Nurs Köyü'nde Manevi Bir Yolculuk: Bediüzzaman Said Nursi'nin İzinde

Geçtiğimiz Kurban Bayramı'nda, ailece Muazzez Üstadımız Bediüzzaman Said Nursi'nin doğduğu köy olan Nurs'a gitmeye karar verdik. Bu güzelim topraklarda, bizleri gönülden ağırlayan Hikmet Okur abimiz tarafından sıcak bir şekilde karşılandık. Allah ondan razı olsun. Hikmet Okur abimizin misafirperverliği ve ailesinin samimiyetiyle tanışmamız bizleri derinden etkiledi ve mutlulukla doldurdu. Hayrullah Okur abimizin rehberliğinde medresede konakladık ve uzun zamandır sadece telefonla görüştüğüm Ali Rıza Dalar abimizle de nihayet yüz yüze tanışma şerefine eriştik.

Hikmet Okur abi ve Ali Rıza Dalar abimizle gerçekleştirdiğimiz sohbetler, yalnızca bilgi dolu değil, aynı zamanda ilham vericiydi. Hikmet Okur abimizin engin bilgisi ve derin iç görüsü, çalışmalarıma yeni bir boyut kazandırdı. Ali Rıza Dalar hocamız ise tarihî olayları öyle bir içtenlikle ve samimiyetle anlattı ki, onun bilgi birikimi ve tecrübesinden büyük ölçüde istifade ettim. Bu kıymetli abilerimizin rehberliği, Hazret-i Üstadımızın hayatına dair çalışmalarımı yeniden canlandırmamı sağladı ve Nurs hakkında derinlemesine bilgi edinmemi mümkün kıldı.

Ayrıca, Risale Haber köşe yazarı ve Üstadımızın hayatını roman olarak (Kutup Yıldızı) yazmakta olan değerli insan Hüseyin Yılmaz abi ile yaptığım uzun soluklu telefon görüşmeleri de son derece verimli ve yol gösterici oldu. Tek bir telefon görüşmemizle bile bu kadar çok şey öğrendiğime göre, ondan alacağım daha birçok kıymetli bilgi ve yönlendirme olacağı aşikâr. İnşallah yardımlarını esirgemez.

Uzun zamandır Hazret-i Üstadımızın hayatı üzerine çalışıyordum, fakat bu ziyaret ve değerli abilerimizle yaptığım sohbetlerle birlikte, Nurs hakkında pek az şey bildiğimi fark ettim. Hikmet Okur abi, Ali Rıza Dalar hocamız ve Hüseyin Yılmaz abimizle yaptığımız bu değerli sohbetler, ara verdiğim çalışmalarımı yeniden canlandırdı. Bu kıymetli bilgiler ve yönlendirmelerle, Nurs'un tarihini yazma sürecim başladı.

Bu noktada, Bitlis Üniversitesinden Tarih bölümü profesör hocamızın bilimsel katkılarının da büyük bir önemi olduğunu belirtmek isterim. İsmini yazmamda izin almadığım için burada belirtmediğim değerli hocamız, araştırmalarım boyunca bana yol gösterici oldu ve yazımda bilimsel doğruluğu sağlamak adına büyük katkılar sundu. Kendilerine en içten teşekkürlerimi sunuyorum.

Hikmet abimiz, Ali Rıza hocamız, Hüseyin Yılmaz abimiz, Rıfat Yücel abimiz ve başkalarının değerli bilgilerine başvurarak, çeşitli kaynakları derinlemesine inceledikten sonra Nurs'un tarihini kaleme aldım. Bu yazım, bilimsel bir çalışma niteliğinde olup, resmî bir üslupla yazılmıştır.

Bu değerli çalışmamı, Risale Haber okurları ve ilgilenen diğer kişilerle paylaşmak istiyorum. Zira Nurs hakkında belgeli ve kayıtlı bilgi neredeyse hiç yok. Bu nedenle, herkesin görüşlerine açarak bilgi toplamak ve Nurs'un tarihini sizlerle paylaşmak istedim.

Görüş, bilgi ve belgelerini benimle paylaşmak isteyenlerin salahattinaltundag@gmail.com mail adresine yazmalarını rica ediyorum. İşte sözlü tarih ve bazı kaynaklardan edindiğim bilgiler çerçevesinde yazdığım Nurs'un tarihi.

