Döner, Türk mutfağının vazgeçilmez bir damak tadı. Lüks lokantalarda 20 TL'ye kadar çıkan döner fiyatları kimi yerlerde 1 TL'ye kadar inebiliyor. Peki bu fiyat farklılığı neden kaynaklanıyor?
Konunun uzmanları, işin sırrının dönere katılan maddelerde saklı olduğunu söylüyor. Dönere katılan soya ve sakatat fiyatların da aşağı çekilmesini sağlıyor. Döneri ucuza satmak isteyen işletmeler genellikle soya kıyması da denilen yağı alınmış soya küspesini ete katarak döner satıyor. Soya küspesinin kilo maliyeti 50 kuruş ile 1 lira arasında değişirken, yarım kilogram soya kıyması sıcak suyun içinde beklediğinde 3 kilogram ağırlığına ulaşıyor.
Yemek Sanayicileri ve İşadamları Derneği (YESİAD) Başkan Yardımcısı ve Ankara Sanayi Odası Gıda Komite Üyesi Serdar Erler, ucuz olan her et ürününe mutlaka soya katıldığının altını çizdi. Gerçek et denilerek halkın kandırıldığını söyleyen Erler, soya kullanımının yasaklanması gerektiğini vurguluyor. Ayrıca Erler, özellikle tavuk dönerlerde son kullanma tarihi geçmiş olan beyaz etlerin tekrar işlenip döner olarak satıldığını iddia etti. Erler, "Bir döner satıcısı günde en az 200 döner ekmek satıyor. Döneri ucuza mal edebilmek için halkın sağlığıyla oynuyorlar. Dönerin içinde gerçek et dışında her şey var.'' ifadesini kullandı.
Etin kilosunun 20 TL olduğunu aktaran Bereket Döner'den Veteriner Hekim Osman İnce, soyanın kullanım oranının piyasada satılan dönerlerde yüzde 50'lere kadar çıktığını söylüyor. İnce, "Gerçek et kullanılsa 10 kilogramlık bir dönerin maliyeti 200 TL olması gerekir. Ancak dönerin yarısından fazlasına soya katıldığı için maliyet yarı yarıya düşüyor. Tabii ki işletme sahipleri de soya kullanıyor.'' dedi.
Bursa İskender işletme sahibi İlhan Yuruk, döner işletme sahiplerinin maliyeti düşürmek için etin içine fazla miktarda soya katarak halkı kandırdıklarını öne sürdü. Dönerin içindeki malzemelere standart getirilmesi gerektiğini söyleyen Yuruk ''Denetlemelerde mutlaka hammaddenin içeriğine bakılmalı. Vatandaş ne yediğini bilmeli.'' şeklinde konuştu.
Tüketici dernekleri ise vatandaşların insan sağlığını tehdit eden ucuz et ve et ürünleri satan işyerlerini şikayet etmelerini ve bu konuda duyarlı olmaları gerektiğinin altını çiziyor. Tüketiciler Derneği Genel Başkanı Engin Başaran, "Halkımız sağlığımızla oynayan bu gibi işyerlerini şikayet etme bilincinde değil; ancak zehirlenince şikayet ediyor. Bu gibi konularda duyarlı olunması gerekiyor.'' diye konuştu.
Bakanlık dönere katılan soya ile ilgili hazırlık yapıyor
Tarım ve Köyişleri Bakanlığı döner, sucuk, pastırma ve kavurmanın da dahil olduğu et ürünleri tebliğinde değişikliğe hazırlanırken bu değişiklikleri kamuoyunun görüşüne açtı. Daha önce sanayi için dönerin standartlarını belirleyen bakanlık, yeni hazırladığı taslak ile tüketiciye doğrudan sunulan döner ile ilgili standartlar da getiriyor. Yapılacak değişiklikle, yaprak döner üretiminde, kırmızı et olarak sadece yaprak haline getirilmiş çiğ kırmızı et kullanılacak. Kıyma döner üretiminde, kırmızı et olarak en fazla yüzde 90 oranında kıyma ve en az yüzde 10 oranında yaprak haline getirilmiş çiğ kırmızı et kullanılacak. Karışık döner, kırmızı et olarak en az yüzde 60 oranında yaprak haline getirilmiş çiğ kırmızı et, en fazla yüzde 40 oranında kıyma kullanılarak üretilecek. Dönere ve kanatlı eti dönerine nişasta ve bitkisel proteinler ilave edilemeyecek.
Zaman