Anadolu'nun en eski camilerinden biri olan ve aynı zamanda İslam alemi için 5. Harem-i Şerifi olarak kabul edilen Diyarbakır Ulu Camii, 639 yılında Hazreti Ömer'in halifeliği döneminde Diyarbakır'ın fethi gerçekleştirildikten sonra Müslümanların himayesine girerek Müslümanlara kazandırılan önemli yapılardan biridir. Ulu Camii, Diyarbakır'ın merkez tarihi Sur ilçesine gelen yerli ve yabancı turistlerin ilgi odaklarından biri olmaya devam ediyor.
Öte yandan cami avlusunda bulunan El Cezeri'nin icat ettiği güneş saati, yaklaşık 8 buçuk asırlık geçmişi olmasına rağmen ilk günkü gibi turistlerin ilgi odaklarından biri oluyor.
1920'lere kadar cami avlusu dışında bulunan mermeri üzerinde çatlaklıkların oluştuğu saat, daha sonra zarar görmesin diye camii avlusuna alındı ve demir çubuklarla çevrelendi. Kente gelip tarihi yerleri gezerken Ulu Cami'yi de ziyaret eden turistler, güneş saati önünde bir yandan fotoğraf çekiyor diğer yandan da Diyanet İşleri Başkanlığının görevlendirdiği cami rehberi tarafından bilgilendiriliyor.
4 yıla yakın Diyarbakır Ulu Cami'de gönüllü rehberlik yapan Yaser Aydın, güneş saatinin turistlerin ilgi odağı olduğunu söyleyerek, "Güneş saati, yerli ve yabancı turist oranında kentimizde önemli bir yer oluşturduğunu söyleyebiliriz. Sonbahar ve ilkbahar ayları, GAP turlarının en yoğun olduğu mevsimlerden biri olduğunu söyleyebiliriz. Bu aylar içerisinde yerli ve yabancı turistlerin Diyarbakır'da en çok merak ettiği yerlerden biri Ulu Camii ve içerisinde bulunan güneş saatinin olduğunu ifade edebiliriz" dedi.
Cezeri'nin icadı olan güneş saatinin kısaca tarihi geçmişine ve yapısına değinen Aydın, "El-Cezeri'nin oluşturmuş olduğu güneş saati Ulu Cami'nin bahçesinde bulunmakta. Güneş saati, mermer taşının ortasında demir bir kanca, etrafını çevreleyen yarım ay şeklinde 12 tane çizgi bulunur. Bazı kaynaklar 30 dakika bazı kaynaklar ise 40 dakikalık süre aralıkla gölgenin yön değiştirdiğini ifade eder. Bu şekilde imam, namaz vakitlerini ve bu vakitler içerisinde özellikle öğle ile ikindi namaz vaktini tayin edip ezanı okumaya başlar" ifadelerinde bulundu.
Cami avlusunda bulunan güneş saatinin yaklaşık 850 yıllık bir geçmişe dayandığını söyleyen Aydın, "Ulu Camii Anadolu'nun ilk camisi olması hasebiyle, ilk ezanın burada okunduğunu söyleyebiliriz. Bu anlamda El Cezeri'ye ait olan bu güneş saatinin önemli mimari yapıların içerisinde bulunmuş olması hasebiyle, gerçekten buraya ayrı bir renk ve görkem kattığını aktarabiliriz" diye konuştu.
iha