Arkeoloji; sosyoloji, tarih ve coğrafya gibi bilim dallarından yararlanarak, arkeolojik yöntemler ile çıkarılan kültürleri araştıran bilim dalıdır. Genellikle “kazı” ile bağdaştırılsa da arkeolojinin farklı birçok araştırma yöntemi bulunmaktadır.

Arkeoloji Nedir?

Arkeoloji; insanlığın kültürel geçmişini, birbirlerine olan etkisini ve zamanla değişimini inceleyen bilim dalıdır. Arkeoloji kelimesinin kökeni Yunancadan gelmektedir ve ortaya çıkarılma manası taşımaktadır. Bu bilim dalı özellikle yazı öncesinde yaşamış insanların kültürünü öğrenmek açısından oldukça büyük bir önem taşımaktadır. Arkeoloji bilimi kendi içerisinde farklı dallara ayrılmaktadır. Bunlar; klasik arkeoloji, Hristiyan, peyzaj, denizcilik, gemicilik ve cinsiyet arkeolojisidir. Bu arkeoloji dallarında uzman kişiler; araç, gereç, eşya ve diğer yapı kalıntılarını incelemekte ve geçmişteki yaşam tarzları hakkında çeşitli yorumlar yapabilmektedirler.

Bu bilim dalının geçmişi çok eskiye dayanmamaktadır. Buna göre ilk arkeolojik buluntunun tarihi 18. yüzyıla dayanmaktadır. İlk büyük çaplı kazı olarak Pompei ve Herkulaneum kentleri kabul edilmektedir. Bu kentlerin ortaya çıkmasıyla birlikte, Eski Roma yaşamı hakkında da pek çok bilgiye ulaşılmıştır. Arkeolojik araştırmalarda duruma göre farklı yöntemlerden yardım alınabilmektedir. Buna göre başlıca araştırma yöntemleri; hava fotoğrafı, su altı ve arkeometridir. Hava fotoğrafı, gözle görünemeyen ya da dikkat çekmeyen bulguları havadan çekimle belirgin hale getirmektedir. Su altı kazıları ise bu bölgede kalan yapıların araştırılmasında kullanılmaktadır. Arkeometri de arkeologlara antik eser ve yapılar hakkında yardımcı olabilecek pozitif bilimler ile çalışılmasıdır.

Arkeolojik Kazılar Neden Yapılır?

Kazı, arkeoloji biliminde kullanılan bir araştırma yöntemidir. Arkeolojik kazılar; bulunan yapının yapılma ve yıkılma tarihleri ile burada yaşayan insanların özellikleri hakkında bilgi vermektedir. Kalıntılar arasında bulunan polen ya da tahıl kalıntıları ile o zamanın coğrafya ve bitki örtüsü hakkında bilgi sahibi
olunmaktadır.

Kalıntılardan çıkarılan hayvan kemikleri de burada yaşayan toplumun hangi eti yedikleri hakkında bilgi vermektedir. Kısacası arkeolojik kazılar sayesinde; bir toplumun sosyo-kültürel tüm özellikleri hakkında yorum yapmak mümkündür.

Arkeolojik kazı işlemi oldukça uzun bir süreçte devam etmektedir. Kazıya başlanırken, çalışma sahası ince bir tel ile çevrilmektedir. Sonrasında da hazırlanan planlara uyularak kazıya başlanmaktadır.

Arkeolojik kazıda ilk tabakaya ulaşıncaya kadar, kazı makinelerinden yardım alınabilmektedir. Ancak bu tabakadan sonra kazıya; sivri uçlu mala, kova ve kürek benzeri el aletleri ile devam edilmektedir.

Günümüzde arkeolojik kazı yapılacak alanlar kentsel yaşama uzak bölgelerde tercih edilmektedir. Çünkü kent alanında kazı yapmak oldukça zor ve zahmetlidir. Kazı varlığı tespit edilse bile, yapılar genelde bina ve sokak altında kaldığı için kentlerde kazı yapma olanağı bulunmamaktadır.

Milliyet