Özkan Güven'in haberi:
Türkiye, dünyada Malezya ve ABD’den sonra helal gıda sertifikası veren üçüncü ülke oluyor. Eylül ayından sonra Türk Standartları Enstitüsü’nün (TSE) 100 personeli, son teknolojiyle donatılan laboratuvarlarında bir ürünün helal olup olmadığını inceleyecek, testler uygulayacak ve ‘helal’ belgesini verecek. TSE’nin Gebze’deki tesislerine girdik. Helal gıda sertifakasının nasıl verildiğini yerinde öğrendik.
TSE’nin 57 ülkeye vereceği helal gıda sertifikasının önemi büyük. Çünkü büyük bir pazardan bahsediyoruz burada. Yılda 930 milyar doların helal gıda sertifikasına yatırıldığı bu pazarda Türkiye’nin kasasına yılda 300 milyon dolar girecek. TSE, İslam ülkelerinden gelecek taleplerin yanı sıra yurtdışına mal satan Türk firmalarını da denetleyecek, onları sertifikalandıracak. İşlemler kısa bir süre sonra başlayacağı için Gebze’deki tesislerde doğal olarak hummalı bir çalışma var. Bu amaçla 50 kişilik gıda ve kimya mühendisinden oluşan bir grup geçen hafta yoğun bir eğitim programına tabi tutulmuş.
Peki burada neler olacak? ‘Helal’ kavramı içine aldığınız hemen tüm ürünlerin numuneleri bu laboratuvarlarda incelenecek. Ancak bir ürün numunesinin laboratuara girmesinden önce iki aşamasının bulunduğunu bilmeniz gerekiyor. Birinci aşama şu: Sertifika Türkiye’de faaliyet gösteren ve yurtdışına helal gıda ihraç eden şirketleri mercek altına alacak. İşyerleri aralarında Diyanet İşleri Başkanlığı’ndan bir personelin de bulunduğu bir ekip tarafından denetlenecek. Herhangi bir kent ve üretim noktasında oluşacak bir yanlış uzmanlar tarafından rapor edilecek. Eğer ekip ürünlerin incelenmesini isterse numune alınacak ve laboratuarlarda tahlil edilecek. İkinci aşamada ise ortaya konulacak belge daha sonra yine TSE içindeki bir komiteye sunulacak. Fıkıh bilen Diyanet İşleri Başkanlığı’ndan bir üyenin de bulunacağı bu komite, ürün, helal şartlarına sahipse belge verilecek. TSE’nin Gebze ve Ankara’daki tesislerinde incelenecek ürünler arasında et ve et ürünler, süt ve süt ürünleri, yumurta ve ürünleri, bitkisel ve hayvansal kökenli yağlar, meyve ve sebzeler, şeker ve mamulleri, alkolsüz içecekler, bal, gıda katkı maddeleri ve su bulunuyor.
Ambalajı bile önemli
Et ve tavuk tamam ama bal veya suyun bu değerlendirme içinde nasıl yer aldığını merak ediyorsanız TSE uzmanları şu açıklamayı yapıyor: “Suyun ambalajlama aşamasında veya kaynağında insan sağlığını etkileyecek maddeler içermemesi gerek. Ambalaj malzemeleri helal olmayan malzemelerin bulaşmadığı donanımlar kullanılarak hazırlanmalı. Bal konusuna gelince... Bal içinden çıkan bal arısı parçaları ve engellenemeyen diğer parçalar helal olarak nitelendirilir. Ancak yine paketleme aşamasında haram olan teknikler ve malzemeler kullanılırsa bu belge verilmez.”
TSE Başkanı Hulusi Şentürk, yaşadığımız dünya ve çağın, gelişmiş teknolojilerin insan hayatını kolaylaştırdığı kadar karmaşıklığı da beraberinde getirdiğini düşünüyor. “Tabii olandan uzaklaştıkça bu karmaşıklık daha da artıyor” diyor. Hatta bazı konularda, hayatı bile zorlaştırabileceğini söylüyor.
