Üsküdar Üniversitesi Kurucu Rektörü Psikiyatrist Prof. Dr. Nevzat Tarhan, Kayseri İl Müftülüğü tarafından düzenlenen ‘Pandemi Sürecinde Aile Eğitimleri’ başlıklı etkinliğin canlı yayın konuğu oldu. Tarhan, moderatörlüğünü Eğitim Uzmanı Sadi Özmen’in üstlendiği programda ‘Gelin-Kayınvalide İlişkileri’ konusunda değerlendirmelerde bulundu.

“Bu yapılamadığı zaman aile içerisindeki rol paylaşımı doğru yapılamıyor”

Evlendikten sonra kadın ve erkeğin kayınvalide ve kayınpeder gibi rollere yeni ve önyargısız bir bakış açısıyla yaklaşmaları gerektiğini vurgulayan Prof. Dr. Nevzat Tarhan; “İlişki durum ölçeğinde sorduğumuz sorulardan birisi de aile içerisindeki rol paylaşımıdır. Rol paylaşımı eğer iyiyse, evlenen kişilerde bunun paylaşımını biliyorsa emin olun birçok problem çok kolay çözülebiliyor. Evlenirken rol paylaşımı yapılamadığı için taraflar eski rollerini devam ettiriyorlar. Buna şöyle bir somut örnek verebilirim. İki tane genç evleniyor. İkisinin de yetiştiği bir ortam var. Hepsinin öğrendiği hayat senaryoları var. Annesi var, abisi var, kardeşleri var evlendiği kişiyle bu sefer kayınvalide geliyor. Kayınvalide bizim kültürümüzde anne yerine ikame edilen anlamında kullanılıyor. Kayınpeder geliyor, baba yerine ikame edilen anlamında kullanılıyor. Burada kişinin çocukluğundan beri öğrendiği roller işte anne, baba, eş rollerinin evlendikten sonra değişmesi gerekiyor. Çocukluğunda öğrendiği hayat senaryolarını yeniden yazması lazım çünkü aktörler değişmiş, yeni aktörler girmiş hayatına. Annesiyle birlikte kayınvalide girmiş, babasıyla birlikte kayınpeder girmiş veyahut başka aktörler de girmiş olabilir. Başka aktörler girdiği zaman eski senaryoları yeniden yazması lazım. Onları tamamen terk etmesi, çöpe atması değil mesele yeni duruma göre yeniden yazması gerekiyor. Bu yapılamadığı zaman aile içerisindeki rol paylaşımı doğru yapılamıyor.” dedi.

“Evlilikteki sihirli kelime aşk değil, iş birliğidir”

Evlilikte sihirli kavramın ‘iş birliği’ kavramı olduğunu ifade eden Tarhan; “Suizan hastalığı evliliğin en büyük düşmanıdır. Evlilik demek yakın ilişki, yaşantı anlamına geliyor. Yakın ilişkide ev güvenli alan, liman olmalıdır. Eşini korkutarak kendisine itaat etmesini sağlayan bir erkek figürü bugün için geçerli değildir. Yani eskiden olduğu gibi sinen, korkan, hakkını aramayan kadın tipi yok artık. Bir erkek evleneceğim kişi bana köle olmalı, ben ne dersem onu yapmalı, paspas olmalı diyorsa bu kişi narsistir. Narsistlik bencilliğin kişilik haline gelmesi anlamına gelir. İlişki terapilerinde ‘altın orta nokta kuralı’ vardır. Bu kurala göre taraflar sırayla birbirlerine adım atarak orta noktada buluşuluyor. Bu sebeple evlilikteki sihirli kelime aşk değil, iş birliğidir. Sevgi ve iş birliğinin sağlandığı ilişkiler ömür boyu aşka dönüşür. Aşkın olduğu ama iş birliğinin olmadığı evlilikler yürümüyor. Bu sebeple sihirli kelime iş birliği, biz çift terapisinde ilişki yönetimi olarak bunu öğretiyoruz.” dedi.  

