Patent Haklarının Korunması Hakkında KHK ile Bazı Kanun ve KHK'lerde değişiklik yapan yasa tasarısı, TBMM Başkanlığı'na sunuldu. Tasarıyla; keşifler, bilimsel teoriler ve matematiksel yöntemler, zihni faaliyetler, iş faaliyetleri veya oyunlara ilişkin plan, kural ve yöntemler, bilgisayar programları, estetik niteliği bulunan eserler, bilginin derlenmesi, düzenlenmesi, sunulması ve iletilmesi ile ilgili teknik yönü bulunmayan yöntemler buluş niteliğinde sayılmayacak.

Tasarı, patent verilerek korunmayacak durumları düzenliyor. Bunlar; kamu düzenine veya genel ahlaka aykırı buluşlar, bitki çeşitleri veya hayvan ırkları ile bitki veya hayvan üretimine yönelik esas olarak biyolojik olan işlemler, insan veya hayvan vücuduna uygulanacak teşhis yöntemleri ile cerrahi yöntemler dahil tüm tedavi yöntemleri, oluşumunun ve gelişiminin çeşitli aşamalarında insan bedeni ve bir gen dizisi veya kısmi gen dizisi de dahil olmak üzere insan bedeninin ögelerinden birinin basit keşfi, insan klonlama işlemleri, insan eşey hattının genetik kimliğini değiştirme işlemleri, insan embriyonsunun sınai ya da ticari amaçlarla kullanılması, insan ya da hayvanlara önemli bir tıbbi fayda sağlamaksızın hayvanlara acı çektirebilecek genetik kimlik değiştirme işlemleri ve bu işlemler sonucu elde edilen hayvanlar olarak sayılıyor.

Tekniğin bilinen durumuna dahil olmayan buluşun yeni olduğu kabul edilecek.
''Tekniğin bilinen durumu'', başvuru tarihinden önce dünyanın herhangi bir yerinde yazılı veya sözlü tanıtım yoluyla ortaya konulmuş veya kullanım ya da başka herhangi bir biçimde açıklanmış olan toplumca erişilebilir her türlü bilgi, belge ve veriyi kapsayacak.

Başvuru tarihinde veya bu tarihten sonra yayımlanmış olan ve başvuru tarihinden önceki tarihli ulusal patent ve faydalı model başvurularının ilk içerikleri, yenilik değerlendirmesinde tekniğin bilinen durumu olarak dikkate alınacak. Bu, uluslararası anlaşmalar yolu ile yapılan ve usulüne uygun olarak ulusal aşamaya giriş yapan patent ve faydalı model başvuruları ile patent ve faydalı model belgelerini de kapsayacak.

Tekniğin bilinen durumu dikkate alındığında, ilgili olduğu teknik alandaki bir uzmana göre aşikar olmayan buluşun, ''buluş basamağı'' içerdiği kabul edilecek.

Yükseköğretim kurumlarında gerçekleştirilen buluşlar

Tasarıyla, üniversiteler de patent sahibi olabilecek.
Yükseköğretim kurumları ile Türk Silahlı Kuvvetleri ve Emniyet Teşkilatına bağlı yükseköğretim kurumlarında yapılan bilimsel çalışmalar veya araştırmalar sonucunda gerçekleştirilen buluşlar için özel kanun hükümleri ve tasarıdaki düzenlemeler saklı kalmak kaydıyla, çalışanların buluşlarına ilişkin hükümler uygulanacak.
Yükseköğretim kurumlarında yapılan bilimsel çalışmalar veya araştırmalar sonucunda bir buluş gerçekleştiğinde; buluş sahibi tarafından yazılı olarak ve geciktirmeksizin yükseköğretim kurumuna bildirilecek. Yükseköğretim kurumu, buluş üzerinde hak sahipliği talebinde bulunması durumunda, patent başvurusu yapmakla yükümlü olacak.

Yükseköğretim kurumu, herhangi bir nedenle başvuru veya patent hakkının sona ermesi nedeniyle buluş sahibinin uğradığı zararı tazmin etmekle yükümlü tutulacak.

Buluştan elde edilen gelirini yükseköğretim kurumu ve buluş sahibi arasındaki paylaşımı, buluş sahibine gelirin en az üçte bir oranında verilecek şekilde yönetmeliğe uygun olarak belirlenecek.
Öğretim elemanları ile stajyerlerin ve öğrencilerin diğer kamu kurumları veya özel kuruluşlarla belirli bir sözleşme kapsamında yapmış oldukları çalışmalar sonucunda ortaya çıkan buluşlar üzerindeki hak sahipliğinin belirlenmesinde, sözleşme hükümleri esas alınacak.

Araştırma raporu

Tasarıyla, farklı konulardaki buluşların tek bir başvuru kapsamında bulunması önleniyor. Bir patent başvurusu, tek bir başvuruyla ilgili olacak. Bununla birlikte, bir ana buluş fikrini oluşturacak şekilde birbirlerine bağlı buluşlar grubu da tek bir kuruluş olarak değerlendirilecek.

