Uyku tüm memelilerde, kuşlarda ve balıklarda gözlenen doğal dinlenme biçimi. Çoğu canlı günlük işlevlerini gerçekleştirebilmek için uykuya ihtiyaç duyar. İnsanlarda yeterli uyku alınmaması; unutkanlık, asabiyet, dikkat dağınıklığı gibi sorunlara neden olabilir. Ayrıca gereğinden fazla uyku depresyon gibi rahatsızlıklardan kaynaklanıyor olabilir. Ki ilginçtir Allah, Kuran-ı Kerim’de uyku-depresyon ilişkisine Al-i İmran suresi 154. Ayetinde şöyle işaret ediyor: “Sonra o kederin ardından (Allah) üzerinize içinizden bir kısmını örtüp bürüyen bir güven, bir uyku indirdi…”

Uyku, insan ömrünün yaklaşık %36’sını oluşturur. Bu 90 yıllık bir ömrünüz var ise 32 yılını uykuda geçireceğiniz anlamına gelir. Vücudun dinlenmesini ve beynin bir gün önce aldığı bilgiyi işlemesini sağlar. Hafızanın yeniden yapılandırılması ve psikolojik yenilenme için gereklidir.

Uykunun organizmanın yenilenmesi için vazgeçilemez bir işlevi olduğu, sadece uyku sırasında beyinde aktivite kazanan genler sayesinde metabolik temizliğin yapıldığı gerçeği Batılı bilim adamları tarafından ortaya konulmuştur (ted.com). Ayrıca vücudun günlük enerjisini sağlayabilmesi için uyku süreci içerisinde kendini şarj ettiği de düşünülüyor.

Uykuyla ilgili olarak dikkat edilmesi gereken hususların başında ise zamanlaması geliyor. Melatonin salgısının yoğun olduğu saatler aynı zamanda uykunun da en verimli olduğu zamanlar. Melatonin hormonu özellikle gece on birden sonra salgılanmaya başlıyor ve gece ikiye kadar en üst seviyeye çıkıyor. Sabaha doğru da yavaş yavaş azalıyor. Bu husus Kuran-ı Kerimde Furkan suresi kırk yedinci ayet-i kerimesinde şu şekilde işaret ediliyor: “O, geceyi size bir örtü, uykuyu istirahat zamanı ve gündüzü de hareket ve çalışma vakti yapandır.”

Bu nedenle özellikle bu saatlerdeki uykuyu kaçırmamak gerekiyor. Tabi melatonin hormonunun en çok karanlıkta salgılandığını unutmamak gerekiyor. Bu sebeple uyunulan mekanın karanlık olması, gece lambası kullanılmaması da çok önemli.

Herkesin günlük ortalama sekiz saat uyuması gerektiği bilgisi ise bir efsaneden ibaret. İhtiyaç duyulan uyku saati kişiden kişiye farklılık gösteriyor. Kimi sekiz saatlik uykuyla kendini zinde hissederken, kimine altı saat yeter de artar bile.

Buna karşın kuvvetli bir bağışıklık sistemi, sağlıklı bir ömür için günde ortalama altı saat pek çok bilim adamınca tavsiye ediliyor. Altı saatten az uyuyan kişilerde kalp hastalıklarının daha fazla görüldüğü de bilimsel bir gerçek. Uykusuz kalındığında pek çok zihni faaliyet sekteye uğruyor. Bunların başlıcaları ise bellek, dil becerisi, soyut düşünme ve değerlendirme yetenekleri… Uykunun zihni faaliyet kalitesine dair etkisine ise Kuran-ı Kerim’de Enfal suresi on birinci ayetinde işaret ediliyor: “Hani (Allah) kendi tarafından bir güvenlik olarak sizi hafif bir uykuya daldırıyor; sizi temizlemek, sizden şeytanın vesvesesini gidermek, kalplerinizi pekiştirmek ve ayaklarınızı sağlam bastırmak için üzerinize gökten yağmur yağdırıyordu.”