Kars'ın Sarıkamış ilçesinde, 1'inci Dünya Savaşı'nda Osmanlı ordusunun Rus işgali altındaki toprakları kurtarmak için başlattığı, çok sayıda askerin Allahuekber ve Soğanlı dağları başta olmak üzere yöredeki çatışmalar ve dondurucu soğuklar nedeniyle şehit düştüğü Sarıkamış Harekatı, 106'ncı yılında anılacak.

Son 140 yılın en acı olaylarından birisi olan harekatta şehit olan askerleri anmak için bu yıl Sarıkamış başta olmak üzere yurdun birçok yerinde ocak ayının ilk haftasında yeni tip koronavirüs (Kovid-19) tedbirleri alınarak az sayıda kişinin katılımıyla etkinlikler yapılacak.

Kafkas Üniversitesi (KAÜ) Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Selçuk Ural, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Sarıkamış Harekatı'nın çetin bir coğrafyada, kışın en soğuk döneminde başladığını söyledi.

Sarıkamış Harekatı'nın iyi başladığını ancak 23 Aralık'ta 10'uncu Kolordu'nun harekat planının dışına çıktığını anlatan Ural, "15 Aralık'tan başlayıp 40-45 gün devam eden ve çok acı soğukların olduğu bir dönemde 22 Aralık'ta Sarıkamış Harekatı başlatıldı. Harekat için 3 kolordu görevlendirilmişti, 11. Kolordu, Karakurt tarafında gösteri taarruzu yaparken esas 9 ve 10'uncu Kolordu ise Allahuekber Dağları'nın güney eteklerinde başlattıkları taarruz harekatıyla düşmanı Sarıkamış önlerinde kuşatmayı ve yok etmeyi planlanmıştı." dedi.

Hem soğuklarla hem de düşmanlarla mücadele edildi

Ural, Osmanlı Ordusu'nun 26 ve 29 Aralık'ta Sarıkamış'a büyük taarruzlarda bulunduğunu belirterek, harekatı omuzlayan 9. Kolordu'nun çetin bir coğrafyada hem soğuklarla hem de düşmanla mücadele ettiğini anlattı.

Coğrafi bilgi eksiği ve harita yetersizliği ile ölçümlerdeki yanlışlıkların, harekatın 25 Aralık gecesi başlatılmasına sebebiyet verdiğini aktaran Ural, şöyle konuştu:

"29 Aralık'tan sonra kader bizim aleyhimize işlemeye başladı ve 30 Aralık'ta Bardız'ın kontrolü, Rus tümenine geçti. 1 Ocak'ta da 9'uncu Kolordu'nun elindeki mevcudiyet, Ruslar'ın yaptığı taarruzla ele geçirildi ve subaylarla beraber yaklaşık 1200 kişilik 9. Kolordu Ruslar'a esir düştü. 4 Ocak'ta Enver Paşa Türk taarruzunun başarılı olamayacağını görerek önce 11. Kolordu'ya ardından Erzurum'a hareket etti ve 6 Ocak itibarıyla geri çekilme emri verildi."

Sarıkamış Harekatında Rus Ordusu'nunun ciddi kayıplar verdiğini dile getiren Ural, harekatın sonuçlarına bakıldığında çok elem verici gelişmelerin de yaşandığını belirtti.

Harekatta Ruslar'a ciddi bir darbe vuruldu

Çok sayıda askerin harekatta şehit düştüğüne işaret eden Ural, şunları kaydetti:

"90 bin civarında kaybımız olmuştur. Bazıları bu rakamın afaki olduğunu söylerler ama elimizdeki rakamlar bunun gerçek olduğunu ispatlamaktadır. Bu rakamlar sadece şehitler değildir, bunun içerisinde kaybolanlar, hasta olanlar ve Ruslar'a esir düşen askerler de geçerlidir ve bunlarla beraber 90 bin rakamı ifade edilmektedir. Ruslar'a ciddi bir darbe vurulmuştur, yaklaşık 65 bin civarında savaş dışı kalan yekunu vardır ve bu sayededir ki 1915 yılı herhangi bir Rus işgalinin yaşanmadığı bir yıl olarak geçecek. Onlar da bizim gibi 1915 yılını toparlanma yılı olarak geçirdi."

Ural, Sarıkamış'ta askerlerin kahramanca mücadele verdiğini vurgulayarak, "Sarıkamış bir kahramanlık öyküsüdür çünkü normal şartlarda yaz döneminde bir askerin 20 kilometre yürüyebileceği bir ortamda 1,5 metreyi bulmuş karların içerisinde o kadar aslanın vatanı kurtarmak, bu coğrafyaya hüviyeti vermek adına mücadele ettiği bir coğrafyadan bahsediyoruz. Her bir yerinde binlerce, on binlerce şehidin yattığı coğrafyadayız. Fedakarlığın azmin, kararlığın bir göstergesidir Sarıkamış." ifadelerini kullandı.

Sarıkamış'ın, tüm bölge coğrafyasının kurtulduğu, Türkiye Cumhuriyeti mücadelesinin verildiği ve bağımsızlığın elde edildiği bir coğrafyadaki fedakarlık olduğunu belirten Ural, "Askeriyle, sivil halkıyla hakikaten burada Ruslar'a, Ermeniler'e karşı büyük mücadeleler verildi. Çünkü daha sonra sayfalar, tarihin alamayacağı acılarla doludur. Bir coğrafya düşünün, 20 kilometrelik alanda tam 13 büyük şehitliğin ve yaklaşık 45 bin civarında askerin şehit olduğu bir yer. Bu askerler, insanlar buralarda 'Rus bayrağı dalgalanmasın, Ay yıldızlı bayrağımız dalgalansın' diye bu kadar fedakarlık göstererek çileler çekti." diye konuştu.

AA