile berâber, “Bedîüzzamân” isimli 4 zâtta da rastladık (toplâmda, “Bedîüzzamân” isimli 9 zât olmuş oldu). "Devletler ve Hânedânlar" isimli eser haricindeki diğer kaynaklardaki “Bedîüzzamân” isimli zâtlar şunlardır:

1. Bedîüzzamân Tunu : Kaynak; https://en.wikipedia.org/wiki/Badiuzzamân_Tunu.
2. Muhammed Badi Uzzamân Azmi : Kaynak; https://en.wikipedia.org/wiki/Badi_Uzzamân
3. Badiozzamân Forouzanfar : Kaynak; https://en.wikipedia.org/wiki/Badiozzamân_Forouzanfar
4. Edîp Natanzî, Badi'-Al-Zamân

Ebû Abdallâh Hüseyin B. İbrâhim

B. Ahmad Irâkî : Kaynak; https://www.iranicaonline.org/articles/adib-natanzi-badi-al-zamân-abu-abdallah-hosayn-b

Dahâ önceki yazımızdaki “Bedîüzzamân Eb'ül-İzz el-Cezerî veyâ Bedîüzzamân Ebu Liz el-Cezerî” ile “Bedîüzzamân-ı Hamedânî” isimli zâtları da saydığımızda; Muazzez Üstâdımız Bedîüzzamân Saîd Nûrsî Hazretleri dâhil, toplâmda, “Bedîüzzamân” isimli 11 zâttan söz etmek mümkün olmuştur. “Bedîüzzamân” isimli 11 zât, doğum târihi sırasıyla şunlardır:

1. Bedîüzzamân-ı Hamedânî (Önceki yazımızda sözünü ettiğimiz zât).
2. Badi'-Al-Zamân Ebû Abdallah Hüseyin B. İbrâhim B. Ahmad Irâkî veya diğer ismiyle Edip Natanzî
3. Bedîüzzamân Eb'ül-İzz el-Cezerî veyâ Bedîüzzamân Ebu Liz el-Cezerî (Önceki yazımızda sözünü ettiğimiz zât),
4. Sultan Bedi'ü'z-Zaman (Önceki yazımızda, “Sultân Mîrzâ Bedîüzzamân” diye sözünü ettiğimiz sultândır),
5. Bedi'ü'z-Zaman Mirza (Ebû’l Feth Behrâm Mîrzâ’nın oğlu),
6. Bedi'ü'z-Zaman Mirza (Şâhrûh Mîrzâ’nın oğlu),
7. Bedi'ü'z-Zaman (Humâyûn Şâh’ın kızı Bahtü'n-Nisâ Beğim’in oğlu),
8. Bedîüzzamân Saîd Nûrsî Hazretleri (Muazzez Üstâdımız),
9. Bedîüzzamân Tunu,
10. Muhammed Badi Uzzamân Azmi,
11. Badiozzamân Forouzanfar,

Bu zâtlar hakkındaki bilgileri bir araya getirdiğimizde ve Îmâm-ı Rabbânî Hazretleri (ks) ile târihsel olarak ilişkilerini belirlediğimizde, Îmâm-ı Rabbânî Hazretlerinin (ks) o mektûpları kime veyâ kimlere yazdığı ortaya çıkacaktır. Topladığımız bilgiler, doğum târihleri sırasıyla şöyledir:

1. BEDÎÜZZAMÂN-ı Hamedânî:

Bilgi : “Hâfız Ahmed ibnî'l-Hüseyn ibnî Yahyâ” şeceresiyle ve “Ebû'l-Fazl Bedîüzzamân Ahmed b. el-Hüseyn b. Yahyâ el-Hamedânî” asıl ismiyle tanınan, Arâp edebiyâtında “makâme” türünün ilk örneklerini veren şâir ve kâtip olan el-Hamedânî, edebiyâta yeni bir tür olarak kazandırdığı makaleleri ile ünlüdür. Aynı zamânda önemli devlet adamlarından, kız kardeşinin oğluna varıncaya kadâr yazdığı mektûplarından oluşan Risâleleri de çok meşhûrdur.

Doğumu : 968-İrân'ın Hamedân şehri

Vefâtı : 1008-40 yaşında-Afganistân'ın Herât şehrinde

Sonuç:

Îmâm-ı Rabbânî Hazretleri (ks) doğmadan, 559 sene önce vefât etmiştir. Mektûp, bu zâta yazılmış olamaz. Çünkü böylesi bir mektûp, geçmişe yazılmaz diye düşünüyoruz.

