Doğum ile iki yaş arası “dil edinimi için kritik dönem” diye adlandırılır. Çocuk o yaşlarda duyabildiği iki ya da üç lisanı öğrenebilir. Konuşma ve Yutma Bozuklukları Uzmanı Eyüp Sezer “tabiatı gereği çocuğun iki yaş sonrası konuşmasında maruz kaldığı dillerin özelliklerinin bir harmanı karşımıza çıkar ve her bir lisana ilişkin “ustaca kullanım” zamanla kazanılır. Dolayısıyla çift dilli, hatta üç dilli çocuk yetiştirmek mümkündür” diyor.

Bebekler konuşmaya başlamadan iletişime geçer

Doğum sonrasında bebekler, uyanık oldukları zamanlarının büyük bir kısmını annelerinin ya da bakıcılarının jest/mimik/seslerini dinleyerek ve izleyerek geçirir. Böylece konuşmalarını sağlayacak organları henüz zihnî ya da fizikî olarak denetleyemeseler de, dile ilişkin bilgiyi depolar ve yaşantılarıyla ilişkilendirebilir.

Ayrıca, iletişim kurma dürtüsü öyle güçlüdür ki, bebekler, ilk kelimelerini söylemeden çok önce bizimle “konuşmak” için pek çok farklı yöntem geliştirir. Misal olarak, birçok farklı ağlama çeşidi vardır ve ana babalar bir ağlamanın “açım”, bir diğerinin “canım acıyor” ya da “rahatsızım”, bir başkasının “sıkıldım, derhal benimle ilgilen” anlamına geldiğini kısa sürede öğrenir.

Bir yaşına doğru bebeksi konuşmalar başlar

Bebekler lisan kaabiliyeti kazanırken sözcükleri anlamayı ve üretmeyi eşzamanlı olarak öğrenme eğilimindedir. Bir yaşına doğru bebekler “dil” benzeri sesler çıkarmaya başlarlar,  “bebeksi konuşma” olarak adlandırabileceğimiz genizsi agulamalar ve gığıldamaların yerini babıldamalar alır. İlk anlamlı sözcükler onikinci ila yirminci ay arasında söylenir.

Bazı bebekler anlamlı sesler çıkarmak için çabalayıp durur, bazıları ise hazır olana kadar bekler. Onsekiz ila otuzuncu aylarda bebeğin yeni sözcükleri öğrenme hızı aniden artar. Buna “adlandırma patlaması” denir. İki üç yaş arasında çocuk konuşmasını basitleştirerek “bebeksi konuşma” ile yetişkin konuşmasına benzer yapıları kullanmaya başlar. Çocuk 3 ya da 4 yaşına geldiğinde, konuşmasındaki “bebeksi konuşma” özellikleri azalır, yetişkininkine benzer biçimde anlaşılır ve akıcı olarak konuşmaya başlar.

2 yaşa kadar kritik dönem

Çocuk, genel olarak doğumla iki yaş arası “dil edinimi için kritik dönem” diye adlandırabileceğimiz dönemde duyabildiği ve maruz kaldığı iki ya da üç dili öğrenebilir. Fakat edinimin tabiatı gereği çocuğun iki yaş sonrası konuşmasında maruz kaldığı bu dillerin özelliklerinin bir karışımı karşımıza çıkar ve her bir dile ilişkin “izole, ustaca kullanım” zamanla kazanılır. Dolayısıyla teorikte çift dilli, hatta üç dilli çocuk yetiştirmek mümkündür denilebilir.

Burada vurgulanması gereken, doğum ile iki yaş aralığının “lisan edinimi açısından kritik periyot” olduğu, dolayısıyla çocuğun tepkileri çok iyi gözlenmeli, muhtemel “işitme kaybı” ihtimali en başta “yeni doğan işitme taraması” ile egale edilmeli, sonrasında periyodik değerlendirmelerle çocuktaki lisan iletişim gelişimi ilgili uzmanlarca takip edilmelidir.

Dünya Bülteni