Yokluk karanlıklarından ziyadar varlık âlemine gönderilen, akıl nimeti ile teçhiz edilen insanlar için en mühim mes’ele Kur’an’ı ve vahyin semereleri olan ilhami eserleri okumak, “nereden geldim, nereye gidiyorum ve ne için geldim” gibi yaratılışa dair suallerin cevaplarını bulmak, sahib-i âlemi isim ve ünvanları ile tanımaktır...

Tahayyül ile başlayan, sonra tasavvuru, oradan taakkul ile tasdiki, sonra iz’an ile itikadı netice veren ilmi bir silsileden pay almak demek olan anlamak; doğruyu aramak (taharri), doğrulamak (tasdik), doğruyu uygulamak (tatbik), doğru ile olmak ve doğru adına adanmaktır...

Varlığın hüviyeti, mahiyeti, hakikati ve hasiyeti cihetleri ile aklen alaka kurmayı doğuran anlamak; lafzın manaya delaletini, mananın maksada işaretini, maksadın Maksud ile münasebetini bulmak, yani lafzı açıp manaya, manayı aşıp maksada, maksaddan Maksuda ulaşmak, faniden yakasını kurtarıp bekaya adanmaktır...

Ülfet, gaflet ve dalaleti tevlid eden taklidi bir imandan kurtulmak, imanda iz’ana ve tahkike ulaşma faaliyeti olan anlamak; gaye-i hilkatinin farkına varmak, varlık ağacını tanımak üzere mana yolculuğuna çıkmak, esbab perdelerine sarılı eserlere maliki namına nazar kılmaktır.

Anlamak; arz, sema ve dağların taşımaktan çekindiği ağır mes’uliyetinin farkına varmak, sonsuz bir kudrete dayanmak ve Allah’ın yardımını almak için enaniyetten yani malikiyet iddiasından beri durmaktır...

Anlamak; hayatın aksa’l gayesi ve kemalat-ı insaniyenin medarı olan marifet-i ilahiyede mesafe almak, Malik-i Ezelisini isim ve sıfatları ile tanımaya çalışmak, tezahür-ü Rububiyete karşı külli bir ubudiyet ile mukabelede bulunmak, huzura çıkmaya hazırlanmaktır...

Anlamak; zanni ve taklidi bir imandan kurtulmak için nazar-ı sathiden uzak durmak, ibareye dikkatle bakmak, Kur’an hakikatlerini mantık terazisiyle tartmak, mana ile alakalanmak, alakalandığı manaları hayatına yansıtmaktır...

Anlamak; kalbini dünyanın geçici işlerinden arındırmak, tıpkı nurlu kervanın başı Bediüzzaman gibi “ben başka maksattayım başka noktalar benim kalbimi doldurmuş, başka şeyleri düşünmeye kalbimde yer bırakmamış” hissiyatıyla hayatını marifet merkezli yaşamaktır...

Anlamak; rıza kıblesine odaklanmak, kalp ibresini bozacak dalalet ve masiyeti doğuracak hevasattan uzak durmak, füyuzat-ı ilahiyeyi almak üzere nazarını haramlar ile bulandırmamaktır...

Anlamak; akıl, kalp ve ruhun tecdidi namına yeni manalara hamile kalmak, kışrı kırmak hakikatin lübbüne vasıl olmak, keder ve elem veren haletten halas bulmak, hüzn-ü dünyeviden ve endişe-i istikbalden kurtulmak, tarifsiz bir huzura vasıl olmaktır...

Anlamak; “O seni senden daha ziyade düşünür” sırrını kavramak, celali tecelliyata rızadade olmak, “hoştur bana senden gelen ya gonca gül yahut diken, narın da hoş nurun da hoş” kelamındaki mana ile alakalanmak, musibet ve belaların adalet-i ilahiyenin bir cilvesi olduğuna inanmaktır...

İlim namına akli bir zorunluluk, mümin için Kur’anî bir sorumluluk olan anlamak; “emrolunduğun gibi dosdoğru ol” ilahi hitabını bizzat vicdanında duymaya çalışmak, muhabbetini ibadet suretiyle sadece Allah’a sunmak ve ibadetinde yalnız Rahman’ın rızasını ummaktır...

Elhasıl; aklının vüs’atiyle şerafete, kalbinin keşfiyatıyla keramete, ruhunun inbisatıyla hakiki kemalata namzet olan insan; mutlak hakikatlere asliyeti ve külliyeti ile ulaşmak istiyorsa Kur’an’a ve ondan mülhem nurlu eserlere anlama merkezli teveccüh etmelidir. Fıtratının safiyetini temsil eden ilahi sıbgayı görmeli ve göstermelidir...

İnsan selim fıtratını korumak, üzerine tevdi edilen ağır mesuliyetlerin altından kalkmak, gaflet ve seyyiat karanlığından aydınlık yarınlara varmak istiyorsa yaratılış gayesini anlatan eserleri anlama merkezli okumayı meslek haline getirmelidir...