Türk-İslâm Eserleri Müzesi'nin envanterine kayıtlı elyazması Kur'an-ı Kerim ve cüzlerin tamamına yakını, Kur'an-ı Kerim'in nüzulünün 1400. yılı münasebetiyle Türk İslâm Eserleri Müzesi'nde sergileniyor.

5 Eylül tarihinde ziyaretçilere açılan sergi, Türkiye'de ilk ve dünyada da sayılı sanat organizasyonları arasında yer alma özelliğini haiz. 30 Ocak'ta kapanacak olan sergi, Sultanahmet meydanındaki Türk İslâm Eserleri Müzesi'nde (TİEM) sanatsever ziyaretçilerini bekliyor.

Sanat, estetik, hat, tezhip özelliklerinin yanı sıra birbirinden kıymetli manevi özelliklere sahip 250 el yazması Kur'an-ı Kerim, 1400 yıllık İslam medeniyetinin ihtişamını gözler önüne seriyor.

Dünyanın sayılı koleksiyonları arasında yer alan ve pek çok örneği henüz yayımlanmamış Kur'an-ı Kerim'lere sahip Türk ve İslam Eserleri Müzesi, Yıldız Holding'in ana sponsorluğunda Kur'an'ı Kerim'in indirilişinin 1400. yılında görkemli bir Mushaf-ı şerif koleksiyonunu Kur'an-ı Kerim sevdalısı sanatseverlerle buluşturuyor.

Kur'an-ı Kerim'in ilk nüshaları olarak kabul edilen 250 bin yapraklık Şam Evrakı'nın nadir parçalarına da ev sahipliği yapan sergide Hz. Osman'ın ve Hz. Ali'nin yazdığı Kur'an-ı Kerim'ler ile Emevi, Abbasi, Selçuklu, İran ve Osmanlı dönemine ait yüzlerce elyazması cüz ve Kur'an-ı Kerim bulunuyor.

Sultanahmet meydanındaki TİEM'de, son birkaç gün sonra kapanacak olan sergide Kur'an-ı Kerim'in 14 asırlık serencamı, İslâm hattatlarının en güzel yazıları ve müzehhiplerin sanatlarındaki inceliklerle gözler önüne seriliyor.

Sergi, Kuran-ı Kerim yazılan kâğıtlardaki gelişimi, mürekkepçilikteki terakkiyi, ciltçilikteki zarafeti, İslâm yazısının günbegün kemale erişindeki letafeti, tezhip sanatının kat ettiği mesafeyi ve belki en önemlisi İslâm sanatkârlarının göz nurlarını, şehrin orta yerinde günümüz insanının irfanına arz ediyor.

Serginin açılış tarihinden bu güne kadar yaklaşık 100 bin kişi, Osmanlı hat sanatında ekol sahibi olan kudretli hattatların, yazıdaki tüm kabiliyetlerini sergiledikleri Kur'an-ı Kerim sergisini ziyaret etti.

TİEM'de, İslâm tarihinin ilk dönem Kur'an-ı Kerim nüshaları ilk defa sergileniyor. Türk-İslâm Eserleri Müzesi'nde sergilenen ilk dönem Mushaf-ı Şerif örnekleri, İslâm yazı sanatının gelişiminin yanı sıra yeni yazı çeşitlerinin doğmasına da öncülük etmiş. Sergideki Kur'an-ı Kerim koleksiyonları, günümüz insanının, İslâm tarihi boyunca, İslâm yazısını, sanata, bir adım öte ibadete dönüştüren hattatların yazılarının gelişim ve dönüşümlerine tanıklık etmesine imkan sunması açısından da tarihi bir misyon üstleniyor.

Kur'an-ı Kerim sergisinde Hz. Osman'a (ra) ve Hz. Ali'ye (ra) nisbet edilen Kur'an-ı Kerim'ler de ziyaretçilerini bekliyor. İslam tarihi açısından zikrettiğimiz iki önemli Kur'an-ı Kerim yazmasıyla birlikte Şam Evrakı da dikkat çekiyor. Şam Evrakı'nda ilk dönem Kufi örnekleriyle kaleme alınan Kur'an-ı Kerim varakları, klasik mürekkeple parşömen kâğıtlar üzerine siyah mürekkeple yazılmış, harekeler kırmızı mürekkeple işaretlenmiş.

Sergide İslâm medeniyetinin neşvü neva bulduğu Kuzey Afrika bölgesi hattatlarının kaleme aldığı Kur'an-ı Kerim'leri de görmek mümkün. Mağribi hatla, ceylan derisi üzerine açık kahverengi mürekkeple yazılan Kur'an-ı Kerimler, ziyaretçilerini, Cebel-i Tarık'ın ötesindeki naif İslâm coğrafyasına taşıyor.