“Gelişen ulaşım ve iletişim teknolojileri ise insan için dünyayı küçük bir köy haline getirdi. Mobilitenin çok ileri bir seviyeye ulaştığı günümüzde, insanların tanımadıkları farklı kültürlere sahip mekanlarda bulunmalarını da bir mecburiyet haline getirdi” diyen Şentürk’ün altını çizdiği nokta insanların tanımadıkları ortamlarda hassasiyetlerine uygun temel ihtiyaçların karşılanması: “Özellikle beslenme ihtiyaçlarını karşılamak yaşanan problemleri öne çıkarıyor. Gıdaların, üretim, ambalajlama, nakil, depolama ve sunum zincirindeki modern çağın karmaşıklığı içinde helal hassasiyeti taşıyan insanlara güvenilir beslenme imkanı sunulması son derece önemli.”
Bıçak, paslanmaz çelik olmalı
Genetiği Değiştirilmiş Organizma (GDO) ürünler de helal-haram kapsamında inceleniyor. Örneğin bir ürünü helal olmayan domuz kullanılarak genetiği değiştirildiyse o ürün helal değil. Helal olmayan iki ürünü birleştirirseniz ya da yiyeceğin menşei helal değilse o ürün haram. Kısaca helal olmayan içerikle yapılmış katkı maddeleri de helal değil.TSE’nin laboratuarlarında bir ürünün helal olup olmadığı temel olarak şu açılardan incelenecek:
Domuz, köpek, kertenkele, salyangoz gibi hayvanlar haram.
İslami kurallara göre kesilmemiş, kesilirken Allah’ın adı anılmamış hayvanlar da bu gruba dahil.
Kanatlı hayvanı sersemletme ve beyin darbesi yasak.
Helal yemle beslenmiş hayvan, akli melekeleri yerinde bir kasap tarafından kesilmeli.
Hayvanın kafasını kesecek bıçak keskin ve paslanmaz çelikten olmalı.
Alkol içeren her çeşit mamul veya meşrubat, pişirilme amaçlı da olsa haram.
Kesim sırasında sıradaki hayvan kesilen hayvanı görmemeli.
Malezya ilk uygulayan ülke
HELAL terimi uluslararası “The Codex Alimentarius Komisyonu” tarafından 1997’de kullanılmaya başlandı. Helal, dinin kurallarına aykırı olmayan, dini bakımdan yasaklanmamış olan, izin verilmiş anlamına gelen bir kelime. Helal gıdalar ise İslami kurallara uygun olarak üretilenler. Helal belgesi İslami kurallara uygun olarak hazırlanan ürünlere verilen uluslararası sertifikanın adı. Malezya ise helal gıda standartlarını dünyada ilk kez uygulayan ülke.
Dünyada helal gıda standardını belirleme çalışmalarının başlama tarihi 2008. İslam Konferansı Teşkilatı (İKT) çatısı altında Türkiye’de yapılan üç toplantının sonunda helal gıda genel kılavuzu hazırlandı. Kamerun’da geçen mayıs ayında toplanan 33 İslam ülkesi, helal gıdayla ilgili standartları kabul etti, TSE’nin helal gıda sertifikası vermesine onay verdi. Bu durum Türk firmaları için de çok önemli. Zira ABD, Avrupa, Kanada ve Uzakdoğu ile çalışan birçok Türk şirketinden helal standardı talepleri gelmeye başladı. Bunun yanında geçen yıl ekim ayında, Almanya’nın Köln şehrinde 168 Türk gıda firmasının da katıldığı dünyanın en önemli gıda fuarı ANUGA’da, Yahudilerin kullanması için ‘Kosher Products’ (Koşer Ürünleri), Müslümanlar için de ‘Halal Food’ (Helal Gıda) amblemlerinin kullanımı ile ilgili amblem ve tanıtımlar yer aldı.
Star