Türkiye'nin ikinci büyük gölü olan Tuz Gölü kuraklık nedeniyle alarm veriyor... Türkiye'nin tuz ihtiyacını önemli ölçüde karşılayan, her yıl binlerce yerli ve yabancı turistin ziyaret ettiği göldeki su seviyesi, kuraklık nedeniyle önemli bir oranda çekildi. Uzmanlar, iklim değişikliği ve bölgedeki bilinçsiz tarımsal sulama nedeniyle bunun yaşandığına dikkat çekti.
Yapılan son araştırmalara göre yüzölçümü bin 600 kilometrekare olan göl yüzde 30 küçüldü. Konuyla ilgili Konya Teknik Üniversitesi Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Muazzez Çelik Karakaya ve Konya Teknik Üniversitesi Kimya Teknolojileri Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Hatice Ünal Ercan ile konuştuk. İşte Tuz Gölü'nün son durumu...
'GÖLDEKİ KÜÇÜLMENİN SEBEBİ...'
Peki, Tuz Gölü'nde yaşanan küçülmenin temel sebepleri arasında neler var? Yaşanan küçülmeye yol açan sebep yalnızca küresel ısınma mı? Yoksa bu küçülmenin sebepleri arasında yanlış sulama gibi insan kaynaklı hatalar da mı var? Konuyla ilgili çalışmalar yapan isimlerin başında gelen Prof. Dr. Muazzez Çelik Karakaya, Tuz Gölü havzasında yağışların azlığının haricinde buharlaşma oranının da havzadaki diğer bölgelerden oldukça yüksek olduğunu belirtti. Karakaya, "Tuzlaların bulunduğu Şereflikoçhisar ve Cihanbeyli'de yıllık yağış değerleri gölün diğer kesimlerinden daha az" dedi.
Tuz Gölü eriyor! Sessiz çığlık...
Tuz Gölü havzasındaki büyük bir arazinin tarımsal faaliyetlerde yeraltı suyunun kontrolsüz kullanımı ve artan kuraklık nedeniyle etkilendiğini söyleyen Prof. Dr. Muazzez Çelik Karakaya, şöyle devam etti: "Tuz Gölü kapalı, tektonizma kontrollü bir çöküntü alanında oluşmuştur. Beslenmesi Melendiz, Uluırmak ve Peçenek gibi çay ve derelerle ve yüzey yağışlarıyla sağlanıyor. Yağışın azalmasına bağlı olarak bu dereler gölü daha az besliyor."
Sıcaklık artışının haricinde uzun ve kurak yaz mevsiminin de göldeki küçülmeye sebep olduğunu vurgulayan Karakaya, "Ortalama yağışta eş zamanlı olarak 1.2-11.6 mm arasında bir azalma meydana geldi" dedi. Karakaya, Tuz Gölü'nde küçülmeye sebep olan önemli yanlışları ise şu şekilde anlattı: "Bölgede vahşi sulamaya devam edilmesi, suya ihtiyaç duyan tarımın yaygınlaşması, bitki deseninin değiştirilmemesi daha fazla yüzey ve yer altı suyunun kullanımına neden olmuş ve böylelikle havzanın su beslenmesi azalmıştır."
'YAPILAN EN BÜYÜK HATALARDAN BİRİ...'
Konuyla ilgili çalışmalar yürüten isimlerden Dr. Hatice Ünal Ercan da Tuz Gölü'ndeki küçülmenin en temel sebeplerinden birinin kuraklık olduğunu vurguladı. Global anlamda etkili olan kuraklığın Türkiye'nin orta kesimlerini son yarım yüzyıldır etkilediğini söyleyen Ercan, gölün küçülmesinde tek bir neden aramanın doğru olmadığı görüşünde.
Tuz Gölü pembeye büründü
Ercan, insan kaynaklı hataları ise şöyle sıraladı: "Artan nüfus, artan tarımsal faaliyetler ve artan sulama, gölün küçülmesine neden olan insan kaynaklı temel nedenler olarak verilebilir." Yapılan en büyük hatalardan birinin tarımsal faaliyetlerde kullanılan suyun çiftçi tarafından bilinçsizce yani vahşi sulama denilen yöntemle kullanılması olduğunu söyleyen Ercan, "Tarımsal faaliyetler bir taraftan gölü besleyen su kaynaklarını tüketirken bir taraftan da gölün doğal yapısını bozacak şekilde zirai kirlenmeye neden oluyor" açıklamasında bulundu.
'VAHŞİ SULAMADAN MUTLAKA VAZGEÇİLMELİ'
Peki Tuz Gölü'nü kurtarmak için kısa ve uzun vadede neler yapılabilir? Suya ihtiyacı olan tarımsal ürünlerden ziyade susuz ya da daha az suya ihtiyaç duyan bitki desenine geçilebileceğini söyleyen Prof. Dr. Muazzez Çelik Karakaya, şunları söyledi: "Tuz oranı yüksek olan topraklarda halofilik (tuz seven, tuzlu ortamda gelişen) bitkilerin yetiştirilmesine yönelik daha fazla araştırma yapılabilir. Tuza dayanıklı bitkiler, Tuz Gölü çevresindeki tuzlu toprakların ıslahı için etkili olabilir."
Milliyet