Parmak izi önceleri sadece adli olayları aydınlatmak için kullanılırken günümüzde ise hayatımızın her alanında karşımıza çıkıyor. Neredeyse her teknolojik cihazda parmak izimiz bizim giriş biletimiz oluyor. Örneğin, akıllı telefonlarda, bilgisayarlarda, alarm sistemlerinde olduğu gibi hayatımızın bir parçası durumunda.
Parmak izinin tarihsel gelişimi ve oluşum sürecine gelin birlikte bakalım...
ADLİ OLAYLARDA BİR NUMARALI DELİL
1910 yılında katil zanlısı Thomas Jennings’in olay mahallinden kaçarken yeni boyanmış korkulukta bıraktığı belirgin parmak izleri ertesi yıl sonuçlanan davada hüküm giymesiyle sonuçlanmıştı. Bu dava sonrasında parmak izlerinin ağırlıklı olarak adli soruşturmalarda kullanılması biyolojik işlevini gölgeledi diyebiliriz.
Parmak izimizi oluşturan oluklu ve çıkıntılı deri dokusunun daha iyi tutma ve kavramaya yardımcı olma ile hassas dokunma hissine katkı sağladığı düşünülüyor.
PARMAK İZİNİN OLUŞUM SÜRECİ
El ve ayak parmak uçlarımızda yer alan epidermal çıkıntılar vücudumuzun diğer bölgelerine kıyasla yüksek yoğunlukta ter bezleri içerir. Parmaklarımızla bir yüzeye temas ettiğimizde bu çıkıntılardaki gözeneklerden çıkan ter, cildimizi yumuşatarak sürtünmeyi artırır. Azami sürtünme sağlandığındaysa yüzeyle temasın etkisiyle gözenekler tıkanır ve yeni ter üretemez. Böylece fazla nemin yol açabileceği kayganlık tehlikesinin de önüne geçilir.
UZMANLARA GÖRE GELİŞİM AŞAMASI
Elimizin ya da temas ettiğimiz yüzeyin ıslak olması durumunda ise parmak ucu çıkıntılarımızın arasındaki oluklar fazla suyun hızlıca buharlaşmasını sağlayarak kaymayı engeller. Bu mekanizma araç lastiklerinin yolda temas ettiği suyu tasarımındaki oluklarla uzaklaştırmasına benzetilebilir. Araştırmacılar parmak uçlarındaki sürtünmenin daha iyi anlaşılması sayesinde gelişmiş robotik ve protez uzuvlar ile akıllı cihaz ekranları için daha hassas dokunsal geri bildirim sistemlerinin geliştirilebileceğini düşünüyor.
4 FARKLI DUYUSAL RESEPTÖR
Parmaklarımızda basınç ve dokunma gibi mekanik uyarıcıları algılamak için dört farklı mekanoreseptör çeşidi bulunur. Parmak uçlarımızdaki derinin 2 milimetre kadar altında yer alan ve ince dokulu yüzeyleri algılamamıza aracılık eden pacinian yuvarı reseptörü bunlardan bir tanesi. Bu reseptör, 200 hertz’lik titreşim duyarlılığı sayesinde parmak uçlarımıza üst düzey hassas algılamada yardımcı olur.
PARMAK İZİ HASSASİYETİ
Sorbonne Üniversitesinden Georges Debrégeas, biyobenzetim yoluyla dokunma hassasiyetini ölçmeye çalıştığı deneyinde, pürüzsüz ve parmak izli düzeneklere uygun mesafede sensörler yerleştirdi. Düzenek farklı yüzeylerle test edildiğinde parmak izli düzeneğin tam da pacinian yuvarının algılayabileceği hassasiyette titreşimler ürettiği gözlendi. Debrégeas, parmak izlerinin dokunmada sağladığı bu hassasiyetin eş zamanlı olarak tutma eyleminde uygulanacak kuvveti belirlemede de etkili olabileceğini öne sürüyor.
HER YAPTIĞIMIZ ORTAYA ÇIKABİLİR!
Yüzeylerde bırakılan parmak izleri, benzersiz bir desen olmasının ötesinde, parmak uçlarındaki ter bezleriyle vücuttan dışarıya aktarılan kimyasalların yanı sıra parmak izini bırakan kişinin epidermal oluklarında biriken diğer maddeleri de içerir. Güncel adli bilim araştırmaları parmak izlerinden yola çıkılarak kişinin öncesinde neye dokunduğunun, ne yediğinin ve hatta hangi ilaçları kullandığının anlaşılabileceğini gösteriyor.
Kaynak: Tübitak