Tekrarı olmayan sergide ziyaretçiler, gözlerini, Timurlu hat sanatı üstadı Şems el-Baysunguri'nin Yakut tarzı nesih hatla yazdığı Kur'an-ı Kerim'den alamıyor. İlhanlı Dönemi'ne atfedilen ve birbirini tamamlayan cüzler şeklinde, eskimez zamanların aydınlığını üzerinde taşıyan el yapımı kâğıtlar üzerine 5 satır halinde, muhakkak hat yazısıyla, altın tahrirlerle yazılan, H.706/M.1306 tarihli Mushaf-ı Şerif'in ketebesinde "Ali b. Muhammed b. Zeynel b. Muhammed b. Zeyd b. Muhammed b. Muhammed b. Zeyd b. Ahmed b. Muhammed b. Ubeydullah b. Ali b. Ubeydulah b. Ali b. Ubeydullah b. El Hüseyin b. El-Hüseyin b. Ali b. Ebi Talip" yazıyor.

Sergi, Safevi, Timurlu, Memluk ve Osmanlı coğrafyası dışında, Hind bölgesinde yazılan birbirinden değerli Kur'an-ı Kerim örneklerine ev sahipliği yapıyor.

1400. Yılında Kur'an-ı Kerim Sergisi, yaşadıkları dönemlerinde hat sanatına büyük hizmetler veren, onlarca talebe yetiştiren ve kendi isimleriyle anılan hat sanatı ekolleri oluşturan Osmanlı hüsnü hat sanatı üstadlarından Ahmet Karahisari, Şeyh Hamdullah, Hafız Osman ve Kazasker Mustafa İzzet Efendi ketebeli Kur'an-ı Kerim'leri, camekân muhafazalar içerisinde yan yana getiriyor.

Yazı ekolü sahibi dört üstada ait Kur'an-ı Kerimleri inceleyince, hafızalara, eskilerin "Kur'ân-ı Kerîm Mekke'de nazil oldu, Mısır'da okundu, İstanbul'da yazıldı" sözü tedai ediyor. Evet, İstanbul, asırlar boyunca hat sanatının başkenti olmuştur. Üstad hattatlar, hat sanatının kadîm başkentinde yıllar yılı gönüllerindeki güzellikleri kamış kalemlerinden kâğıdın müşfik yüzüne aktarmıştır. Topkapı Sarayı Nakkaşhanesi'nde 15'inci yüzyıldan 19'uncu yüzyıla kadar dönemlerinin en iyi hattatları tarafından yüzlerce Kuran-ı kerim, cüz, en'am, kıta ve murakkalar yazılmış ve tüm bunlar, gereği gibi muhafaza edilerek Türk İslâm Eserleri Müzesi'nin envanterine kaydedilmiştir.

Hafız Osman, kamış kalemi kalın tutan bir üstad... Buna mukabil ince kamış kalemleri tercih eden Kazasker Mustafa İzzet Efendi'nin incecik nesihle yazdığı Kur'an-ı Kerim, eskimez devirlerin yazı ihtişamını, Kuran-ı Kerim'e gösterilen hürmeti gözler önüne seriyor.

Sergiyi ziyaret edenlerde Kur'an-ı Kerim'i daha çok okuma arzusu ile hat sanatı tarihini incelemek gibi bir merakın uyanması muhtemeldir. Bu merakı derinleştirmek için Kazasker Mustafa İzzet Efendi'ye dair kısa bir paragraf açalım.

Osmanlı hat sanatının en önemli imzalarından olan Kazasker Mustafa İzzet Efendi (1801-1876) hezarfen bir şahsiyet... Kudretli bir hattat, naif bir bestekâr, gönlü yanık bir neyzen, Davudi sesli bir hânende ve derin bir âlimdir. Ketebe koyduğu Rokoko tezhipli Kur'an-ı Kerim sayfalarında ince nesih yazının ihtişamı göz kamaştırıyor...

Değerli okuyucu! 1400. Yılında Kur'an-ı Kerim Sergisini ziyaret etmediysen elini çabuk tutman gerekir! Zira 14 asırdan bu yana insanlık âlemine rehberlik eden Kur'an-ı Kerimin ilk nüshalarından Osmanlının son dönemlerinde yazılan Mushaflara kadar birbirinden değerli 250 Kur'an-ı Kerim'i görmen için sadece birkaç günün var!

Dünya Bülteni