Bir işe besmele ile başlamak, bir eşyayı kullanmadan önce Allah’ın isimlerini anmak bir yönüyle Allah’tan izin almak olduğu gibi, bir yönüyle de yapılacak işin/fiilin ve nesnenin de rızasını almaktır.

Neden böyledir? Çünkü insan bu dünyada bir arayüz gibidir: Bir yönüyle Allah’ın yeryüzündeki atanmış halifesi, bir yönüyle de tüm yaratılmışların Allah nezdindeki seçilmiş temsilcisi–dünyanın sınıf başkanı gibidir.

İnsan halife ve sınıf başkanı olarak adına hareket ettiği Yaradan ve tüm yaratılmışların muradını ve isteklerini de dikkate almalı, onların izin ve rızalarına özen göstermelidir.

Bir insanın rızasının alınması ile bir işte istihdam edilmesi ne kadar insani ve demokratik ise (aksi zorbalıktır), evrendeki diğer yaratılmışların abisi, hamisi, velisi, başkanı hükmünde olan insanın tüm nesnelerle olan ilişkisinde, benzeri bir rıza almaya yönelik niyet ve besmele ile davranması, demokratik tavrı tüm evrene karşı sergilemesi demektir.

Nasıl ki bir çocuk hukuki fiil ehliyetini kazanıncaya kadar, hakkında sonuç doğrucu kararlar velisi ve vasisi tarafından verilmekte, mal varlığı onun adına yönetilmekte ise; hayvanların da velisi ve vasisi konumunda olan insanın da aynı duyarlılığı göstermesi gerekir. Onların beslenmelerinden, barınmalarından, yaşadığı doğal ortamı korumaktan mesulüz hepimiz; aksi istibdattır, zulümdür daha ötesi cinayettir. Peygamberimiz (asm) “Bir kadının, eve hapsettiği ve yiyecek vermediği, yeryüzünün haşaratından yemek için de serbest bırakmadığı bir kedi yüzünden cehenneme gittiğini” söylemektedir.

Besmele ile izin istenmediğinde, rıza alınmadığında ise gönüllülük devreden çıkmakta, zorunluluk devreye girmektedir. Bu da nesneleri sömürgeleştirme, onlara antidemokratik davranmadır. Hele de onları yaratılış gayelerinin dışında, niteliklerini artıran değil azaltan yönde kullandığımızda ise zulüm ve işkence de devreye girmekte, beşer için ise firavunlaşma süreci başlamaktadır.

Kâinatın arayüzü olan insan, sorumluluk bilincinin dışına çıkarak sorumsuz, samimiyetsiz, ikiyüzlü ve yüzsüz davranırsa eğer, temsil ettiği iki yüz tarafından da reddedilecek, halifelik ve temsilcilikten azledilecektir.

Besmele, bireyle fiili ve irtibata geçeceği nesnelerle ilgili olduğuna göre bunu başkalarının duyması da şart değildir. Bir de niyet besmele-demokrasi ilişkisinin dışına çıkar ve besmele-siyaset ilişkisine girerse, ihlâs kaybolur riya boy gösterir.

Veli: Bir çocuğu koruyan, işlerine bakan ve her türlü davranışından sorumlu kimse.

Vasi: Bir yetimin veya akılca zayıf, hasta birinin malını yöneten kimse.