Türk Patent Enstitüsü (TPE), geri çevrilmeyen bir başvuruyu, yönetmelikte belirtilen şekli şartlara uygunluk bakımından inceleyecek. Başvurunun şekli şartlara uygun olmadığı anlaşılırsa, başvuru sahibinden bildirim tarihinden itibaren iki ay içinde eksikliği gidermesi istenecek. Eksikliğin bu süre içinde giderilmemesi halinde başvuru reddedilecek.

Başvurunun şekli şartlara uygunluk bakımından bir eksikliğinin olmadığı anlaşılır veya eksiklikler süresi içinde giderilirse, başvuru sahibine tekniğin bilinen durumu ile ilgili araştırma talebinde bulunması gerektiği bildirilecek.
Başvuru sahibi, bildirim tarihinden itibaren altı ay içinde ücretini ödeyerek yönetmelikte belirtilen şartlara uygun olarak araştırma talebinde bulunacak. Aksi takdirde başvuru geri çekilmiş sayılacak.

Başvuru sahibinin, araştırma talebinde bulunması durumunda, araştırma raporu yönetmeliğe uygun olarak düzenlenip, başvuru sahibine bildirilecek ve Bültende yayımlanacak.

Üçüncü kişiler, patentin verilmesi kararının Bültende ilanından itibaren altı ay içinde ücretini ödeyerek söz konusu patentle ilgili itirazda bulunabilecek. İtiraz yapılmaması veya itirazın yapılmamış sayılması durumunda, patentin verilmesi hakkındaki karar kesinleşecek ve nihai karar Bültende ilan edilecek.

İtiraz, patent sahibinin görüşleri ve patentte değişiklik talepleri de dikkate alınarak, Yeniden İnceleme ve Değerlendirme Kurulu tarafından incelenecek. Kurul, patentin veya değiştirilmiş halinin uygun olduğu görüşündeyse patentin veya varsa değiştirilmiş halinin devamına, uygun olmadığı görüşündeyse patentin iptaline karar verecek. İtiraz sonucunda verilen nihai karar Bültende ilan edilecek.

Bir patent başvurusu, Enstitü nezdinde yapılan işlemler süresince başvurunun ilk halinin kapsamını aşmamak şartıyla, başvuru sahibi tarafından yönetmeliğe uygun olarak değiştirilebilecek.

Bir patente itiraz edilmişse, Enstitü tarafından itiraza ilişkin nihai karar verilinceye kadar, patentin sağladığı korumanın kapsamını aşmamak şartıyla patent, patent sahibi tarafından yönetmeliğe uygun olarak değiştirilebilecek.

Faydalı model

Başvuru sahibi, araştırma raporunun bildirim tarihinden itibaren üç ay içinde patent başvurusunun faydalı model başvurusuna dönüştürülmesini talep edebilecek.
Patent başvurusu ilan edilmişse, başvurunun faydalı model başvurusuna dönüştürülmesinin kabulü konusundaki Enstitü kararı ilgili Bültende ilan edilecek.

Patent başvurusunun faydalı model başvurusuna dönüştürülmesi halinde, patent başvurusu için rüçhan hakkı talep edilmiş ise aynı rüçhan hakkı, faydalı model başvurusu için de tanınacak.

Patent başvurusundan faydalı model başvurusuna veya faydalı model başvurusundan patent başvurusuna dönüştürülmüş başvurular için yapılan yeniden dönüştürme talepleri işleme alınmayacak.

Patente ve faydalı modele ilişkin cezai hükümler

Patentten veya faydalı model belgesinden doğan haklara kasten tecavüz etmek suretiyle mal üreten veya mal üretiminde patentli veya faydalı model belgeli bir usulü kullanan kişi, 500 günden 10 bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılacak.

Patentten veya faydalı model belgesinden doğan haklara tecavüz suretiyle üretilen veya buluş konusu usulle doğrudan doğruya elde edilen malı, suçun işlenmesine iştirak etmeksizin bilerek satan, satışa sunan, ithal eden, ticari amaçla satın alan, bulunduran, nakleden veya depolayan kişi, 300 günden beş bin güne kadar adli para cezasına çarptırılacak.

Ancak belirtilen eylemleri işleyen kişi, kovuşturma başlamadan veya kovuşturma başladıktan sonra hüküm verilmeden önce bu malı nereden temin ettiğini bildirerek üretenlerin ortaya çıkarılmasını veya üretilmiş mallara el konulmasını sağlarsa kamu davası açılmayacak veya açılmışsa dava düşecek.