NURS KÖYÜ

Nurs Köyü, Bitlis ilinin Hizan ilçesine bağlı, tarihi ve kültürel öneme sahip bir köydür. Köy, özellikle İslam dünyasında tanınmış büyük bir din âlimi ve düşünür olan Said Nursi'nin doğum yeri olarak bilinir. Said Nursi, "Bediüzzaman" unvanıyla anılır ve daha çok “Risale-i Nur Külliyatı” adlı eserleriyle tanınır.

1.NURS KÖYÜ'NÜN TARİHİ

Nurs Köyü, Bitlis'in Hizan ilçesine bağlı, tarihi açıdan önemli bir yerleşim yeridir. Urartu dönemine ait kalıntılar,[1] Nurs köyüne yakın bölgelerde bulunmuş olup, bu durum köyün bulunduğu çevrenin Urartular döneminde de bir yerleşim yeri olabileceğini göstermektedir.

1.1.AİLELER VE NURS’UN KURULUŞU

1.1.1.AİLELER

Bediüzzaman’ın amcası Mehmey tarafından akrabası (amcazadesi) olan Hikmet Okur’un[2] büyüklerinden aldığı bilgiye ve tapu kadastroda çalışması dolayısıyla edindiği arşiv bilgilerine göre,[3] şimdiki Nurs’un arazisinde hiç kimse yokken ilk gelenler Bediüzzaman’ın dedeleridir. Hikmet Okur’un arşivlerden edindiği bilgilere göre, Nurs’un merkezindeki tapular Bediüzzaman’ın babası Sofi Mirza ve amcaları Mehmey, Hacı ve Kuluz’un adınadır. Bu durum, Nurs’a ilk gelen ailenin Bediüzzaman’ın dedeleri olduğunu göstermekte. Sonradan diğer aileler de Nurs’a yerleşmişlerdir.

Verilen bu bilgiler, Bediüzzaman’ın amcası yine Mehmey’nin kızı Zeynep tarafından akrabası Ali Rıza Dalar'ın[4] da verdiği bilgilerle teyit edilmektedir.[5] Ali Rıza Dalar'ın çocukluk yıllarında Hacı Adil,[6] Hacı Çerkez[7] ve Hacı Faris'ten[8] edindiği bilgilere ve Hikmet Okur’un büyüklerinden aldığı bilgilere göre, Nurs köyü beş ana aileden oluşmaktadır:

• Hıdır Ailesi (Malâ Hıdır): Bediüzzaman Said Nursi'nin dedesi Ali'nin babası Hıdır'ın ailesi.
• Resul Ailesi (Malâ Resul): Bu aile de sonradan iki alt aileye ayrılmıştır:
  • Melek Ailesi (Malâ Melek)
  • Cimşit Ailesi (Malâ Cimşit)
• Şaviş Ailesi (Malâ Şaviş)
• Sado Ailesi (Malâ Sado)
• Sumo (Nursoy) Ailesi (Malâ Sumo)

Nurs Köyünün Kuş Bakışı Görünümü

Sözlü tarih anlatımına göre şimdiki Nurs’a geliş üç şekilde anlatılmaktadır.

- BİRİNCİ SÖZLÜ TARİH ANLATIMI: Bu konuda araştırma yapan Necmeddin Şahiner'in tespitine ve Abdulkadir Badıllı’nın ifadesine göre, Abdulkadir Badıllı’nın kendisinin de dinlediği[9] üzere Üstad’ın kesin bilinebilen sülalesi şu şekildedir:[10]:

“Bediüzzaman'ın amcazadesinin oğlu olan Molla Davud'un oğlu Hacı Kâmil ve Hacı Çerkes'ten, 30 Ağustos 1974 tarihinde Nurs’ta yaptığımız tespitler sırasında Said Nursi’nin kardeşi Molla Abdullah’ın damadı, 105 yaşındaki Sufi Taceddin Aslan’ın anlattığına göre; Said’in dedesinin ismi Ali, onun babası Hıdır, onun babası Mirza Halid, onun babası Mirza Reşan’dır. Bu bilgiyi Nurs’lu Haci Faris ve Said’in amcası Haci’nin oğlu olan Davut’un oğlu H. Kâmil Okur da teyit etmiştir.”

