Zeynep Haşlak'ın haberi;

Uzun yıllar yurtdışında yaşayan İhsan Kılıç, kaynağını bilmediği için birçok yiyecekten hem kendisini hem de ailesini uzak tutuyor. Yurtdışından Türkiye'ye döndüğünde de uzun yıllar güvenerek her ürünü yiyememiş. Yoğurtlarını eşi Fatma Hanım evde mayalarken, eti de ancak bayramdan bayrama kestikleri kurbanda yiyebilmiş Kılıç ailesi. "Allah'ın lütfettiği bir aşk kazanıdır midemiz, öyle her şeyle dolduramayız." diyor Kılıç. 'Vücuda giren haram lokma 40 günde ancak çıkar' sözünü hiç unutmadığını söyleyen Kılıç, "5 çocuk büyüttük. Hepsinin de boğazından kaynağını ve içeriğini bilmediğimiz bir lokma dahi geçirmedik. Allah dostlarının söylediği gibi ne olduğunu araştırmadan yediğimiz bir lokma manevi anlamda hem gecemizi hem gündüzümüzü değiştiriyor." ifadelerini kullanıyor. Kılıç ailesi, etiketini okumadan hiçbir ürünü almıyor.

Alışverişe giden birçok insan, aldığı ürünün etiketini okumuyor. Hal böyle olunca helal, sağlıklı ve mahsursuz gıda üretmek için gayret eden üreticiler de aradığı desteği bulamıyor. Çünkü rakiplerine göre daha fazla masrafa girmesine karşın, müşteri etikette bu farkı gözetmediği için sektörde tutunamıyor. Çok daha özel gayret içine girerek 'İzlenebilir Ürün' hazırlayan üreticiler bile var. Vatandaş, etiket okumadığı gibi aldığı ürünün hangi aşamalardan geçerek sofrasına geldiğini gösteren elektronik izleme sistemini de kullanmıyor. İslam hukukçusu Saffet Köse, Kur'an-ı Kerim'de temiz ve helal yiyecek yemenin emredildiğini belirtirken, Beslenme ve Diyet Uzmanı Hayrettin Mutlu, alınan hazır gıdaların etiketini okumanın sağlık ve kilo kontrolü açısından da önemli olduğunu söylüyor. Referans Gıda Genel Müdürü Salih Ünal ise gıda etiketleme sistemiyle ilgili Avrupa'dan örnekler vererek, Türkiye'deki eksik uygulamalara ve vatandaşın konuya ilgisiz oluşuna dikkat çekiyor. Ünal, okullarda çocuklara bilinçli gıda tüketiminin öğretilmesi ve gıda ürünleriyle ilgili kamu spotlarının hazırlanarak tüketicinin bilinçlendirilmesi gerektiğini belirtiyor.

Yapılan önemli değişikliklerle Türk Gıda Kodeksi Etiketleme Yönetmeliği, bu yılın şubat ayında yürürlüğe girdi. Buna göre gıda etiketlerinde; gıdanın adı, bileşenler listesi, alerjen bileşenleri, bileşenlerin miktarı, gıdanın net miktarı, son tüketim tarihi, muhafaza şartları, üretici-dağıtıcı-ithalatçının adı ve adresi, işletme kayıt numarası, menşe ülke, kullanım talimatı, alkol miktarı (yüzde 1,2'den fazla ise), üretim ve parti numarası ve özel işaretlemelerin yer alması gerekiyor.

Avrupa'da etiketleme nasıl?

