Bununla beraber bir mastar olarak kullanılması önemli bir gerçeğe işaret etmektedir. O da şudur: ADL ismi, Allah’ın adaletinin  her sahada çok açık ve bütün kâinat çapında şaşmaz bir ölçü olduğuna işaret eden, bu geniş kapsamıyla sanki Allah’ın bütün sıfatlarının yalnız adaletten ibaret olduğunu veya bizzat adaletin kendisi olduğunu göstermeyi hedefleyen bir ism-i celildir.

ÂDİL kelimesi ise, bir ismi fail olup adalet eden, adaletle davranan, adaletle hükmeden ve bütün icraatlarında adaleti gözeten anlamındadır.

- HAKEM, HÂKİM ve HAKÎM isimleri arasındaki farkı şöyle açıklayabiliriz:

HAKEM: Ahirette ihtilaflı konuların gerçek mahiyetini gösteren, gerek ontolojik, gerek sosyolojik olarak ortaya çıkan anlaşmazlıkları tekvinî ve teşriî vahiyle çözen, tarafları şaşmaz adaletine boyun eğdiren bir ism-i şeriftir. Güneşin aya saldırmaması, onun yörüngesini işgal etmeye kalkışmaması, inanan insanların zulüm ve haksızlıktan kaçınmaları, bu hakemliğin bir sonucudur.

HÂKİM ismi ise: Allah’ın bütün kâinattaki hükümranlığını vurgulayan, her şeyin üzerinde nüfuzu olan gerçek sultanlığını nazara veren, ahiret mahkeme-i kübrasının yegâne hâkimi olduğunu gösteren bir ism-i celildir.

HAKÎM ismi ise, Allah’ın kâinat çapında görülen icraatlarının hepsinde hikmet parıltıları, gerek evren çapında, gerek insanlık camiasında ortaya koyduğu bütün kararlarında hikmet pırıltıları olduğunu gösteren bir ism-i celildir. Her yerde bu hikmeti müşahede edenler “Kahrın da hoş, lütfün da hoş.” demekten kendilerini alamamışlardır.
 

Sorularla İslamiyet