2. BADİ'-AL-ZAMÂN Ebû Abdallah Hüseyin B. İbrâhim B. Ahmad Irâkî veyâ diğer ismiyle Edîp Natanzî:

Bilgi : Şâir ve Dilbilimci

Doğumu : Doğum târihi bilinmiyor. İsfahân yakınlarındaki Natanz'da doğmuş.

Vefâtı : Ekim 1103 olarak veyâ Şubât 1105

Sonuç:

Îmâm-ı Rabbânî Hazretleri (ks) doğmadan, 463 veyâ 465 sene önce vefât etmiştir. Mektûp, bu zâta yazılmış olamaz. Çünkü böylesi bir mektûp, geçmişe yazılmaz diye düşünüyoruz.

3. BEDÎÜZZAMÂN Eb'ül-İzz el-Cezerî veyâ BEDÎÜZZAMÂN Ebu Liz el-Cezerî:

Bilgi : İslâm'ın Altın Çağında çalışmalar yapan, mucît ve mühendistir. Sibernetiğin ilk adımlarını attığı ve ilk robotu yapıp çalıştırdığı kabûl edilen El Cezerî'nin Leonardo da Vinci'ye ilhâm kaynağı olduğu düşünülür. Mekânik alanında eser veren bir İslâm bilgini olup İslâm târihindeki en büyük mekânikçilerdendir.

Doğumu : 1136

Vefâtı : 1206

Sonuç:

Îmâm-ı Rabbânî Hazretleri (ks) doğmadan, 358 sene önce vefât etmiştir. Mektûp, bu zâta yazılmış olamaz. Çünkü böylesi bir mektûp, geçmişe yazılmaz diye düşünüyoruz.

4. Sultân BEDÎ'Ü'Z-ZÂMÂN veyâ Sultân Mîrzâ BEDÎÜZZAMÂN:

Bilgi : ??.05.1380 - 24.05.1507 târihleri arasında kurulmuş ve 127 yıl hüküm süren Timûroğulları’ndan Herât (Horasan) İmparâtorluğuna 04.05.1506 – 24.05.1507 târihleri arasında, 38, 39 yaşlarındayken imparâtorluk yapmış 11. ve son imparâtordur. Yenilgiden sonra Şeybânîlere geçmiştir.

Doğumu : 1469-Afganistân'da Herât kentinde

Vefâtı : 12 Ağustos 1515-46 yaşında-İstanbûl'da bir salgın hastalığından öldü ve Eyüp Sultân'daki türbesine defnedildi.

Babası : 22.08.1470-04.05.1506 yılları arasında 36 yıl imparâtorluk yapmış 10. İmparâtor Ebûlgâzi Sultân Hüseyin Mîrzâ Baykara (1438-1506) [Sultân Bedî'ü'z-Zamân (Ömerşeyh Mîrzâ (1356-1394)’nın oğlu Baykara Mîrzâ (1393-1423)’nın oğlu Gıyâseddin Mansûr Mîrzâ (1413-1445)’nın oğlu]

Annesi : Bike-Sultân.

Çocukları : Muhammed Mü'min Mîrzâ (??.??.1484-03.05.1497 = 13 yaşında îdâm edildi); Muhammed Zamân Mîrzâ (??.??.1490-??.??.1539 = 49 yaşında vefât etti.)

Sonuç:

Îmâm-ı Rabbânî Hazretleri (ks) doğmadan, 49 sene önce vefât etmiştir. Mektûp, bu zâta yazılmış olamaz. Çünkü böylesi bir mektûp, geçmişe yazılmaz diye düşünüyoruz.

5. Bedi'ü'z-Zamân Mîrzâ:

Bilgi : Şâh İsmâil’in oğlu olan Ebû'l-Feth Behrâm Mîrzâ’nın iki oğlundan biridir (Diğer oğlunun adı Sultân İbn Mîrzâ’dir).

Doğumu : Bilinmiyor

Vefâtı : 07.10.1576 tarihinde Sistân’da öldürülmüştür.

Babası : Ebû'l-Feth Behrâm Mîrzâ

Kardeşi : Sultân İbn Mîrzâ

Sonuç:

Îmâm-ı Rabbânî Hazretleri (ks) doğmadan, 12 sene önce vefât etmiştir. Mektûp, bu zâta yazılmış olamaz. Çünkü böylesi bir mektûp, geçmişe yazılmaz diye düşünüyoruz.

6. BEDİ'Ü'Z-ZAMAN:

Bilgi : Ekber Şâh’ın generalidir.

Doğumu : Bilinmiyor

Vefâtı : 1602 yılında Özbekler tarâfından öldürüldü.