Avrupa'da etiketleme sistemi oldukça detaylı. Tüm ürünlerde gıdanın bileşenlerinin 100 gram ya da 100 mililitre bazında tablo içine yazılması gerekiyor. Et ürünlerinde hangi ülkeden geldiğini yazmak bir zorunluluk. Toplama ya da karışımlı et ürünlerinde ise daha özel bilgilendirmelere yer vererek tüketicinin daha net bilgiye ulaşması sağlanıyor. Et ürünlerinde etlik için kesilen hayvanın doğduğu, yetiştirildiği ve kesildiği ülkeler ayrı ayrı etikette yer almak zorunda. Eğer bunların üçü de aynı ülke ise et için burası 'menşe ülke' sayılır. Alerjen gıdaların, bileşenler listesinde koyu harflerle yazılarak altında bir uyarı ile birlikte yer alması da önemli bir kural. Daha da önemlisi süpermarketlerde alerjen gıda listeleri görünür bir şekilde asılmak zorunda. Yani etiketteki detaylı bilgilendirmenin yanı sıra tüketici, etiket dışında da bilgilendiriliyor. Avrupa'da 1997 yılından beri GDO'lu ürünler her halükarda etikette yer alıyor. Gıda ürünleri reklamlarında duymaya alışık olduğumuz 'doğal' kelimesi Avrupa'da kısıtlı ve onaysız kullanılamıyor. Tüketiciyi yanıltan 'Doğala özdeş aroma' konsepti de Avrupa'da kaldırıldı. Avrupa Birliği'nde gıda konusunda görüşleri Gıda Bakanlığı'ndan bağımsız olarak çalışan Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi (EFSA) belirler, Avrupa Komisyonu da karara bağlar.

'Gıda etiketi okumak, sağlık ve kilo kontrolü için şart'

Beslenme ve Diyet Uzmanı Hayrettin Mutlu: Bilinçli bir tüketici ilk kez satın aldığı hazır, yarı hazır yiyecek maddesinin mutlaka etiketini okumalı. Ürünün 100 gramında bulunan karbonhidrat, yağ ve protein miktarını bilmek, tüketiciye yiyecek hakkında ciddi fikir verir. Etiket okuma, kilo kontrolü açısından da çok önemlidir. Ayrıca yiyeceklere koruma amaçlı eklenen tuz, lezzetini etkilemek üzere eklenen mono sodyum glutamat gibi maddelerin etikette bulunması gerekir. Yüksek tansiyon hastalarının gıda etiketlerindeki sodyum içeriğine bakma alışkanlıklarının kesinlikle oturması gerekir. Çünkü aşırı sodyum alımı hipertansiyonu tetikler. Çocukların tükettiği ürünlerin etiketleri anne-baba tarafından kesinlikle incelenmeli.

'Tüketicinin hassasiyeti, firmaları dikkatli olmaya sevk ediyor'

İtina Gıda Genel Müdürü Yusuf Karaduman: İster ferdi planda isterse endüstriyel alanda hazır gıda ürünü alırken, üretilen ürünlerin içeriklerinin kontrol edilmesi, üretim ve son kullanma tarihlerinin okunaklı ve belirgin olanların tercih edilmesi, firmanın kurumsal olması, insan sağlığı ve dini kriterlere saygılı olması, geriye dönük izleme imkânı olan, üretim ve izin belgelerini haiz firmaları sorgulamak öncelikli tercihimiz olmalı. Her geçen gün tüketici hassasiyetinin artması ve tüketilen ürünlerin sorgulanması, gıda üretimi yapan firmaları daha dikkatli davranmaya sevk ediyor.

'Hiç kimse dinini başkasının insafına terk edemez'

İslam Hukukçusu Prof. Dr. Saffet Köse: Hiç kimse dinini bir başkasının insafına terk edemez. Kur'ân-ı Kerîm, bütün peygamberlere, bütün insanlara ve bütün mü'minlere temiz ve helal olan şeyleri yemelerini, yasaklanan şeylerden kaçınmalarını emrediyor. Hz. Peygamber de "Helal kazanç peşinde koşmak farz üstüne farzdır" buyuruyor. Kur'ân hassasiyet gösterilmesi gereken hususun 'helal' ve 'tayyib' olması gerektiği üzerinde durur. Helal, haram'ın karşıtıdır. Tayyip kelimesi de saf, katışıksız, temiz demektir. Bu hem yapı hem de kazanç itibarıyla helal olanı kapsar. Bundan başka kendisi ve kazanç yolu temiz olan gıdanın önemli vasıflarından birisi de ferahlık ve huzur vermesidir. Aldığı gıdanın temiz ve helal olmasına dikkat etmeleri tüketicilerin sorumluluğundadır.

Zaman