Belki de bunun sebebi 'niçin ve nasıl' okumamız gerektiğini gösterenin olmamasıdır.

İyi okur olmanın yolu iyi kitaplardan geçiyor. Yarıyıl tatili başladı. Tatilde okul kitaplarının, derslerin dışında dinlenmek, gezip eğlenmek için geniş zamanlar olacak.

İki haftaya gezi, tiyatro, sinema gibi birçok etkinlik sığdırmak mümkün. Bu arayı ertelediğimiz kitapları okuyarak ya da yeni yazarlarla tanışarak da değerlendirebiliriz. Kimsenin herkes için geçerli hazır bir okuma listesi ve reçetesi olamasa da biliyoruz ki iyi kitaba ulaşmanın en kestirme yolu klasik eserler. Biz de yazar Necip Tosun, Ayşe Kilimci, Ali Çolak ve Salih Zengin'in katkısıyla hem liseliler hem de ortaöğretim öğrencileri için klasiklerden bir okuma listesi hazırladık.

***

NİÇİN KLASİKLER?

'Niçin popüler ya da güncel kitaplar değil de klasikler?' sorusunun cevabını Italo Calvino'nun "Klasikleri Niçin Okumalı?" kitabından hareketle verelim.

Klasik, ilk okumada verdiği keşif duygusunu her yeniden okumada veren kitaptır.

Klasik, ilk kez okuduğumuz zaman bile, daha önce okuduğumuz bir şeyi yeniden okuduğumuz duygusunu veren kitaptır.

Klasik, okurlarına söyleyeceklerinin tümünü hiçbir zaman tüketmemiş olan kitaptır.

Klasikler, bize, bizden önceki okumaların izlerini taşıyarak ve içinden geçtikleri kültür ya da kültürlerde (ya da yalnızca diller ve alışkılarda) bıraktıkları izleri arkalarından sürükleyerek gelen kitaplardır.

***

Lise öğrencileri için okuma önerisi

DON KİŞOT (CERVANTES): "İnsan onu hayatında üç kez okumalıdır. Kahkahanın kolayca dudaklara fırlayıp duyguları harekete geçireceği gençlikte, mantığın hakim olmaya başladığı orta yaşta, her şeye felsefe açısından bakıldığı ihtiyarlıkta". Bu cümleleri J. Ortegay Gasset, Donkişot romanı için kurmuş. İspanyol yazar Cervantes'in bu ünlü eseri mutlaka okunması gereken kitaplar listesinin en başında yer alır. Gözü pek, mert, yiğit, hayalperest "mahzun şövalye" ve yardımcısı Sancho Panza'nın serüvenlerini konu eden romanla tanışmak için geç kalmayın.

SUÇ VE CEZA (DOSTOYEVSKİ): Borges, Suç ve Ceza'yı anlatırken "Aşkı ilk yaşamak, denizi ilk görmek gibi, Dostoyevski'yi de keşfetmek insanın hayatında çok önemli bir tarihtir." cümlelerini kurar ve sözlerini şöyle sürdürür: "Suç ve Ceza'yı okudum. Bu roman bana çevremizdeki savaştan da yıkıcı ve etkileyici geldi." Birçok kişinin "hayatımın kitabı" dediği bir eser Suç ve Ceza. Rus yazar Dostoyevski'nin en ünlü yapıtı. Dünya edebiyatının en çok okunan bu kitabıyla tanışmak için sömestir tatilini fırsat sayabilirsiniz.

DİRİLİŞ (TOLSTOY): Tolstoy bu romanında iyiliğin her zaman kötülüğe üstün geleceği inancı çerçevesinde iki insanın acıklı hikâyesini güçlü ve sürükleyici bir roman tekniği ile anlatır. Diriliş, Tolstoy'un sanat dehasının ulaştığı zirve kabul edilir. Yüzleşmenin derinlikli anlatımı için okunmalıdır.