Annesi : 1508-1556 yıllarında yaşamış Humâyûn Şâh’ın kızı Bahtü'n-Nisâ Beğim.

Dayısı : Ekber Şâh

Sonuç:

Mektûp, bu zâta yazılmış olabilir. Çünkü Îmâm-ı Rabbânî Hazretleri (ks) ile 38 sene aynı yıllarda yaşamış. Yânî Bedi'ü'z-zaman vefât ettiğinde Îmâm-ı Rabbânî Hazretleri (ks) 38 yaşındaydılar.

7. BEDİ'Ü'Z-ZAMÂN Mîrzâ:

Bilgi : Timûroğulları içinde; Büyük Timûr’un 5. kuşaktan torunu Zahîrüddin Muhammed Bâbür Mîrzâ diğer adıyla Bâbür Şâh’ın sulbünden gelmeyenlerin[2] en sonuncusudur.

Doğumu : Bilinmiyor.

Vefâtı : 1606 Hüsrew[3] Mîrzâ babası Cihângîr Şâh’a isyân ettiğinde Hüsrew Mîrzâ tarâftarı olduğu için Cihângîr Şâh tarâfından öldürüldü.

Babası : Şâhrûh Mîrzâ (1557-1584)

Kardeşi : Hüseyn Mîrzâ

Sonuç:

Mektûp, bu zâta yazılmış olabilir. Çünkü Îmâm-ı Rabbânî Hazretleri (ks) ile 42 sene aynı yıllarda yaşamış. Yânî Bedi'ü'z-zamân Mîrzâ vefât ettiğinde Îmâm-ı Rabbânî Hazretleri (ks) 42 yaşındaydılar.

8. Üstâdımız BEDÎÜZZAMÂN Saîd Nûrsî Hazretleri:

Doğumu : 19 Şubât 1878 / Bitlis-Hizân-Nûrs

Vefâtı : 23 Mart 1960 / Şanlı Urfa

Babası : Mîrzâ Efendi

Annesi : Nûrîye

Kardeşleri: Dürriye Hanım,

Alime Hanım

Molla Abdullah

Molla Muhammed

Abdülmecid Nursi (Ünlükul)

Sonuç:

Mektûp, Üstâdımız Bedîüzzamân Saîd Nûrsî Hazretlerine yazılmış olabilir. Çünkü Îmâm-ı Rabbânî Hazretlerinden (ks) 254 sene sonra dünyâya teşrîf etmişlerdir. Böylesi bir mektûp, gelecekteki bir zâta yazılabilir.

9. BADİOZZAMÂN Forouzanfar veyâ BADİ'OZZAMĀN Forūzānfar:

Bilgi : Tahrân Üniversitesi'nde seçkin bir edebiyât profesörüydü

Doğumu : 12 Temmuz 1904

Vefâtı : 6 Mayıs 1970-Tahrân'da

Sonuç:

Mektûp, bu zâta yazılmış olabilir. Çünkü Îmâm-ı Rabbânî Hazretlerinden (ks) 280 sene sonra dünyâya gelmiştir. Böylesi bir mektûp, gelecekteki bir zâta yazılabilir. Fakat, Îmâm-ı Rabbânî Hazretleri (ks) mektûbunda “Mîrzâ Bedîüzzamân’a” ifâdesini kullandığından, bu zâtın, “Mîrzâ” ibâresi ile ilgili olarak bir bilgi olmadığından mektûp bu zâta yazılmış olamaz.

10. BEDÎÜZZAMÂN Tunu:

Bilgi : Banglâdeş'teki dördüncü en yüksek yiğitlik ödülü unvânına sâhip bir özgürlük savaşçısı.

Doğumu : 1929-Banglâdeş

Vefâtı : 21 Hazirân 2020-91 yaşında- Banglâdeş'in Rajshahi Tıp Fakültesi Hastânesinde

Eşi : Feroza Zamânı

Çocukları : 2 oğlu ve 3 kız

Ebeveynleri: Abdûl Gafûr, Tairunnessa

Sonuç:

Mektûp, bu zâta yazılmış olabilir. Çünkü Îmâm-ı Rabbânî Hazretlerinden (ks) 305 sene sonra dünyâya gelmiştir. Böylesi bir mektûp, gelecekteki bir zâta yazılabilir. Fakat, Îmâm-ı Rabbânî Hazretleri (ks) mektûbunda “Mîrzâ Bedîüzzamân’a” ifâdesini kullandığından, bu zâtın, “Mîrzâ” ibâresi ile ilgili olarak bir bilgi olmadığından mektûp bu zâta yazılmış olamaz.

