Yahya Kemal’in hayatı boyunca şuur altında birikip onun terkibini elde ettiği sanatını ortaya koyan , sanatın oluş öncesi safhasında pek çok olay, şahıs mekan vardır. Psikanalistler insan kişiliğinin oluşumu, yaratıcı kişilik, sanat eserinin oluşumu ve işlevi konusunu çokca bahis konusu yapmışlar ve genel kurallar elde etmişlerdir. Bir düşüncenin , tecrübenin eser şekline dönüşmeden önceki haline endocept ismini vermişler. Şahsi tecrübeler, gündüz düşlerine ve fantezilere dönüşmeden önce insan zihninde endocept olarak vardır. Endoceptler de yıllarce elde edilen bilgi , tecrübe ve olayların karışımından oluşur. Yeri geldiğinde sanat eserine dönüşürler. Yahya Kemal’in hayatında dehanın ambarını dolduran çok uzun bir olaylar, insanlar, bilgiler, tecrübeler vardır. Bunlar hem kişiliğini, hem sanatını, hem de hayatını ortaya çıkarmışlardır.
Yahya Kemal’in sürekli olarak dehanın şuur altı deposuna attığı ve denetlediği olaylar insanlar, tecrübeler zincirini oluşturalım. Şehsuvar Paşa, 1877 Osmanlı Rus Savaşı, Dadı Zeynep , Fatma Hanım, Halkımızı oluşturan çeşitli insanlar, göçler ve muhacirler, Battal Gazi, Akıncılar, Mohaç, Rumeli Türküleri, Kaybedilmiş vatan coğrafyası , Konak, Ali Zaim, Deli Ahmet, hizmetçiler, Üsküp, ezan, cami, mezarlık, aziz ve evliya mezarları, padişah ve devlet, Hz Muhammet ve din, Din v e millet, Plevne Savaşı, Anne, Ata Menkıbeleri , Mushaf, Muhammediye ve Yazıcıoğlu , Yunus İlahileri , Bayram Namazı, Aşk ve Radife, Rakofça, Selanlik , Rüya ve Realite , Mektep ve Milliyet, Üskup –Selanik Tezadı, kaybedilme ve terk edilme kavramı , Rumeli, Derviş ve Veli, Şehirler, Mevlevilik, Atmosferler, tiyatro, Balkanlar, Girit, Namık Kemal, V Yahut Silistre, Naci , R Zade, Hamit, Yunan Harbi, Şiirler, Rifai Dergahı, Ziya Paşa, Mehmet Celal, Hamit Fikret, Türkiye Avrupa Tezadı, İlyada, işret, Serezli Şekip Bey, Musiki, Diyonizyak yapı, Fates Galentes,
Avrupa coğrafyasını tanıma, geziler, Latin ve Yunan, Hugo,Thephile Gautier, DeBanville,Baudelaire ,Edgar Poe,Klasikleştirme,Heredia,Dil,Leconte Lissle,İstanbul, Eşref Hanım, Çevreler ve Konaklar, Aydınlık ve Zindan tezadı, Paris, Jön Türk, Ziya Gökalp, Meaux Koleji, Science Politik, Fransa, Fransızca, Saf ve Halis bir şiir dili arama, şiir okumaları, Büyük Şairlerin serüveni , Orjinallik, Sanat laboratuarı, Regnier, Mallarme, Rimbaud, Paulde Claudel, Peguy, Verlaine, Farklı Türkçü anlayışları, terk edilen toprakların hüznü, Gerard dö Nerval Albert Vandal, Emile Bourgeoux, Albert Sorel, Sohbetler, Şark Dilleri Enstitüsü, Arapça , Farsca, Tarih, Malazgirt.
Yahya Kemal’in eserlerini ortaya çıkarma süreci bu kadar farklı unsurdan ve geometrisi farklı elementlerden bir kişilik, bir hayat ve bir orijinal eser ortaya çıkarma olarak ifade edilirse de, bu kadar farklı unsuru, eserindeki orjinalliğin terkibini bozmadan bir araya getirme ancak dehalara has bir tutumdur. Son derece hassas ve gözlemci tabiatlı şair dehasını denetlemedeki mehareti ile de büyük bir sanatcı ve şairdir. Yahya Kemal’in sanatı olarak ortaya çıkan şiirleri, sohbetleri, hatıraları yukarıdaki farklı unsurların harmanlanmasından doğan endoceptlerden ortaya çıkmıştır. Freud bu kadar farklı unsurları birleştirmeyi oceanic olarak düşünür. Gerçekten karşımızda bir sanat eserinde tevhid edilmesi zor olan okyanus gibi materyaller, olaylar , insanlar , unsurlar vardır, bunların bir sanat eserinde estetik ve orjinallik kazanacak şekilde yer alması olağan üstü bir ustalıktır.
Oğuz Cebeci Tanpınar’ın sanatının ortaya çıkmasında önemli bir yeri olan Antalya’lı Genç Kıza Mektup isimli mektubunu endocept olarak yorumlar.