- İKİNCİ SÖZLÜ TARİH ANLATIMI: Bediüzzaman’ın amcası Mehmey'in akrabası (amcazadesi) olan Hikmet Okur’un sözlü tarih anlatımlarına göre, Bediüzzaman’ın dedelerinden Mirza Reşan, oğlu Mirza Halid ve Mirza Halid’in oğlu Hıdır, korunaklı bir yer olan şimdiki Nurs’un bulunduğu topraklara gelmişler. Meskenler kurduktan sonra, hayvanların ayağının değmediği bir arazi olan derenin üst kısmına bir cami yapmışlar.

Etrafı Dağlarla Çevrili Nurs Köyü

- ÜÇÜNCÜ SÖZLÜ TARİH ANLATIMI: Bediüzzaman’ın akrabalarından Ali Rıza Dalar, 13-14 yaşlarında (1985 yıllarında) çocukken Hacı Adil, Hacı Çerkez ve Hacı Faris'ten bizzat dinlediği sözlü tarih anlatımlarına göre, Bediüzzaman’ın dedesi Hıdır, Siirt'in Pervari ilçesinin Dolusalkım köyündeki Nurs Mezrası’ndan bugünkü Nurs köyüne gelmiştir. Geliş yolu Şirvan yönünden olduğundan, anlatımları “Şirvan’ın Çors (şimdiki Çavuşlu) köyü tarafından geldiler” şeklindeydi.

Ali Rıza Dalar, anlatımına devam ederek şunları belirtmektedir: Bediüzzaman’ın dedeleri Hizan’ın Nurs köyüne geldiklerinde mevcut bir yerleşim yeri bulunmamaktaydı; çevrede sadece Ermeni köyleri vardı. Bediüzzaman’ın dedesi Hıdır'ın tek başına mı yoksa babası veya akrabalarıyla mı geldiği belli değildir. Hıdır, bu alanı seçerek sonradan gelen diğer ailelerle birlikte Nurs yerleşim yerini, yani Bediüzzaman’ın doğduğu köyü kurmuştur. Nurs kurulduğunda iki tane mahalle oluşmuştur. Bunlardan biri Bediüzzaman’ın doğduğu evin bulunduğu alan, diğeri ise bir aşağıdaki alandır. Bu iki alanın ortasına da bir cami yapılmıştır.

1.1.2.Nurs'un Kuruluş Tarihi: Kesin Veriler ve Tarihsel Bağlam

1.1.2.1.Nurs'un Kuruluş Tarihi ve İlk Yerleşimciler

Arşiv kayıtları ve sözlü anlatımlar, Nurs köyünün ilk kurucularının Bediüzzaman Said Nursi'nin dedeleri olduğunu kesin olarak ortaya koymaktadır. Nurs'a ilk yerleşen kişilerden birinin, Bediüzzaman'ın dedesi Hıdır olduğu kesin olarak bilinmektedir. Ancak Hıdır'ın bu yolculuğa, babası Mirza Halid ile mi yoksa dedesi Mirza Reşan ve babası Mirza Halid ile mi başladığı kesin olarak belirlenememektedir. Yine de büyük olasılıkla Hıdır, Mirza Reşan ve Mirza Halid birlikte, o dönemde boş olan Nurs'un bugünkü topraklarına ilk yerleşmişlerdir.

İki önemli bilgi daha bulunmaktadır: Birincisi, şimdiki Nurs, o dönemde boş bir alanmış ve ikincisi, çevresinde Ermeni köyleri olmasına rağmen Nurs, hiçbir zaman bir Ermeni köyü olmamıştır. Nurs’u oluşturan ailelerin hepsinin Müslüman olması da bunun bir diğer ispatıdır.

1.1.2.2.Nurs'un Kuruluş Tarihi

Nurs köyünün kesin kuruluş tarihi hakkında yazılı belgeler mevcut olmamakla birlikte, sözlü tarih anlatımları, köyün Bediüzzaman Said Nursi'nin büyük dedesi Hıdır zamanında kurulduğunu kesin olarak belirtmektedir.

Bediüzzaman'ın ailesindeki doğum sıralamalarını ve yaşları dikkate alarak, köyün kuruluş tarihine dair tahminler yapabiliriz. Bu tahminler, Bediüzzaman Said Nursi'nin doğum tarihinden (1878)[11] başlayarak geriye doğru gidildiğinde belirli bir mantık çerçevesinde ortaya konulabilir.