11. Muhammed BADİ UZZAMÂN Azmi (Doğumu: 19-Şubât-1878 / Vefâtı: 25-Mart-1960)

Bilgi : Pâkistân-İngiliz televizyon ve sinemâ oyuncusuydu.

Doğumu : 8 Mart 1939

Vefâtı : 14 Hazirân 2011-72 yaşında-akciğer enfeksiyonundan vefât etti.

Sonuç:

Mektûp, bu zâta yazılmış olabilir. Çünkü Îmâm-ı Rabbânî Hazretlerinden (ks) 315 sene sonra dünyâya gelmiştir. Böylesi bir mektûp, gelecekteki bir zâta yazılabilir. Fakat, Îmâm-ı Rabbânî Hazretleri (ks) mektûbunda “Mîrzâ Bedîüzzamân’a” ifâdesini kullandığından, bu zâtın, “Mîrzâ” ibâresi ile ilgili olarak bir bilgi olmadığından mektûp bu zâta yazılmış olamaz.

Elde ettiğimiz tüm sonuçları bir araya getirdiğimizde; aşağıda isimlerini listelediğimiz zâtlar, Îmâm-ı Rabbânî Hazretleri (ks) zamânında yaşamış olan zâtlardır:

1. 1602 yılında vefât etmiş olan Bedi'ü'z-Zaman
2. 1606 yılında vefât etmiş olan Bedi'ü'z-Zaman Mirza

Üstâdımız Bedîüzzamân Saîd Nûrsî’nin;[4] “Îmâm’ın zamânında dahî öyle bir adam vardı ki, ona o iki mektûbu yazmış.” diye sözünü ettiği adam, bu zâtlardan biri olsâ gerektir.

Bu bilgiler ışığında; mektûpların, bu zâtlardan hangisine yazıldığı veyâ bu zâtlar o zamânda yaşamışlarsa da Îmâm-ı Rabbânî Hazretlerinin (ks), bu zâtlardan herhangi birine mektup yazıp yazmadığı hakkındaki görüşümüz şöyledir:

• Bu mektûpların; 1. sırâda ismini verdiğimiz, 1602 yıllarında vefât etmiş olan “Bedi'ü'z-Zaman” isimli zâta yazılmadığı düşüncesindeyiz. Çünkü;

1. Îmâm-ı Rabbânî Hazretleri (ks);

• Şeyhi, Hâce Bâkî-Billâh Hazretlerine (ks) 1598 yılında intisâp etmiştir. Şeyhi ise 1603 yılında vefât etmişlerdir.
• Bu yıla kadârki (5 sene) 20 adet mektûplarını, sâdece şeyhi Hâce Bâkî-Billâh Hazretlerine (ks) yazmışlardır.
• Bu zât ise; Îmâm-ı Rabbânî Hazretlerinin (ks) mektûpları yazmaya başlamasından 4 yıl sonra (1602) vefât etmiştir.
• Konumuz olan mektûplar ise 74 ve 75. mektûplar olduğuna göre; 20 tâne mektûbu, 5 senede yazılâbilmişken, geriye kalân 50’nin üzerindeki mektûp, o günkü koşullarda ve de 4 sene içinde yazılâbilinmiş olmâlıdır.

2. Mektûplar; 1603 yılına kadâr, sâdece şeyhi Hâce Bâkî-Billâh Hazretlerine (ks) yazılması ve Hâce Bâkî-Billâh Hazretlerinin de (ks) 1602 yılında vefât etmiş olmâsı; bu zâtın, bu mektûpların muhâttabı olmadığını kesinleştirmektedir.
3. Kaynakta; bu zâtın ismi, sâdece “Bedi'ü'z-Zaman” olarak geçmekte ama “Mîrzâ” ibâresi bulunmamaktadır. Oysâ mektûplar, “Mîrzâ Bedîüzzamân’a” hitâbıyla yazılmıştır.
4. Bu zât;

• Mehdîyetini ilân eden,
• Bu ilânının önünde en büyük engellemeyi, Müslümânlardan gören,
• Îmâm-ı Rabbânî Hazretlerinin de (ks) kendisine şiddetle muhâlefet ettiği

Ekber Şâh’ın yeğeni ve en sâdık generalidir. Böyle bir zâtla mektuplaştığına ihtimâl vermiyoruz.