MOBY DİCK (H. MELVİLLE): ABD'li romancı, öykücü ve şair Herman Melville ironi, mitoloji ve gerçekçiliğin iç içe geçtiği bu romanında, denizi, gemicileri, balinaları ve tabii bu arada tutkuların tutsağı olan insan ruhunu anlatıyor: "Pequod adlı bir balina gemisinin son yolculuğunu, balinaların nasıl avlandıklarını, geminin sonunda nasıl battığını anlatan Moby Dick, ilk bakışta denizlerde geçen bir serüven romanı sanılabilir. Ne var ki insan Moby Dick'i okudukça, okuduklarını düşündükçe, kitabın derinliğini, gerçek anlamını sezmeye başlar. Bu derinliği, bu gerçek anlamı sezmeyenler ise, balina avıyla ilgili, heyecanlı bir öykü olarak, gene de Moby Dick'in pekâlâ keyfini çıkarabilirler." Kitabın çevirmeni Mina Urgan romanı böyle tanımlıyor.

TATAR ÇÖLÜ (DİNO BUZZATİ): Romancı Mehmet Eroğlu, insanları ikiye ayırdığını söyler: "Tatar Çölü'nü okuyanlar ve okumayanlar." İyi okurun mutlaka yolunun uğraması gereken eserlerden biri Tatar Çölü. Ünlü İtalyan yazar Dino Buzzati bu ilk romanında hayatın anlamı ve insanın kaderine teslim olmasını sorguluyor. Alışkanlıkların verdiği kolaylığın gündelik ritüellerle dolan boş bir hayatı neticelendirdiğini usta bir dille ortaya koyuyor yazar. Kitaptan tadımlık bir alıntı: "Gençliğinin solmaya başlamış olmasına rağmen, inatçı bir yanılsama sonucu, yaşam bitmek bilmezmiş gibi görünüyordu gözüne. Ama Droga zamanın ne olduğundan habersizdi."

EYLÛL (MEHMET RAUF): Selim İleri, Mehmet Rauf'un Eylûl'ünü "hüznü en iyi anlatan kitap" olarak tanımlıyor. Lise ders kitaplarında Türk edebiyatının ilk psikolojik romanı olarak okutulan Eylûl, aynı zamanda hazin bir aşkın kitabı. Suad ve Necip'in yangını Eylûl... Romanda ruh çözümlemeleri ve tasvirler geniş yer tutuyor.

KÜÇÜK AĞA (TARIK BUĞRA): Tarık Buğra'nın en önemli eseri Küçük Ağa. Kurtuluş Savaşı'nı resmi tarihin dışına çıkarak anlatıyor. Küçük Ağa, Milli Mücadele'nin yaşandığı yıllarda başta Akşehir olmak üzere Orta Anadolu'da halkın örgütlenmesini konu alıyor. Romanda en fazla öne çıkan karakterler olarak Küçük Ağa ve Salih'i görüyoruz. Akıcı dili ve üslubu ile bir solukta okunur bir roman Küçük Ağa.

FATİH-HARBİYE (PEYAMİ SAFA): Peyami Safa'nın Fatih-i Harbiye'si doğu-batı çatışmasını işler. Özellikle Tanzimat'tan sonra gelen ve her geçen dönem daha da şiddetlenen Batılılaşma hareketlerinin Türk ailesi üzerindeki sonuçlarını görürüz. Roman kahramanlarından Neriman batıya ilgi duymaktadır ve şarklıları kediye benzetir: "Şarklılar kediye, garplılar köpeğe benziyorlar. Kedi yer, içer, yatar, uyur, doğurur; hayatı hep minder üstünde ve rüya içinde geçer; gözleri bazı uyanıkken bile rüya görüyormuş gibidir; tapacı, tenbel ve hayal-perest mahluk, çalışmayı hiç sevmez. Köpek diri, çevik ve atılgandır. İşe yarar; birçok işlere yarar. Uyurken bile uyanıktır. En küçük sesleri bile duyar, sıçrar, bağırır."

***

İlköğretim öğrencileri için bir okuma listesi

Küçük Prens Saint Exupery

Momo Michael Ende

Motorlu Kuş Cahit Zarifoğlu

Şeker Portakalı Vasconcelos

Martı Richard Bach

Çizgili Pijamalı Çocuk John Boyne

Uzun Çoraplı Kız Pippi Astrid Lindgren

Çocuk ve Allah Fazıl Hüsnü Dağlarca

Pal Sokağı Çocukları Ferenc Molnar

Yaramaz Çocuklara Masallar Jacques Prevert

Zaman