Okuyucumuz Sibel Hanımın sorusu: “Ulûhiyet”, Allah'ın, kâinattaki tasarruf ve hâkimiyeti ile her şeyi kendisine ibadet ve itaat ettirmesi ne demektir?

Cevap: Uluhiyet kelimesi "alehu" fiilinin mastarıdır. "Alehu" fiili “ibadet etmek, kulluk etmek, tapmak, tapınmak, hayret etmek” manalarına gelir. “Alehu" fiili ismi mef'ul olarak alındığında “kendisine ibadet edilen, kendisine tapınılan, mabud” anlamlarında kullanılır. Nitekim ilâh, Allah kelimesinin aslını teşkil ettiği, başına elif ve lâm harfleri gelince hemzenin hazfedilmesiyle Allah şekline dönüştüğü şeklindeki görüş ağır basmaktadır. (1) Keza ‘Allah’ lafza-i Celâli de, Cenâb-ı Hakk’ın mutlak ulûhiyetinin ism-i hassıdır.

İşte Cenab-ı Hakk’ın uluhiyeti dendiğinde, bütün bu manalar ile “Allah’ın ilah oluşu”, “her şeyin Allah’a ibadet ettiği” ve “Allah’ın her şeyin mabudu olduğu” manası anlaşılır. Bu da ilahlık sıfatları ile tecelli etmektedir. Bu sıfatlar ilim, irade, kudret, sem, basar, kelam ve hayat sıfatlarıdır. Bu sıfatlar da bize Cenâb-ı Hakk’ın “ulûhiyetinin anlaşılması, rubûbiyetinin kainattaki icraatlarının anlaşılmasıyla mümkündür” mesajını verir. Öyle ki Rububiyetinin bir tezahürü olarak; kâinat, adeta ince sanatlı nakışlarla maharetli bir hattat tarafından kudret kalemiyle yazılmış tekvini-sözsüz âyetlerdir. O mescidin, her bir köşesinde bir varlık taifesi, kendine mahsus bir ibadetle meşgul olarak, kulluk vazifesini yerine getirmektedir. Zerrelerden kürelere kadar, balıklardan meleklere kadar bütün varlıklar yaptıkları ibadetlerini kendi dilleriyle dergâh-ı Ulûhiyete takdim etmektedirler. “Ezel-Ebed Sultanı olan Cenâb-ı Hak, saltanatında şeriki olmadığı gibi, icraat-ı rububiyetinde dahi muinlere, şeriklere muhtaç değildir. Emir ve iradesi, havl ve kuvveti olmazsa, hiçbir şey hiçbir şeye müdahâle edemez. Doğrudan doğruya herkes Ona müracaat edebilir. Şeriki ve muini olmadığından, o müracaatçı adama 'Yasaktır, Onun huzuruna giremezsin.' denilmez.”(2)

Velhasıl: Bütün bunlar birlikte düşünüldüğünde insanın ancak Allah’a ibadet edip, bütün ihtiyaçlarını da ancak O’ndan dileyeceği hakikati kalpte hâkim olur. İşte bu hâkimiyetin dersini Kur’an ilk suresinde açıkça beyan eder: (Rabbimiz!) “Ancak sana ibadet eder ve yalnız senden yardım dileriz.”(1/5)

1-https://islamansiklopedisi.org.tr/ilah
2- Mektubat, Yirminci Mektup Birinci Makam