Bediüzzaman'ın milliyet anlayışı, ortak değerler üreten ve etrafında birleştiren pozitif bir anlayıştır. "Ruhu İslamiyet" olan bir milliyet kavramı etrafında birleştirici değerler önerir. (1) Tevhid eksenli bir bakışla, bir çok birlik etrafında kardeşçe düşünmeyi esas alır. "Hâlıkınız bir, Mâlikiniz bir, Mâbudunuz bir, Râzıkınız bir-bir, bir, bine kadar bir, bir. Hem Peygamberiniz bir, dininiz bir, kıbleniz bir-bir, bir, yüze kadar bir, bir.
Sonra köyünüz bir, devletiniz bir, memleketiniz bir-ona kadar bir, bir" halkalarına insan duygu, düşünce ve ortamını dahil eder. (2)

“Bizim cemaatimizin meşrebi, muhabbete muhabbet ve husûmete husûmettir. Yâni, beyne’I-İslâm muhabbete imdat ve husumet askerini bozmaktır.” (3)

Bu yaklaşım, "husumet askerini" dağıtan bir sistemdir. "Husumet ağa"lığının kol gezdiği, nefislerin negatif algı ve telkiniyle şişen ve bozan yaklaşımını çözümleyici bir tarzdır. Husumet'in sevildiği ve kendi kendini beslediği bir süreçte ihtilafların/bölünmelerin zemini kuvvetlendikçe, birliğin aşındığı acı sonuçlar yaşanmaktadır. Husumet örgütlenmesi ile ötekileştirici karakterler etkinleşmekte ve milliyet fikrinin aydınlatıcı ve dönüştürücü araç olma özelliği, zarar verici bir amaç ve aktör olmaktadır.

Benzer şekilde husumetin beslediği ortam ve gerginliklerin güvenliği bozucu boyutu ise, kamu yönetimini zedelemekte ve otoriter güçlerin planlarına payanda oluşturmaktadır.

“Diğerinde dâü’l-husûmet ile ihtilâl sıtması var. Ben de fikr-i milliyeti uyandırarak, ışıklandırarak, tiryâk-misâl adâlet ve muhabbeti o nur ile mezc ettirerek, sulfato-misâl bir ilâç veriyorum.” (4)

Bediüzzaman'ın "sıtma" olarak gördüğü ihtilal hastalığı, tamda böylesi zamanlarda/dönemlerde boy vermekte ve kargaşanın karmaşaya giden bütün bulanıklıklarını ve kesintilerini harekete geçirmektedir.

Husumet ve ihtilal, fitne üreten mekanizmanın birer aracı haline gelmektedir. Cehaletin ve yoksulluğun sağlıklı düşünmeyi engelleyen ortamı karşısında ihtilalin resmi ve ideolojik devlet referansı ile neredeyse kurumsal hale gelmesi, negatif limanlardan kalkan husumet beylerinin "bulanık suda balık avlama" işlemlerini kolaylaştırmıştır.

Bu hastalıktan kurtulmanın ve milliyet fikri ışığı etrafında birleşmenin formülünü ise Bediüzzaman Said Nursi şu sözlerle vermektedir;
“Fikr-i milliyetle, milletin cevfinde havz-ı kevser gibi bir havz-ı mârifet ve muhabbet yapınız. Altındaki suyunu çeken delikleri maarif ile kapatınız. İçine su akıtan yukarıdaki mecrâları fazilet-i İslâmiye ile açınız. Büyük bir çeşme var, şimdiye kadar su-i istimal ile şûristana dağılıp bazı seele ve acezeye neşvünemâ verdi. Bu çeşmeye güzel bir mecrâ yapınız, mesâi-yi şer’iye ile şu havuza dökünüz. Sonra da bostan-ı kemâlâtınıza su veriniz. Bu, hiç bitmez ve tükenmez bir menbadır.” (5)

Milliyet fikri, milletin ortak hafızasından beslenmelidir. Ortak değerler sistemi içinde gelişmelidir. Müşterek doğruların beslendiği kaynak ise marifet/eğitim ve muhabbet/sevgi kanallarına akmalı.

Bir toplumun birlik alanlarını dolduran, boşluklarını kapatan ve milli hafızayı, inanç ve değerler ile güçlendiren bir havuz sistemi gibi ortak kaynak oluşturmalı.

Birlik havuzuna akan akıl ve kalp üretimi düşünce ve duygu havzası, vicdani duyarlılık içinde toplumsal kaynaşmanın daha köklü etkileşim alanlarını teşkil eder. Eğitim sistemi, doğru bilgi ve tevhit eksenli bir bilim ve tefekkür olgusu, bu havuzun ortak yapısını güçlendirir. Bilinçli toplumla bilmenin sevgi dili ve sevginin birbirini anlam ve çözümlemeye dönük istek ve yakınlaşması, ortak hassasiyetleri perçinler.

DİPNOTLAR:
(1)Münazarat, s. 24
(2)Mektubat, s. 255
(3)Münazarat, s. 26
(4)Hutbe-i Şamiye, s. 90
(5)Münazarat, s. 26
(6)Münazarat, s. 102

(Devam edecek)