Yükseköğretim Kurulu (YÖK), yurt dışındaki bir yükseköğretim kurumundan alınan diplomaların Türkiye'deki üniversitelerce verilen diplomalara eş değerliğinin tespit edilmesi kapsamında yürütülen tanıma ve denklik hizmetlerini, yeni düzenlemeler ve iyileştirmelerle sürdürüyor. 

Bu kapsamda YÖK, başvuru sürecinin kolaylaşması, başvuruların izlenebilirliği ve karar alma süreçlerinin hızlı ilerlemesi için 2018'de "e-Denklik Sistemine" geçerek, tanıma ve denklik hizmetlerini dijital ortama taşıdı.

Online denklik başvuruları yeni sistemde e-Devlet üzerinden yapılmaya başlanırken e-Devlet şifresi olmayan yabancılar için ayrı bir portal oluşturuldu.

e-Denklik sistemiyle diploma ve mezuniyet denklik başvuru süreçleri ile belgelerin sorgulanması ve doğrulanmasının takibi kolaylaşırken, daha önce ücrete tabi olan Okul Tanıma Belgesi de e-Devlet üzerinden ücretsiz alınmaya başlandı.

Yurt dışında çok farklı eğitim sistemlerine sahip yükseköğretim kurumlarından alınan diplomaları değerlendiren YÖK, bu çerçevede Türkiye'deki okullardan mezun olanların hakları ile yükseköğretim sistemi ve iş gücü piyasasının kalitesini korumak adına, denklik başvurularında zorunlu kazanımların edinilip edinilmediği ile mezun olunan bölümün asgari kalite standartlarını taşıyıp taşımadığını Seviye ve Yeterlilik Belirleme Sistemi (SYBS) ile detaylı şekilde inceliyor.

Bu kapsamda, geçen yıl denklik işlemleriyle ilgili 10 bin 158 başvuru karara bağlandı. Bunların 4 bin 122'si doğrudan denklik verilmesi, 5 bin 270'i SYBS üzerinden inceleme, 252'si ise münferit özel kararlar şeklinde olurken, 514 başvuru ise reddedildi.

Doğrudan denklik verilen 4 bin 122 diplomanın dağılımı ön lisansta 86, lisansta 2 bin 828, yüksek lisansta 1132 ve birleşik eğitim (lisans+yüksek lisans) derecelerinde 76 oldu.

Lisansta en fazla denklik belgesi 405 ile tıp için verildi. Tıp programı dışında en fazla denklik belgesi, hukuk, işletme, mimarlık, iç mimarlık, psikoloji, ilahiyat, Arap dili ve edebiyatı, diş hekimliği ve inşaat mühendisliği alanlarında düzenlendi.

Yüksek lisansta ise en fazla denklik belgesi, işletme, klinik psikoloji, makine mühendisliği, uluslararası ilişkiler, mimarlık, inşaat mühendisliği, ekonomi, Arap dili ve edebiyatı, hukuk ve uluslararası ilişkiler alanlarında verildi.

321'i lisans düzeyinde 514 başvuru reddedildi

Sahte belge, tanınmayan okul ya da program, akademik teamüle ve mevzuata aykırı yatay ve dikey geçiş, eğitim görülen ülkede kalış süresinin az olması ve eğitimin niteliğindeki yetersizlikler gibi nedenlerden 514 başvuru reddedildi.

Reddedilen başvuruların 179'u ön lisans, 321'i lisans, 11'i yüksek lisans ve 3'ü birleşik eğitim (lisans+yüksek lisans) düzeylerinde oldu. Bu kapsamda, Suriye'deki üniversitelerden 206, Azerbaycan'dan 61, Lübnan'dan 46, Makedonya'dan 35, Ukrayna'dan 27, Rusya Federasyonu'ndan 26, Kırgızistan'dan 13, KKTC'den 13, Birleşik Krallıktan 9, Bulgaristan'dan 9 ve diğer ülkelerden alınan 69 diplomanın denklik başvurusu reddedildi.

En fazla ret kararı verilen alanlar hukuk, tıp doktorluğu, diş hekimliği, hemşirelik, bilgisayar mühendisliği, inşaat mühendisliği ve ilahiyat oldu. Üniversitenin bulunduğunu ülkede kalmadan diploma alınması veya yılda üç beş gün kalınarak diploma alınması başvuruların reddedilme nedenlerinin başında yer aldı.

YÖK yetkilileri, yurt dışında sadece Türkler için açıldığı izlenimi verilen üniversitelerde, gidilen ülkenin dilini bilmeden ve sayılı gün kalınarak alınan diplomaların denkliği için başvuruların son yıllarda azaldığını, bu durumun denetim konusunda önemli mesafe kat edildiğini gösterdiğini belirtti.

Denklik hizmetlerinde memnuniyet arttı

Öte yandan, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tanıma ve Denklik Hizmetleri Dairesince, e-Denklik sistemine geçiş sonucunda hız kazanan hizmetlerle ilgili 2019'da başvuru yapan kişilere yönelik iki anket düzenlendi.

Bu kapsamda, tamamlanma süreçlerinden memnuniyet oranı, 4 yıl önce yaklaşık yüzde 50 iken 2019'un Eylül ayındaki anket sonuçlarına göre, yüzde 79'a çıktı. Geri bildirimler doğrultusunda yapılan iyileştirmeler sonrası kasım ayında bir anket daha gerçekleştirildi. Bu ankette ise memnuniyet oranının yüzde 89'a yükseldiği görüldü.

YÖK yetkilileri, bu sonuçların, tanıma ve denklik işlemlerinin dijitalleşmesinin denklik süreçlerine olumlu etkisinin çok yüksek düzeyde olduğunu gösterdiğini, e-Denklik sistemiyle işlemlerin uzun sürmesi sorununun tamamıyla çözüme kavuşturulduğunu ifade etti.

Sahte diplomaya karşı tedbir amaçlı diğer ülke otoriteleriyle yazışmalar yapıldığına dikkati çeken yetkililer, YÖK'ün elinde olmayan bazı nedenler dışında, denklik işlemlerinin yükseköğretimi gelişmiş pek çok ülkeden daha hızlı sonuçlandırıldığını vurguladı.

YÖK yetkilileri, bütün verilerin elektronik ortamda arşivlenmeye başlandığını, denklik süreçlerinin çok daha sistematik bir hale dönüştürülerek, birçok Avrupa ülkesinden daha ileri düzeye getirildiğini ifade etti.

Yeni YÖK olarak, başta e-Denklik olmak üzere atılan adımların başta Milli Eğitim Bakanlığı ile yurt içi ve yurt dışı birçok kurum için örnek teşkil ettiği vurgulandı. 

AA