• Bu mektûpların; 2. sırâda ismini verdiğimiz, 1606 yıllarında vefât etmiş olan “Bedi'ü'z-Zaman Mirza” isimli zâta yazılmış olma ihtimâli, düşük olarak görülmektedir. Çünkü;

1. Bu zât, 1606 yılında;

• Babası Ekber Şâh’ın, Müslümânlara karşı uyguladığı ağır baskısını kaldıran,
• Yıkılan ve ihmâl edilen; İslâmî eserleri yenileyen,
• Ehl-i Sünnet itikâdının yayılmasını teşvîk eden,
• Îmâm-ı Rabbânî Hazretlerinin (ks) kendisiyle mektuplaştığı

“Cihângîr Şâh’a” karşı, “Hüsrew Mîrzâ” ile bir olarak isyân eden ve böylece öldürülen birisidir. Îmâm-ı Rabbânî Hazretlerinin (ks) böyle birine, mektûp yazdığı ihtimâlini, çok düşük görüyoruz.

2. Bu zât;

• Îmâm-ı Rabbânî Hazretlerinin (ks), diğer mektûpları yazmaya başlamasından (1603) 3 yıl sonra (1606) vefât etmiştir.
• 20 adet mektûp, 5 senede yazılabilmişken, 50’nin üzerinde mektûp; o günkü koşullarda ve de 3 sene içinde yazılâbilinmiş olmâlıdır.
• Mektûpların yazılışı, Îmâm-ı Rabbânî Hazretlerinin (ks) mektûpları yazmaya başladığı yıldan (1598) itibâren hesaplanırsa;
  • Bu mektûpların, 8 yıl içinde yazılmış olması gerekir.
  • 20 tâne mektûp, 5 senede yazılabilmişken, 8 senede 74 adet mektûbun yazılmış olması gerekmektedir.

Tüm bu görüşler ışığında, son kanâatimiz;

• Hazret-i Üstâdımızın da dedikleri gibi; evet, bu zâtlar Îmâm-ı Rabbânî Hazretleri (ks) zamânında yaşamışlardır ama Îmâm-ı Rabbânî Hazretlerinin (ks) yazmış oldukları 74 ve 75. mektûpların muhâttabı, bu iki zât değildir.
• Ama bizim bu kanaatlerimizin aksine; gerçekten böyle biri varsa, bu durumda o zât, 1606 yılında vefât etmiş olan “Bedi'ü'z-Zaman Mirza” ismindeki zât olabilir.

Îmâm-ı Rabbânî Hazretleri (ks) gibi bir zât; böylesi bir mektubu, gelecekteki bir zâta da göndermiş olabilir. Îmâm-ı Rabbânî Hazretlerinden (ks) sonraki târihlerde yaşamış olan zâtlar ise şunlardır:

• 19 Şubât 1878 ilâ 23 Mart 1960 yılları arasında yaşamış, Üstâdımız “Bedîüzzamân Saîd Nûrsî Hazretleri”,
• 1929 ilâ 2020 yılları arasında yaşamış ve Banglâdeş'teki dördüncü en yüksek yiğitlik ödülü unvânına sâhip, bir özgürlük savaşçısı olan “Bedîüzzamân Tunu”,
• 12 Temmuz 1904 ilâ 06 Mayıs 1970 yılları arasında yaşamış ve Tahrân Üniversitesi'nde seçkin bir edebiyât profesörü olan “Badiozzamân Forouzanfar” veyâ “Badi'ozzamān Forūzānfar”,
• 1939 ilâ 2011 yılları arasında yaşamış ve Pâkistân-İngiliz televizyon ve sinemâ oyuncusu olan “Muhammed Badi Uzzamân Azmi”.

Îmâm-ı Rabbânî Hazretleri (ks) mektûbunda “Mîrzâ Bedîüzzamân’a” ifâdesini kullanmıştır. Bu zâtlar arasında, bu hitâba mazhâr; Hazret-i Üstâdımızın babasının ismi “Mîrzâ” olduğundan, “Mîrzâ Bedîüzzamân’a” ifâdesine muhâtap, bir te Üstâdımız Bedîüzzamân Saîd Nûrsî Hazretleridir.

Bu durumda; Îmâm-ı Rabbânî Hazretlerinin (ks), “Mîrzâ Bedîüzzamân’a” diye hitâp ederek yazdığı mektûbun muhâtabı, iki zât olmaktadır:

1. 1606 yılında vefât etmiş olan “Bedi'ü'z-Zaman Mirza”,
2. Üstâdımız “Bedîüzzamân Saîd Nûrsî Hazretleri”.

Bu zâtlar arasındaki karârı; vicdân ve akl-ı selîm sâhibi, tarâfsız karâr veren ehl-i ilîm zâtlara havâle ediyoruz.

Dipnotlar: