Akılsız, şuursuz, cansız varlıklar kendi başına kendi iradeleri ile bir iş yapamazlar. Bunlar Allah’ın irade, ilim ve kudreti ile şuurlu işlere vesile ve mazhar oluyorlar.
Mesela Güneş akılsız, şuursuz, cansız bir varlık olmasına karşın, dünyayı ısıtma ve aydınlatma gibi muazzam işlere vesile ve mazhar olabiliyor. Burada Güneş ısıtma ve aydınlatma işlemini kendi değil Allah’ın bir inayeti ve programı dahilinde gerçekleştiriyor.
Aslında cansız varlıklardan sadır olan bütün şuurlu işler ve işlemler, kader programının sevk ve idaresi ile gerçekleşiyor. Yani kader cansız varlıkların aklı ve şuuru gibidir onların nasıl hareket edeceğini ve nerede duracağını kader, miktar ve mizan ile tayin ediyor. Güneş'in dünyaya mesafesini kader belirliyor. Çünkü Güneş gibi akılsız ve cansız bir varlığın, böyle büyük bir hesabı yapması mümkün değildir.
YAPAY ZEKÂ YARATMA AÇISINDAN İNSAN GİBİ ACİZ VE SINIRLIDIR
Yapay zekâya gelince, burada da kader benzeri bir durum söz konusudur. Yani yapay zekâyı oluşturan, kurgulayan beşerin kesbi (çalışması) ve zekâsıdır. Tabiri yerindeyse yapay zekâ cansız bir varlık iken, insanın buna yerleştirdiği programı da bu varlığı sevk ve idare eden kaderi oluyor.
Yazılım mühendisleri olmasa, çeşitli maddelerden oluşturulmuş yapay zekâ ne olur, ne de gelişebilir. Demek yapay zekâ denilen şeyin mukaddiri insanın aklı, insanın mukaddiri de kaderdir.
Yapay zekâ insan zekâsının sınırları içinde olduğu gibi, yaratma açısından da insan gibi aciz ve kayıtlıdır (sınırlı). "İnsan yapay zekâyı yapar, yapay zekâ da her şeyi yapar" diye bir şey söz konusu değildir. Yapay zekâ insanı aşamaz, insandan öteye geçemez. İnsan derken tek bir insanın zekâsını kastetmiyoruz. İnsanlığın kolektif zekâsını geçemez demek istiyoruz. Yapay zekâ insanların hayatını kolaylaştıran elektronik eşyalardan farklı değildir. Yapay zekâ kalkıp bir arı veya bir karınca yaratamaz.
AKILLI SÜPÜRGE DE YAPAY ZEKADIR
Nasıl akıllı süpürge bir program dahilinde evi süpürüyor ve bunun adı şuursuz makine kendi şuuru ile bu işi yapıyor denilemiyor ise benzer bir durum yapay zekâ için de geçerlidir. Mesela, akıllı süpürge yazılım mühendislerinin yazdığı kodun dışına çıkamaz. Demek ki neymiş, bu süpürge kendi başına işlemiyor, insan aklının mahsulü olan yazılım ile işliyor demektir.
Sorularla Risale