Topraktan yaratıldın ey insan haddini bil,
Sonun yine topraktır biriktirmez bil o kir.
Bu gurur, bu kibir kime, herkes toprak sen gibi,
Sonunda beli bükük, olacaksın ben gibi.
Yaratıldı kâinat muhabbet üzerine,
Yakıştı mı adavet, insan kardeşlerine.
Kalbinin çekirdeği muhabbetle mündemiç,
Muhabbet kalpte olsa, adavet kalır mı hiç.
Hiçbir şey boş değil, boşluk yok kâinatta,
Hep muhabbet gizlidir yaratılan fıtratta.
Fıtri olmayan şeyi, bünye kabul etmez atar,
Sevgi hâkim olmaz ise; taksimi şeytan yapar.
Tevâzu en güzel süs, toprak gibi yumuşak,
Mütevâzı insanlar, bunu becerir ancak.
Barındırır bünyesinde, bin bir renk, bin bir koku,
Ey İnsan olan insan, önce kendini oku.
Gir toprağın altına, çürüt çekirdeğini,
Ordan filizlenip de, ver muhabbet meyveni.
Tekebbür etme sakın, gayet âciz fakirsin,
Bir mikroba mağlup olan, bir zavallı nefissin.
Yok!... Olduğunu anla, ebedî var olasın,
Yok, yok olunca dostum, var oluyor bilesin.
Yoktan var eden O’dur, O ne derse o olur,
O’na inkıyâd eden korkulardan kurtulur.
Kır nefsin Ene’sini, eğdir secdeye başın,
Yaratılan mahlûkat, olsun bir arkadaşın.
***
Neden toprak?
İnsanın yaratılış madeni topraktır. Bu durum, “Allah Âdem’i topraktan yarattı.”(Âl-i İmran, 3/59), “Biz sizi topraktan yarattık.”(Hac, 22/5), “Allah sizi topraktan yarattı.”(Fatır, 35/11) gibi ayetlerde açıkça ifade edilmiştir. Buna göre, hammaddemiz topraktır, tabir yerindeyse hepimiz "toprağın çocuklarıyız."
Ancak, insanın topraktan yaratılması, onun bir toprak parçası olması anlamına gelmez. Allah, o toprağı süzmüş, ona ruh üfleyerek hayat vermiş, hislerle süslemiştir. İnsanın topraktan yaratılmasının birçok hikmeti olduğu gibi, alınacak ders ve ibretleri de vardır.
Toprak; su, hava ve ışığa göre daha koyu, kesif ve yoğun olmasına rağmen her açıdan diğer unsurlardan daha ileridir. Topraktan yaratılan insanın da tüm yaratılmışlar üzerinde bir makama sahip olması buna işaret eder.
"Kulun Rabbine en yakın olduğu an, onun secde halidir." (Münavî, Feyzü'l-Kadîr, 2/68) Hadîs-i Şerifi, bu sırra işaret eder. İnsana, hakiki insan olmanın yolunu gösterir..
Toprak ayaklar altında gibi görünse de hayatımızın ve varlığımızın kaynağıdır. Yetiştirdikleri gönüllerde ve el üstündedir; Toprak hep alçakgönüllüdür. Bu yönüyle insana alçakgönüllü, tevazu sahibi ve iyiliksever olmayı öğütler...
Toprak, Allah’ın cemal, rahmet, hayat, renk ve süslerine mazhar olmaktadır. Toprak Allah’ın hadsiz rahmetinin bir perdesi olduğu gibi, içine giren hiçbir şey başıboş kalmıyor. Bu açıdan vefat ederek toprağa girecek olan insana şöyle bir müjde verdiği söylenebilir:
Elbette bütün bu görünen maddi ziynetlerin, süslerin ve güzelliklerin; hüsün, cemal, rahmet ve hayatın dokuma tezgahlarının bir çeşidi de toprak perdesinin altında ve arkasındadır.