Önceki yazımızda Risale Haber yazarlarından muhterem kardeşim Erdem Akça yorumlar kısmında “La havle zikrine neden “temcid” denilmiş? Mecd hakikati ile “La Havle” zikrinin nasıl bir alakası vardır?” diye sormuştur. Bu yazımızda bu soruya cevap vermeye çalışacağız.
Temcid, “mecd” (büyüklük, azamet) kökünden gelir. Sözlükte “tâzim ve senâ etmek” anlamındaki temcîd, minarelerde ezandan ayrı olarak Allah’a yapılan dua, tazarru ve münâcâtlar hakkında kullanılır. (1)
Lafız itibariyle kısa fakat anlam itibariyle çok kapsamlı ve Peygamberimizin (asm) ifadesiyle "Cennet'in hazinelerinden bir hazine" olan “Lâ havle velâ kuvvete illâ billâh” zikri kelime-i temcid olarak ifade edilmiştir. (2)
Kelime-i temcid; tazim ve sena ifade eden söz demektir. Öz ve kapsamlı mana zenginliğine sahip “La havle vela kuvvete illa billah” kelâmının Allah’ın azametine nasıl işaret ettiğine zikirde geçen kelimelerin anlamından yola çıkarak değinelim.
Havl; hareket, çare, güç demektir. “Lâ havle ve lâ kuvvete illa billâh” cümlesi “Her şeyi değiştiren, evirip çeviren ve her şeye gücü yeten ancak Allah’tır. Allah’tan başka kuvvet sahibi yoktur.” demektir. Bediüzzaman, bu mukaddes cümle ile ilgili “havl ve kuvvetin” kapsamına giren şeylerin neler olduğunun zikredilmediğini şu şekilde beyan eder: “Havl ve kuvvetin müteallikleri zikredilmeyerek mutlak bırakılmıştır. Binaenaleyh, bu cümle, tesellîbahş (teselli bahşeden) olup şümulü dâhilinde olan makamlara göre tefsir edilir.” Demek ki bu mübarek cümlede, “havl ve kuvvet” ile alâkalı şeylerin neler olduğundan bahsedilmeyerek bir sınır çizilmemiştir. Mutlak, yani sınırsız bırakılmıştır. Bir sınırlandırma yapılmadığına göre bu kelâmı “her şeyin veya her faaliyetin ancak Allah’ın havl ve kudretiyle yaratılmış olduğu” şeklinde anlamlandırabiliriz. (3)
Sözün Özü: Kâinatta her şey sürekli gelişim ve değişim halindedir. Hiçbir şey bir kararda durmuyor, değişiyor. Değişmeyen, baki-i hakiki ise ancak Allah’tır. Madem hakikat budur, öyleyse "Cennet'in hazinelerinden bir hazine" olan “Lâ havle velâ kuvvete illâ billâh” zikrinin verdiği tevhid ve azamet derslerinden birisi şudur: "Allah birdir. Başka şeylere müracaat edip yorulma. Onlara tezellül edip minnet çekme. Onlara temelluk edip boyun eğme. Onların arkasına düşüp zahmet çekme. Onlardan korkup titreme. Çünkü Sultan-ı Kâinat birdir. Herşeyin anahtarı onun yanında, herşeyin dizgini onun elindedir. Herşey onun emriyle halledilir. Onu bulsan, her matlubunu buldun; hadsiz minnetlerden, korkulardan kurtuldun."
1-https://islamansiklopedisi.org.tr/temcid
2-Buhârî, Megâzî 38, Daavât 50, Kader 7, Tevhîd 9; Müslim, Zikir 44-46. Ayrıca bk. Ebû Dâvûd, Vitir 26; Tirmizî, Daavât 3, 58; İbni Mâce, Edeb 59
3- Prof. Dr. Hüseyin Uzun; “La havle vela kuvvete illa billah” cümlesinin mana zenginliği