1.1.2.3.Bediüzzaman Said Nursi'nin Ailesinin Doğum Tarihleri ve Köyün Kuruluş Tarihi

Bediüzzaman Said Nursi'nin evin üçüncü çocuğu,[12] kardeşler arasında birer yaş farkı olduğu[13] ve babasının en erken 15 yaşında evlendiği varsayılarak[14] yapılan hesaplamalar şu şekildedir:

• Bediüzzaman Said Nursi'nin doğumu : 1878
• Bir yıl önce doğan ağabeyi Abdullah : 1877
• Bir yıl önce doğan ablası Durriye : 1876
• Babası Sofi Mirza'nın evlenme yılı : 1875
• Sofi Mirza'nın doğumu : 1858 (en erken 15 yaşında evlenmişse)

Sofi Mirza ilk doğan evlat olduğu[15] ve babasının evliliğinden bir sene sonra dünyaya geldiği düşünülürse, benzer bir mantıkla Sofi Mirza'nın babası Ali'nin doğum tarihini şu şekilde tahmin edebiliriz:

• Sofi Mirza'nın babası Ali'nin evlenme yılı : 1857
• Ali'nin doğumu : 1842 (en erken 15 yaşında evlenmişse)

Bu hesaplama yöntemiyle, Ali'nin babası Hıdır'ın doğum tarihini de şu şekilde belirleyebiliriz:

• Ali'nin babası Hıdır'ın evlenme yılı : 1841
• Hıdır'ın doğumu : 1826 (en erken 15 yaşında evlenmişse)

Bu durumda Nurs’a ilk gelenlerden Hıdır’ın en geç 1826 yılında Nurs’ta olduğu söylenebilir. Aynı mantığı uygulayarak, çocuklar arasında 5 yıl aralık olduğu ve babanın evlilik yaşının 25 olduğu varsayımıyla doğum tarihleri sırasıyla şu şekilde tahmin edilebilir:

• Bediüzzaman Said Nursi'nin doğumu : 1878
• Beş yıl önce doğan ağabeyi Abdullah : 1873
• Beş yıl önce doğan ablası Durriye : 1868
• Babası Sofi Mirza'nın evlenme yılı : 1863
• Sofi Mirza'nın doğumu : 1838 (25 yaşında evlenmişse)

Sofi Mirza’nın da dört kardeşi vardı. Bu defa Sofi Mirza’nın en son kardeş olduğu, her kardeş arasında 5 senelik doğum farkı olduğu ve Sofi Mirza’nın babası Ali’de evliliğini 25 yaşında yaptığı düşünülürse, aynı mantıkla Sofi Mirza’ın babası Ali’nin de doğum tarihini bulmak mümkündür:

• Beş yıl önce doğan ağabeyi Mehmey : 1833
• Beş yıl önce doğan ağabeyi Haci : 1828
• Beş yıl önce doğan ağabeyi Kuluz : 1823
• Beş yıl önce doğan ablası Fatma : 1818
• Sofi Mirza’nın babası Ali evlenme yılı : 1813
• Sofi Mirza’nın babası Ali’nın doğumu : 1788 (25 yaşında evlenmişse)

Olayı aynı şekilde cereyan ettiğini düşünürsek, Sofi Mirza’ın babası Ali’nin babası Hıdır’ın da doğum tarihini bulmak mümkündür. Yine Ali’yi en son doğan evlat ve beşinci kardeş olduğunu kabul edersek:

• Beş yıl önce doğan büyük kardeş : 1783
• Beş yıl önce doğan büyük kardeş : 1778
• Beş yıl önce doğan büyük kardeş : 1773
• Beş yıl önce doğan büyük kardeş : 1768
• Ali’nin babası Hıdır’ın evlenme yılı : 1763
• Hıdır’ın doğumu : 1738 (25 yaşında evlenmişse)

Yapılan bu analizler, Nurs Köyü'nün kuruluş tarihinin yaklaşık 200 ila 300 yıl öncesine dayandığını göstermektedir. Bu bilgiler ışığında, Nurs'un kuruluş tarihinin en erken 1730, en geç ise 1830 yılları arasında gerçekleştiği söylenebilir. Nurs köyünün tarihî gelişimi, bölgenin sosyo-kültürel ve demografik yapısıyla da yakından ilişkilidir ve bu süreçte Bediüzzaman Said Nursi'nin dedelerinin önemli bir rol oynadığı açıktır.

