Yargıtay'ın ödemelerde 270 saat sınırını kaldırdığı fazla mesai için işçi onayı zorunlu, ödenmemesi durumunda da haklı fesih nedeni kabul ediliyor. Fazla çalışma ücrete dahil edilirken, kıdem tazminatında da hesaba katılıyor. İş Kanunu'na göre çalışma süresi haftada en fazla 45 saat olup bu süreyi aşan çalışmalar fazla mesai kapsamına giriyor.

5 YILLIK ZAMAN AŞIMI

Fazla çalışma alacakları için beş yıllık zaman aşımı süresi uygulanıyor. İşçilerin gece çalışmaları 7.5 saati geçemez ancak, turizm, özel güvenlik ve sağlık hizmeti yürütülen işlerde çalışanın onayıyla daha fazla mesai yapılabilir. Fazla mesai hesaplanırken ara dinlenmesi hesaba katılmıyor. Zorunlu, olağanüstü dönemlerde fazla çalışmada onay aranmaz. Milyonlarca çalışanı doğrudan ilgilendiren, ücrete dahil edilen, kıdem hesabına katılan fazla mesai konusunda merak edilen soruların yanıtları şöyle:

İşveren fazla saatlerle çalışma için işçinin onayını almalı mı?

İş Kanunu uyarınca fazla çalışma/ fazla sürelerle çalışma için işçinin onayı alınmalı. Bir defaya mahsus fazla çalışma onayının alınması yeterli olup olağanüstü durumlarda bu onay aranmaz. Fazla çalışma yapmak istemeyen işçi verdiği onayı 30 gün önceden işverene yazılı bildirerek geri alabilir.

İşveren bir yılda toplam ne kadar fazla çalışma yaptırma hakkına sahiptir?

İş Kanunu'na göre göre fazla çalışma süresinin toplamı 1 yılda 270 saatten fazla olamaz. Ancak Yargıtay kararına göre yıllık 270 saati aşan fazla çalışma ücreti çalışana ödenmek zorunda.

İşçinin hak ettiği fazla çalışma nedeniyle serbest zamanı ne kadar sürede kullandırılmalı?

Fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma karşılığında işçinin serbest zaman kullanacak olması halinde bu hak 6 aylık süre zarfında çalışma süresi içinde ve ücrette kesinti yapılmadan kullandırılmalı.

Fazla çalışma yerine serbest zaman kullanmak mümkün mü?

Fazla sürelerle çalışma yapanlar bunun karşılığında zamlı ücret yerine serbest zaman kullanabilir. Fazla çalıştığı her saate karşılık 1.5 saati serbest zaman olarak kullanabilir.

Günde 9 saat çalışan işçinin ara dinlenmesi ne kadar olmalıdır?

İşçi bir günde 7.5 saatten fazla çalışıyor ise ara dinlenmesi en az bir saat olmalıdır. Ancak işveren isterse ara dinlenme süresini uzatabilir.

Günde 7.5 saat çalışan işçinin ara dinlenmesi ne kadar olmalıdır?

İş Kanunu'na göre yarım saattir ancak işveren isterse ara dinlenme süresini uzatılabilir.

Haftalık çalışma süresinde bir sınır var mı?

Çalışma süresi yasal olarak haftada en çok 45 saat olarak belirlenmiştir. Bu süre sözleşmeye ya da işyerindeki uygulamaya göre haftanın çalışılan günlerine 5x9 şekilde eşit bölünebilir. İşyerinde haftanın çalışılan günlerine günde 11 saati geçmeyecek şekilde farklı da dağıtılabilir. İşveren ve işçi arasında bunun altında çalışma süresi de belirlenebilir.

Fazla mesai hesaplanırken ara dinlenmesi hesaba katılılır mı?

Fazla mesai hesaplanırken ara dinlenmesi hesaba katılmamaktadır. Ara dinlenmesi çalışma süresinden sayılmaz. Örneğin; 08:00-20:00 saatleri arası çalışılıyor ve günde toplam 1.5 saat ara dinlenmesi kullanılıyor ise günlük çalışma süresi 12 saat değil, 10.5 saattir.

Fazla çalışmada yıllık üst sınır nedir, bunun üzerine çıkıldığında ödeme yapılır mı?

İş Kanunu'na göre fazla çalışma süresi toplamı yılda 270 saatten fazla olamaz. Yargıtay yıllık 270 saati aşan fazla çalışma ücretinin işçiye ödenmesi kararı verirken, buna göre haftalık 5.5 saat, haftalık 22.5 saati aşan fazla çalışma ücretinin çalışana ayrıca ödenmesi gerekiyor.

İşverenin gece vardiyasında işçiyi 12 saat çalıştırması yasal mıdır?

İşçilerin gece çalışmaları 7.5 saati geçemez. Ancak, turizm, özel güvenlik ve sağlık hizmeti yürütülen işlerde işçinin yazılı onayının alınması şartıyla 7.5 saatin üzerinde gece çalışması yaptırılabilir.

Tatil, izin günlerinde serbest zaman kullanılabilir mi?

Yasaya göre işveren tatil, izin günlerinde serbest zaman kullandıramaz. Çalışan isterse yaptığı günlük çalışma sürelerindeki çalışma için zamlı ücret alabilir, isterse serbest zaman olarak kullanır.

Fazla mesai normal çalışma ücreti ile aynı tutarda mı ödenir?

Çalışılan her bir saat için verilen ücret, normal çalışma brüt ücretinin saat başına düşen miktarı yüzde 50 yükseltilerek ödenir.

Denkleştirme süresinde fazla mesaide koşullar değişiyor mu?

Denkleştirme çalışma süresinin haftanın çalışılan günlerine farklı şekilde dağıtılmasıdır. İşçi ve işverenin anlaşması ile yani toplu iş sözleşmeleri ile haftalık çalışma süresi haftanın çalışılan günlerine dağıtılabilir. Denkleştirme yapılan işyerlerinde 2 aylık süre içinde haftalık çalışma süresi, normal haftalık çalışma süresini aşamaz. Denkleştirme süresi toplu iş sözleşmesiyle 4 aya kadar çıkartılabilir. Turizmde de bu süre 6 aya kadar çıkabilir.

Fazla mesai dava konusu olduğunda ispat sorumluluğu kime ait?

Fazla mesai yaptığını öne süren çalışan bunu ispatlamakla yükümlü bulunuyor. Yargıtay kararlarını göre işçi imzasını taşıyan bordro, giriş çıkışı gösteren belgeler, işyeri kayıtları delil olarak kabul ediliyor. Fazla çalışma yazılı belgelenemediğinde tanık gösterilmesi gerekiyor.

On yıl önce ayrıldığım işyerinden yargı yoluyla fazla çalışma ücretini talep edebilir miyim?

Fazla çalışma alacakları için 5 yıllık zaman aşımı uygulanıyor. Beş yıllık süre dava açıldığı tarihten önceki dönemi kapsıyor.

Sabah