Sağlık Bakanlığı başta olmak üzere ilgili kurumlar uzun yıllardır sigara ve benzeri ürünlerle mücadeleyi sürdürüyor. Kapalı alanlarda sigara içmenin yasaklanması, ürün ambalajlarının caydırıcı uyarılarla donatılması, atılan adımlardan sadece birkaçı. Bu çalışmalar kararlılıkla sürdürülürken, karşı cephedeki adımlar da sürüyor.
Bu adımların son örneği olan ‘aroma kapsülleri’ hem sosyal medya, hem de çevrim içi satış sitelerinde hızla yayılıyor. Biz de bu ürünlerin insan sağlığı üzerinde ne gibi tehditler oluşturduğunu Sağlık Bilimleri Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Yakup Arslan’a sorduk.
Tütün pandemisinin yeni ‘mutasyonu’
Dr. Yakup Arslan, tütün ve tütün ürünlerinin kullanımına karşı tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de mücadelenin yürütüldüğünü, ancak yeteri düzeyde önlenemediğini belirtti.
“Tütün ve tütün ürünlerinin kullanımı, halen dünyadaki en önemli ve en yaygın halk sağlığı sorunudur. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafınca, 2007 yılından beri ‘pandemi’ olarak tanımlanan bu durum, DSÖ tarafından önerilen, tüm dünyada ve ülkemizde de uygulanan kapsamlı tütünle mücadele stratejilerine (MPOWER stratejileri) rağmen maalesef önlenememektedir.
Geliştirilen ve uygulanan her mücadele stratejisine karşı, tütün sektörü de yeni stratejilerle karşılık vermekte, yeni ürünler ve yeni satış taktikleri ile adeta ‘yeni mutasyonlar’ oluşturarak bu ‘tütün pandemisinin’ devamını sağlamaktadırlar.”
Sektörde çıkan yeni ürünlerin özellikle yeni kullanıcıları çekmek üzere tasarlandığının altını çizen Arslan şunları söyledi:
“Tütün sektörünün en yeni ürünleri de, özellikle gençlerin dikkatini çekmek ve gençlerin çok erken yaşta tütün kullanımına başlamaları için, klasik sigara yerine albenisi daha yüksek, daha cazip ve tabiri caiz ise daha havalı tütün kullanım ürünleri olan elektronik sigara ve ısıtılarak kullanılan tütün ürünleridir.
Ayrıca, son zamanlarda kolaylıkla ulaşılabilen sosyal medya ve alışveriş internet sitelerinde klasik sigara izmaritlerinin filtre bölümüne yerleştirilerek kullanılan ‘mentol kapsülü’ ürünlerinin satışları kısıtlamasız, kontrolsüz ve olanca hızıyla devam etmektedir. Bu uygulama ile görüntüsü ve kokusu kötü olan klasik sigaralar daha cazip, adeta ‘zararsız’ bir hale getirilerek okul çağı çocuklarımız ve gençlerimiz başta olmak üzere tüm toplumumuz sigara kullanımına teşvik edilmektedir.“
Kansere ve zararlı yağ asitlerine yol açabilir
Tütün ve tütün ürünlerinin insan sağlığı üzerinde oluşturduğu tehdit bir yana, mentol başta olmak üzere çeşitli meyvelerin de aromasının yer aldığı kapsüller hem kansere hem de yağ asitlerine sebep olabilecek potansiyelde. Arslan, bu konuda şunları söylüyor:
“2019 yılında ünlü tıp dergisi JAMA'da yayımlanan bir makalede, mentol aromalarının grup 2B kanser yapıcı bileşik bulundurdukları ve uzun süre kullanımları ile pulegon isimli bir yağa dönüşmeleri nedeniyle insan sağlığı için çok riskli oldukları bildirilmiştir. Bu çalışma kaynak gösterilerek, Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından mentollü sigara kullanımı ABD’de 2019 yılında yasaklanmıştır.
Mentol kapsül ürünleri, gerek direkt kanserojen etkileri, gerekse pulegon başta olmak üzere dönüştükleri yağ asitleri ile de, 2019 yılında ABD de elektronik sigara kullananlarda görülen ‘Gizemli Akciğer Hastalığı’ dediğimiz şiddetli akciğer enfeksiyonu oluşturma potansiyeli taşımaktadırlar.“
Hedef gençlerimizin tütün bağımlısı olması
Neredeyse iki yıllık bir sürenin ardından eğitim öğretim yeniden yüz yüze verilmeye başlandı. Bu normalleşme özellikle tütün ve tütün ürünlerinde piyasaya sürülen yeni ve kontrol dışı ürünlerin ise muhtemel hedefi durumunda. Özellikle okul çağındaki gençlerin ve ebeveynlerin dikkatli olması gerektiğinin altını çizen Arslan, sözlerini şöyle tamamladı:
“Bitmeyen tütün pandemisinin yeni mutasyonu ‘mentol kapsül’ kullanımı ile çocuklarımız ve gençlerimizin ‘tütün bağımlısı’ olmaları hedeflenmektedir. Binbir zorluklarla COVID-19 salgını sürecinde okulları ile buluşan çocuk ve gençlerimizi, bitmeyen tütün pandemisine karşı korumak için yeni mutasyonlara karşı uyanık olmalı ve gerekli koruyucu önlemleri bir an önce almalıyız.”
trthaber