Bu tarihî tahminler, Nurs köyünün yaklaşık 200-300 yıllık bir geçmişe sahip olduğunu ortaya koymaktadır ve bu bağlamda köyün tarihî gelişiminin detaylı bir şekilde incelenmesi, bölgenin genel tarihine de ışık tutacaktır.

Sevan Nişanyan 18 Ocak 2013 târihli “Hizan Notları”nda İsparit ve Nurs’la ilgili şunları kaydetmiş:[16]

“İspayert bucağı, Hizan’ın da en uzak ve ulaşılmaz kesimidir. Vadinin üç kolundan en sağdakinin ta sonunda Nurs köyü bulunur. Dağın kovuğuna sıkışmış, birkaç haneden oluşan bir yerdir. İnsana sanki kaça kaça gelip buraya sığınmışlar hissini verir.

Belli ki eskiden önemsiz bir yermiş. Natanyan’ın (1877), Eprigyan’ın (1880-1895) ve Kevorkian’ın (1914) köy listelerinde adı geçmiyor. En erken 1928 tarihli Dahiliye Vekâleti listesinde izini bulabildim.”

​​​​​​​1.1.3.Nurs Köyü Camii

Nurs köyündeki tarihi cami, Bediüzzaman Said Nursi'nin dedeleri tarafından inşa edilmiştir. Hikmet Okur’un sözlü tarih anlatımına göre, ilk yerleşimlerden sonra, hayvanların ayağının değmediği bir arazi olan derenin üst kısmına bu camiyi yapmışlardır. Cami başlangıçta küçük bir yapıydı, sonradan Bediüzzaman Said Nursi'nin kardeşi Molla Muhammed tarafından genişletilmiştir. O yıllarda köyün dini ve sosyal yaşamının merkezi olan bu cami, köy halkının bir araya gelmesinde önemli bir rol oynamıştır. Molla Muhammed, uzun süre bu camide imamlık yapmıştır.

Ali Rıza Dalar’ın sözlü tarih anlatımına göre, Molla Muhammed’den önce Bediüzzaman'ın babası Sofi Mirza'nın amcasının oğlu Osman (halk arasında "Osey Faka" yani “Faka’nın[17] Oğlu Osey” olarak bilinir) bu camide fahri imamlık görevini üstlenmiştir. Yerel halk tarafından Osey ismiyle anılan Osman, Sofi Mirza’nın yaşlarında biri idi. Aynı anlatıma göre, caminin aydınlatması da ceviz yağından çıkarılan bir yağ (yöresel adıyla Zeyd) ile sağlanmaktaydı ve bu yağı Nurs'taki 17 ev, her hafta sırasıyla karşılamaktaydı.[18]​​​​​​​

1.2.OSMANLI DÖNEMİ

Osmanlı döneminde Nurs köyü, Hizan kazasına bağlı olarak kayıtlara geçmiştir. Bu dönemdeki köy yaşamı hakkında daha detaylı bilgi edinmek için Osmanlı arşivlerinde araştırma yapılması gerekmektedir. Osmanlı dönemindeki sosyal ve ekonomik değişimler, köyün demografik yapısını ve kültürel özelliklerini de etkilemiştir.

Osmanlı dönemindeki Bitlis, 1872 yılına kadar Van ve Diyarbakır Eyaletlerinin Sancağı, daha sonra Muş ve Erzurum Eyaletlerinin kazası olmuştur. 1872 yılında Bitlis, müstakil Vilâyet statüsü kazanmıştır.[19]

Bitlis’in Vilayet Oluş Tarihçesi

1883 yılda da Hizan, Bitlis'in kazası olarak statü değiştirmiştir.[20] Böylece, Bediüzzaman Said Nursi'nin doğduğu Nurs köyü de Bitlis Vilayetine bağlanmıştır.

