'Sivil dikta var' diyen köşe yazıları idam gerekçesi sayılmış

'Sivil dikta var' diyen köşe yazıları idam gerekçesi sayılmış

Yassıada Mahkemesi, Menderes ve arkadaşları için idam kararı alırken gazeteleri de kendine dayanak göstermiş.

Mustafa Yüksel'in haberi

Karar dosyasında bazı yerli ve yabancı gazetelerde çıkan yazılara yer verilmiş. Bunlar arasında Türkiye'den Falih Rıfkı Atay, A. Emin Yalman ve Nadir Nadi gibi isimlerin köşe yazıları var. Yazılarda işlenen en dikkat çekici tema ise 'sivil diktatörlük' iddiası.

Başbakan Adnan Menderes ve iki bakanını idam sehpasına gönderen Yassıada mahkemesi, yerli ve yabancı gazetelerde çıkan yazılarla televizyon programlarındaki konuşmaları karara dayanak olarak dosyaya koymuş. Darbe yönetiminin tahsis ettiği mahkeme heyeti, Batı Almanya, İsviçre, Amerika, İtalya, Fransa, Avusturya ve İngiltere'deki medya kuruluşlarından alıntı yapmış. Yedi ülkeden delil toplayan mahkeme, 18 makaleyi 27 Mayıs'a götüren yol güzergahı olarak belirlemiş. Türkiye'den Dünya Gazetesi yazarı Falih Rıfkı Atay (23 yazısı), Vatan Gazetesi yazarları Ahmet Emin Yalman (7 yazısı) ile Behçet Kemal Çağlar (1 yazı), Cumhuriyet Gazetesi'nden Nadir Nadi (15 yazısı) ve Milliyet Gazetesi'nden Çetin Altan'ın (11 yazısı) darbe öncesi ve sonrasındaki köşeleri de karara konulmuş.

592 sanıklı davanın sonunda, Başbakan Menderes ile birlikte 15 kişi idam cezasına çarptırılmıştı. Yassıada mahkemesinin kararına gerekçe gösterdiği yabancı medya haberleri arasında 18 Nisan 1960'ta kabul edilen Meclis Tahkikat Emcümeni'nin kurulmasına tepki gösteren yazılar var. Batı Almanya'da 6 Mayıs 1960 tarihinde yayımlanan Gellesche Zeitung'un, "Türkiye'de gittikçe diktatörlüğe doğru meyleden hükümet sistemine karşı meydana gelen huzursuzluklar dünyanın dikkat nazarını bu memleketin Başvekili Adnan Menderes'in üzerine çekmiştir." İfadeleri mahkeme dosyasına girmiş. Solothurner Zeitung'da 30 Nisan 1960'da yayımlanan 'İsyan ruhu' başlıklı makale seçilirken, 1 Mayıs 1960'ta CBS televizyonunda bir röportaja katılan Amerika Dış Münasebetler Komisyonu Başkanı Fullbright'in açıklamaları da Türkçeye çevrilmiş. Fullbright, televizyondaki canlı yayında Menderes hükümetine şu şekilde eleştirilerde bulunmuş: "Bugünkü Türk hükümetinin diktatöryal tutumunu ilk defadır fark etmiş değilim. İktidara gelişlerinden pek az sonra gazeteleri kapatmaya başladılar." İtalyan İl Corriere Della Sera'nın 'Türkiye'de dram', Avusturya Die Presse'nin 'Menderes rejimi dizginleri fazla sıkıyor', Die Neune Zeit'ın 'Yeni bir Abdülhamit mi?', İngiltere Daily Telegraph'ın 'Türkiye'de karışıklık' pasajları, kararı destekleyen yazılar olarak dosyaya konulmuş.

Dünya Gazetesi'nden Falih Rıfkı Atay, dosyaya giren 30 Mayıs 1960 tarihli 'Dünden geriye bakarken' başlıklı makalesinde, anayasa hakimiyetinin yerine bir parti hakimiyeti kurulmak istendiğini ifade ediyor. Mahkeme, ihtilalden sonra Vatan Gazetesi'nde yazan Yalman'ın 7 yazısını karara eklemiş. Nadir Nadi'nin darbenin ertesinde 28 Mayıs 1960'ta yazdığı 'Dönüm noktası', Çetin Altan'ın darbeyi haklı gösterdiği gerekçeleri sıraladığı 'Bugün canım yazı yazmak istiyor' yazısı da beğenilenler arasında yer almış. Altan, yeni yönetimin işbaşı yaptığı gün şunları yazmış: "Kafasında en küçük bir iz'an fırdası bulunan bir insan bile bu ihanet yolunun geçit vermeyeceğini görür ve geri dönerdi. Hayır bunlar öyle yapmadılar. Anayasayı çiğnediler, hürriyetleri kestiler, hukuk dışı komisyonlar kurdular."
Zaman