Büyük Târihçe neşredileli yarım asırdan fazla oldu. 70’li yıllar ve sonraları yapılan araştırmalarda gün yüzüne çıkan belge ve bilgiler ışığında kaleme alınan onlarca Üstâd târihçesi, kitaplıklarımızı ve kitapçı vitrinlerini süslüyor.. Ayrıca bu eseler değişik dillerde yapılan yayınlarda da kaynak alınıyorlar..

Ve doğrularla atbaşı giden yanlışlar.. Denizi geçip derede boğulmak kabîlinden, olmayacak yerlerde yapılan yanlışlar.. Yer yanlışları, târih yanlışları, isim yanlışları..  Târihçeden çok evliyâ menkıbelerine benzeyen târihçeler...  
 
Önce ünsiyet gözlüklerimizi çıkarıp tahkik gözlüklerimizi takalım. Mes’elenin açıklığa kavuşması için.. Meselâ, şu soruların doğru cevâbını bulmağa çalışalım:
 
1-Üstâd’ın doğum târîhi BTH’taki gibi 1873 mü, BTBSN’deki gibi 1876 mı, MTH’daki gibi 1877 mi, RNAE’nün tesbîti gibi 1878 mi? Hepsi mi doğru? Yoksa hepsi mi yanlış?
2-Mîran aşîret reîsi Mustafa Paşa’nın; “Benim Cezîre’de âlimlerim var. Eğer hepsini ilzam ettinse senin dediğini yaparım ve illâ seni nehre atarım.” dediği "nehir", BTH’daki gibi "Fırat" mıdır? Cezîre, Fırat’ın mı yoksa Dicle’nin mi kıyısındadır?
3-BTBSN, MTH ve benzeri eserlerde adıgeçen Van Vâlisi Hasan Paşa kimdir? Hangi yıllarda Van Vâliliği yapmıştır? 1895-1908 yılları arasında gerçekten Hasan Paşa adında bir Van Vâlisi olmuş mudur? Bu vâli, İsmi olup cismi olmayan bir hayâlet midir?
4-BTH’ta "Kiloğrif", BTBSN’de "Kloğrif", MTH’ta "Kıloğrif" denilen yer neresidir? Acabâ doğrusu Abdurrahmân Ağabeyin hazırladığı Târihçe-i Hayât’taki adıyla "Koloğrif", internetteki şekliyle "Kologriv" olabilir mi?
5-Volga nehri, Kostroma (Kosturma), Kologriv (Koloğrif) Sibirya'da mıdır? Antartika'da da olabilir mi?
6-Dîvân-ı Harb-i Örfî’nin birinci baskısının târîhi her yerde 1911 olarak gösteriliyor. Hâlbuki Köprü’nün 2004/86 sayısındaki ve BTBSN ‘nin 2006 baskısının sonlarındaki belgeler tedkik edildiğinde 1909 olduğu görülüyor? Belgelerden faydalanılmayacaksa süs için mi konuluyor?
7-MTH’ta, “İstanbul’a geldiği gün, Hicrî 19 Ramazan 1336, Rûmî 25 Hazîran 1334, Mîlâdî 8 Temmuz 1918'dir.” yazıyor. Bu, Üstâd’ın İstanbul’a muvâsalatını haber yapan Tanin gazetesinin târîhi olmalı ama adıgeçen gazetenin sağ üst köşesinde, “16 Ramazan 1336,  25 Haziran 1334 - 1918” târihlerini okuyoruz? Vatana Avdet belgesinde ise, “17 Hazîran 1334, 17 Juin 1918” târihleri var. Bir de “18 Hazîran” kaşesi?
 
Bir bu kadar dahâ soru çıkartmak mümkün. Durumun vehâmetinin anlaşılması için bu kadarı yeterli olur herhâlde. Vâkıa, bu. Aksini söyleyen varsa buyursun!..
 
Soruların cevaplarını merak edenler aşağıdaki adresten ulaşabilirler:
 
http://www.risaletashih.com/index.php/tashih-cesitlemeleri/136-bediuezzamanin-hayatindan-tesbtler
 
Pekî neden böyle oluyor?
 
Kanâatimce;
 
1-Mes’eleler tahkik edilmeden, peşin kabûllerle, indî mülâhazalarla, rivâyetlerle, evliyâ menkıbeleri gibi ele alınıyor. Objektif olunamıyor.
2-Elde yeterli belge olduğu hâlde değerlendirilemiyor. Belgeler başka söylüyor, araştırmacılar başka yazıyor!..
 
Çözüm?.. Çözüm çok kolay. Okuyucusuyle, araştırmacısıyle, yayıncısıyle, hizmet müdebbirleriyle hep berâber gösterebileceğimiz küçük küçük gayretler.. Yâni:
 
1-Hamza ve Abdurrahman Ağabeylerin hazırladıkları târihçeleri her çalışmada göz önünde bulundurmak.
2-Rûmî târihlerin Mîlâdîye çevrilmelerinde hatâ yapmamak. Bilhassa 1 Mart 1917 - 31 Aralık 1925 arasında kullanılan Rûmî takvimin Gregorien esaslı olduğunu, bugün kullandığımız Mîlâdî takvimle ay ve gün farkının bulunmadığını, sâdece 584 yıl farkının bulunduğunu aslâ unutmamak! (Çoğu hatâlar burada yapılıyor!)
3-Dahâ evvel yapılmış çalışmalardan faydalanırken yazarın yorum ve görüşlerinden ziyâde serdedilen belgeleri dikkate almak, onları doğru okuyup, târihlerini doğru çevirmek.
4-Rastlanılan sehivleri ilgili kişilere ve kurumlara iletmek.

Bu satırları sabırla okuyan Kardeşlerimden istirhâmım; tesbitleri mihenge vursunlar. Yanlışlar varsa lutfen düzeltsinler. Doğruları sâhiplenmek üzerlerine borç olsun. Gelin; el ele, omuz omuza, gönül gönüle verelim. Birler binler olsun. Allâh'ın izniyle Üstâd Târihçelerini Üstâd'a yaraşır hâle getirelim. Hiç plana, projeye gerek yok. Külfet yok.. Küçücük himmetler.. Yapılacak iş, ilgililere gerekli uyarıları yapmaktan ibâret. En azından yorumlarınızla katılabilir veyâ aşağıdaki e-mail adreslerine, bir "destek" mesajı gönderebilirsiniz.

Sehivsiz ve mükemmel Üstâd Târihçelerine kavuşmak dileklerimle!..

BTH: Büyük TÂRİHÇE-İ HAYÂT
BTBSN: Bilinmeyen Taraflarıyle Bedîüzzamân Saîd Nursî, 2006.
MTH: MUFASSAL TÂRİHÇE-İ HAYÂT , 1998
RNAE: Risâle-i Nur Araştırma Enstitüsü.

[email protected]