“Ailede sohbet, paylaşım varsa burada çatışma daha az çıkıyor”

Evlilikte nitelikli beraberliğin önemine dikkat çeken Tarhan; “20-30 sene önce evliliğin yürümesi için karı koca birbirine yarım saat süre ayırabiliyorsa günümüzde bu süre bir saat olmalı. Çünkü burada sihirli kelime birlikte zaman geçirmektir. Kişi bunun için çalışıp çabalıyor olmalı. Erkek yoğun çalışabilir, kadın erkek ikisi de çalışabilir böyle durumlarda az da olsa nitelikli beraberlik olmalı diyoruz. Nitelikli beraberlik derken on dakika da olsa göz temasının olduğu, sevgi dolu bir bakış, tatlı bir söz, sıcak bir dokunuş, bir tebessüm gibi birçok şeyden bahsediyoruz. Emin olun bunlar sihirli kavramlardır. Karşı tarafta hemen değişime sebep olur. Amerika’da Nebraska Üniversitesi’nin yaptığı bir çalışma var. Mutlu ailelerde iki ortak özellik tespit etmişler. Birincisi birlikte zaman geçirmek. Ailede sohbet, paylaşım varsa burada çatışma daha az çıkıyor. İkinci tespit edilen özellik ise takdir, övgü ve onay sözleri kullanılması ben bunu duyduğum zaman daha sonra bir Hadis-i Şerif öğrendim. Peygamber Efendimiz diyor ki; ‘Karı koca birbirinize lütufkâr davranın.’ yani aslında aile içerisinde takdir sözleri kullanmak peygamber ahlakıdır.” şeklinde konuştu.

“Gelin kayınvalide meselelerinin çoğunun arka planında negatif iletişim var”

Aile içerisinde gerçekleşen kayınvalide ve gelin çatışmalarının sebeplerine değinen Prof. Dr. Nevzat Tarhan; “Gelin kayınvalide arasında çatışma olan ailelerde biz genellikle pratik bir çözüm öneriyoruz. Gelinlere ‘Kayınvalideni takıma al’ diyoruz. Çünkü kayınvalideyi takım dışında tutarsan kurcalar, karıştırır ve sorunlar ortaya çıkar. Akıllı gelin ne yapar? Kayınvalidesini takıma alır, takdir ve övgü sözleriyle onu mutlu ederek problem çıkmasını engeller, kayınvalidesinin olumlu yönlerine odaklanır. Şu anda aile içerisindeki gelin kayınvalide meselelerinin çoğunun arka planında negatif iletişim var. O onun kusurunu görüyor, o onun kusurunu görüyor. Senin annen benim annem, senin paran benim param, senin dediğin benim dediğim hâlbuki böyle durumlarda tarafların olumlu yönleri görülebilse, onun üzerinden ilişki kurulabilse problem daha kolay çözülebilir.” dedi. 

“Evde huzurun sağlanması için yatay ilişki kurmak gerekiyor”

Aile içerisinde doğru iletişimin önemini vurgulayan Tarhan; “Ailede en çok rastladığımız hatalı davranışlardan birisi aile içerisinde koalisyonlar oluşmasıdır. Mesela anneyle çocuk koalisyon kurar, babayla çocuk koalisyon kurarsa o evde artık kutuplaşma vardır. Bir problem olduğu zaman hemen takımlar oluşur ve bu evde huzur olmaz. Evde huzurun sağlanması için yatay ilişki kurmak gerekiyor. Anne baba kendi arasında bir ilişki kuracak, çocuklar kendi arasında bir ilişki kuracak. Problem olduğu zaman anne-baba ortak dil kullanacaklar. Mesela çocuklar kavga ettiğinde anne-baba çocuklara ‘Sorunu kendi aranızda çözmeyi deneyin başaramazsanız bize danışın.’ şeklinde yatay ilişki kurarak yaklaşmalı. Böylece çocuklar sorun çözme stilini öğrenecekler. Kayınvalide ve gelin arasındaki gerilimlerde de eşiyle yatay ilişki kuran kadın, eşine kayınvalidesinin iyi niyetli olsa da haksızlık yaptığını anlatırsa sorunu konuşarak çözebilirler.” ifadelerini kullandı.