Bitlis’in Hizan İlçesinin Kaza Oluş Tarihçesi

Bitlis’in Hizan İlçesinin İsparit[21] Bucağının (Nâhiye)[22] Tarihçesi

Bazı kaynaklar, Nurs köyünün eski bir Ermeni yerleşimi olduğunu ve 1915 olayları sırasında Ermenilerin köyden göç ettiğini iddia etmektedir. Ancak, bu iddiaları destekleyen somut kanıtlar bulunmamaktadır. Sözlü tarih anlatımlarına göre, Nurs köyü, Bediüzzaman Said Nursi'nin dedeleri ve diğer ailelerin şimdiki Nurs arazisine gelerek yerleşmesiyle kurulmuştur. Çevrede Ermeni köyleri bulunsa da Nurs köyü daha önceden mevcut değildi ve bu Müslüman aileler tarafından kurulup gelişmiştir.

Nurs köyünün yerlileri ve onların soyundan gelenler, köyün tarih boyunca Müslüman bir yerleşim yeri olduğunu ve Ermeni köyü iddialarının asılsız olduğunu belirtmektedir.[23] Bu görüşü savunanlar arasında Devlet Tapu Kadastro Müdürlüğünde çalışmış olan Hikmet Okur gibi Nurs'un köklü ve saygın ailelerinden vatandaşların ifadeleri de bulunmaktadır. Hikmet Okur, Nurs köyünün tapu kayıtlarında Ermeni köyü olduğuna dair hiçbir bilginin bulunmadığını ve köyün Müslüman bir köy olarak kayıtlarda yer aldığını belirtmektedir.

• Hikmet Okur’un (Bediüzzaman Said Nursi’nin amcası Mehmey’nin torununun) ifadesi:

Nurs Köyünde Derneği Başkanlığı ve Meclis Üyeliği yapmış olan Hikmet Okur’un ifadesi şöyledir:

“Nurs Köyü bir Ermeni köyü iddası tamamen asılsız ve saçma bir iddiadır. Ben kendim tapudan emekliyim. Nurs’un Ermeni köyü ile alâkalı hiçbir belge ve bilgi yoktur. Nurs Müslüman köyüdür Ermenilerin Birinci Dünya Harbi yıllarında bizim köyden birçok Müslüman genci kaçırdıkları büyüklerimiz tarafından sürekli anlatılır. Müslüman köyü olması hesabıyla Nurs’lulara Ermenilerce yapılan zulümleri de devamlı büyüklerimiz anlatırlar…”

• Hacı Hüseyin Dalar’ın (Bediüzzaman Said Nursi’nin amcası Mehmey’nin torununun) ifadesi:

“Bizim köy ve Kiğis Müslüman köylerdir. Çevrede Ermeni köyleri vardı. Ancak “Nurs” ile “Kiğis” Müslüman köyüydü, hatta Üstadın babası dahil bizim köyden birçok Müslüman akrabalarımızı bazı Ermeniler kaçırmışlar. Üstadın babası Sofi Mirza’yı da kaçırmışlar, sonra yaşlı diye bırakmışlardı. Bizim köyün doğusunda Rımrım Dağları vardır. Üstad, Birinci Dünya Savaşı yıllarında, Ermeni çeteleriyle buralarda çarpışırken silâh seslerini Nurs’tan duyan babası ‘Ben Said’imin silâh sesini tanırım, o ölmemiş sağdır’ dediğini bu vesileyle dedem anlatırdı. Nurs Köyü’nün Ermeni köyü olduğu kesinlikle yalan, iftira ve bir oyundur.”

• Abdulbaki Okur’un (Bediüzzaman Said Nursi’nin amcası Hacı’nın torununun) ifadesi:

“Bizim köyde mazisi dört yüzyıla dayanan bir camimiz vardır. Üstadın camisi olarakta bilinen bu cami hâlen ayaktadır. ‘Nurs Ermeni köyü ise o caminin orada ne işi vardır?’ diye sorulmaz mı? Nurs Köyü’nde Ermenilerden kalan hiçbir iz ve belirti yoktur. Tamamen Müslüman köyüdür. Eski kalıntıların olmadığı Nurs Köyü çevresinde onların köyleri vardı hepsinin onlardan kalan anlamsız isimleri mevcuttur. Ama Nurs dün ne ise bugün de odur, yani Nurs’tur.”

