Osmanlı dönemine ait iki cami ayakta duruyor. Kayaçelebi Camii ile Van Beylerbeyi Köse Hüsrevpaşa’nın Mimar Sinan’a 1567 yılında yaptırdığı Hüsrevpaşa Külliyesi’nden günümüze sadece camisi ayakta durabildi.
Yıllarca bakımsızlığa terk edilen külliyenin medrese, imaret ve misafirhanesi tamamen yok olurken, günümüze gelen caminin de son cemaat mahalli tamamen yıkılmıştı. Bitlis Vakıflar Bölge Müdürlüğü’nün camideki restorasyon çalışmaları tamamlanarak ibadete açıldı. Restorasyonda caminin hemen yanında bulunan Hüsrevpaşa Türbesi’de restore edilerek zarar görmesi engellendi. Ancak çevresinde yerleşim olmadığı için Cuma günleri dışında pek camiye uğrayanı yok. Şehrin gürültüsünden kaçarak huşu içinde namazını eda etmek isteyen Vanlılar araçlarıyla Cuma günleri Hüsrevpaşa’ya akın ediyor. Hüsrevpaşa Camii ve çevresinde görevlilere göre, camiye gelenlerin büyük çoğunluğunu Van’ın yerlileri oluşturuyor. Daha önce restore edilen Kayaçelebi Camii ise duvarlarında yıkılmalar başladığı kapısına kilit vurularak yeniden restorasyon programına alındı.
MEDRESE VE İMARET’İN RESTORASYON YAZILARI ANITLAR KURULU’NDA
Hüsrevpaşa Camii’nde, 200 metre yüksekliğe kadar duvarları kaplayan çinilerin olduğu ve 1915 Rus işgali sırasında çinilerin sökülerek Leningrad Müzesi’ne götürüldüğü belirtiliyor. Cami dışında külliyeyi bütünleyen medrese, imarethane, sıbyan mektebi, han, hamam ve misafirhane ise tamamen yıkılmış.
Bitlis Vakıflar Bölge Müdürlüğü, camiden sonra medrese ve imarethaneyi de restore etmek için harekete geçti. Medrese ve İmarethane’nin restorasyonu için Anıtlar Kurulu’na yazılar yazıldığı ve onay çıkması halinde programa alınacağı bildirildi. Eski Van şehrinde Kayaçelebi ve Hüsrevpaşa’dan başka 5 caminin daha olduğu belirtiliyor. Rus işgali sırasında şehir gibi tamamen yıkılan camilerden 4’ünün minaresi ayakta duruyor.
Yeni Asya