Bir eşya veya ambalaj üzerine konulmuş patent veya faydalı model belgesi koruması olduğunu belirten işareti yetkisi olmadan kaldıran kişi, 50 günden beş bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılacak.
Yetkisi olmadığı halde başkasına ait patent veya faydalı model belgesi hakkı üzerinde devretmek, lisans vermek veya rehnetmek suretiyle tasarrufta bulunan kişi, 300 günden 10 bin güne kadar adli para cezasına çarptırılacak.
Patent veya faydalı model belgesi sahibi olmadığı halde, patent veya faydalı model belgesi sahibi olduğu kanaatini uyandıran yazı, işaret veya ifadeleri kullanan kişi, 300 günden 10 bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılacak.

Bu suçların bir tüzel kişinin faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde bunlara özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunacak. Bu suçların soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı olacak. Hükmün kesinleşmesinden sonra şikayetten vazgeçilmesi durumunda ceza infaz edilmeyecek.

Şikayetçi, somut olayın niteliğine göre gerekli olması durumunda, orijinal üründen bir numuneyi, bunun mümkün olmaması halinde kıyaslamaya esas alınabilir nitelikteki görüntüsünü veya fotoğrafını şikayet dilekçesiyle birlikte ibraz edecek.

Hakka tecavüz sayılacak

Patentin hükümsüzlüğü davası, patentin koruma süresince veya hakkın sona ermesini izleyen beş yıl içinde, Patent Sicili'ne patent sahibi olarak kayıtlı kişiye açılabilecek.

Tasarıyla; patentten veya faydalı modelden doğan hakka tecavüz sayılan fiiller şöyle düzenleniyor:
-Patent veya faydalı model sahibinin izni olmaksızın buluş konusu ürünü kısmen veya tamamen üretme sonucu taklit etmek,
-Kısmen veya tamamen taklit suretiyle meydana getirildiğini bildiği veya bilmesi gerektiği halde, tecavüz yoluyla üretilen buluş konusu ürünleri satmak, dağıtmak veya bir başka şekilde ticaret alanına çıkarmak veya bu amaçlar için ithal etmek veya ticari amaçla bulundurmak veya uygulamaya koymak suretiyle kullanmak.
-Patent veya faydalı model sahibinin izni olmaksızın buluş konusu usulü kullanmak veya bu usulün izinsiz olarak kullanıldığını bildiği veya bilmesi gerektiği halde buluş konusu usulle doğrudan doğruya elde edilen ürünleri satmak, dağıtmak veya bir başka şekilde ticaret alanına çıkarmak veya bu amaçlar için ithal etmek veya uygulamaya koymak suretiyle kullanmak.

Davalı ispat edecek

Patent veya faydalı model bir ürünün yapılışına ait bir usul için alınmışsa, aynı nitelikleri taşıyan her ürün patent veya faydalı model belgesi alınmış usule göre yapılmış sayılacak. Usule tecavüz etmeksizin ürünü ürettiğini iddia eden davalı, bunu ispat etmekle yükümlü olacak.

Patent veya faydalı model başvurusu sahibi, buluşa vaki tecavüzlerden dolayı tazminat davası açabilecek. Başka herhangi bir talepte bulunamayacak. Mahkeme patent veya faydalı model belgesi verilmesi işlemini ön mesele olarak kabul edecek.

Tasarıyla; kimyasal maddelere veya kimyasal usullere veya bu usuller sonucu elde edilen ürünlere ilişkin buluşlar, eczacılıkla ilgili maddelere veya eczacılıkla ilgili usullere veya bu usuller sonucu elde edilen ürünlere ilişkin buluşlar, faydalı model ile korunmayacak.

Çifte koruma yok

Aynı kişiye veya halefine, aynı buluş konusunda, aynı koruma kapsamıyla, birbirinden bağımsız olarak birden fazla patent veya faydalı model belgesi ya da bu belgelerin her ikisi verilmeyecek.

Patent veya faydalı model verilmesiyle ilgili işlemler için ödenmesi gereken bir ücretin, belirtilen süreler içinde ödenmemesi halinde patent veya faydalı model başvurusu geri çekilmiş sayılacak.

Patent başvurusu veya patent sahibi tarafından, bir patent başvurusu veya patentle ilgili işlemlerde şartların gerektirdiği özen gösterilmesine rağmen uyulması gereken bir süreye uyulamamasının patent başvurusunun reddine, geri çekilmiş sayılmasına, patentin iptaline veya diğer herhangi bir hakkın kaybına yol açması halinde, hakların yeniden tesisi yönetmeliğe uygun olarak talep edilebilecek.

Hakların kaybından, bu hakların yeniden tesisine ilişkin yayıma kadar geçen sürede, patent konusu buluşu iyi niyetli olarak Türkiye'de kullanan veya kullanım için ciddi ve gerçek tedbirler alan kişiler, sahip oldukları işletmenin makul ihtiyaçlarını giderecek ölçüde buluşu ücretsiz olarak kullanmaya devam edebilecek.

aa