Ayrıca, Nurs köyünde bulunan tarihi cami gibi yapılar da köyün İslam tarihiyle olan bağını gösteren önemli kanıtlardır. Köy sakinlerinin anlatımları, köyün geçmişinde Ermenilerle yaşanan bazı olayları içerse de bu anlatımlar köyün tamamının Ermeni köyü olduğu iddiasını desteklememektedir.

​​​​​​​1.3.NURS’UN ESKİ İSİMLERİ VE KÖKENİ

Nurs köyünün bilinen en eski adı "Nors" veya "Nurs" olarak geçmektedir.[24] Bu isimlerin kökeni tam olarak bilinmemekle birlikte, bazı kaynaklarda Arapça "ışık" anlamına gelen "nur" kelimesinden türediği öne sürülmektedir. Başka bir görüşe göre ise Bediüzzaman Said Nursi’nin dedeleri ve diğer aileler, Siirt’in Pervari ilçesinin Dolusalkım köyünün Nurs Mezrası'ndan geldikleri için geldikleri mezranın ismini bu yeni yerleştikleri yere vermişlerdir.

Köyün ismi, 1960 yılında resmi olarak "Kepirli" olarak değiştirilmiş, ancak 2012 yılında köylülerin talebi üzerine tekrar "Nurs" ismiyle anılmaya başlamıştır.[25]

(نورس)’un, “Nurs” veyâ “Nors” okunması mümkün. Nitekim resmî kimlik bilgilerinde yeni yazıya “Nors” olarak geçirilmiş.[26]

​​​​​​​1.4.BEDİÜZZAMAN SAİD NURSİ VE NURS KÖYÜ

Nurs köyünün tarihi önemi, İslam alimi ve düşünürü Bediüzzaman Said Nursi'nin burada doğmuş olmasından kaynaklanmaktadır. 1878 yılında Nurs köyünde dünyaya gelen Said Nursi, ilk eğitimini burada almıştır. Köydeki tarihi cami ve yakınındaki Tağ Medresesi, Said Nursi'nin eğitim hayatında önemli bir rol oynamıştır. Said Nursi'nin hayatı ve düşünceleri, Nurs köyünün manevi önemini artırmıştır. Köy, Said Nursi'nin tanınmasından sonra önemli bir ziyaret merkezi haline gelmiştir. Said Nursi'nin doğduğu ev, müze olarak ziyarete açılmıştır.

​​​​​​​1.5.MODERN DÖNEM VE ZİYARETLER

Nurs köyü, günümüzde hem tarihi hem de manevi önemi nedeniyle ziyaretçilerin ilgisini çekmektedir. Said Nursi'nin doğum yeri olması nedeniyle köy, Türkiye'den ve dünyanın farklı yerlerinden gelen insanlar tarafından dini ve kültürel amaçlarla ziyaret edilmektedir. Said Nursi'nin doğduğu ev ve müze, ziyaretçilerin ilgi odağı olmaktadır. Ayrıca, köy, bölgenin kültürel ve sosyal hayatının önemli bir merkezi olarak da dikkat çekmektedir.

Köyde bir adet tarihi yapı bulunmaktadır. Nurs Köyü'nün güney tarafında, Dilek caminin arkasında yer alan bu yapı, Nurs civarı beylerinden Şerefhan Bey'in ailesine ait olan Bey Evi'dir. Bu evle beraber tarla ve mezra, Ali Rıza Dalar'ın büyük dedesi Siyavaş[27] tarafından satın alınmıştır.

Bediüzzaman Said Nursi, Gönüllü Alay Kumandanı olarak Ermenilerle savaşırken ve Gevaş’ta bulunduğu zamanlarda, Ermenilerin Nurs'a saldıracağını duyduğunda Nurs'u savunmak için köye gelmiş ve bu evde üç ay kalmıştır. Ali Rıza Dalar’ın, dedesi ve Hacı Çerkez’den aktarılan sözlü tarih anlatımlarına göre, dedesi bu olaylar sırasında 8-9 yaşlarında, Hacı Çerkez ise 6-7 yaşlarındaydı ve bu hadiseye şahit olmuşlardır. Bediüzzaman, bu evde tahtadan yapılmış bir karyolada yatmıştır.

Bu olayı anlatan Yörükler de vardır. Hatta hayatta olan Molla Kemal isimli bir zattan dinlemiştim. O, “dedem Bediüzzaman’ın çorbasını getirirdi” derdi.