Günümüzde Bediüzzaman Said Nursi’nin hayatını konu edinen Tarihçe-i Hayat adlı eser ilk olarak 1950 yılında İstanbul Üniversitesi Nur talebeleri tarafından kaleme alınmıştır. Bu eser Tarihçe-i Hayat’ın temeli sayılır.

Tarihçenin hazırlanması için öncülük yapan Yusuf Ziya Arun eserin önsözünde Bediüzzaman’a yazdığı mektupta Tarihçe-i Hayat’ın neşri için otuz sene önce yayınlanan Abdurrahman Nursi’nin nüshasından bazı ilavelerle eserin neşredilmesi için Sebilürreşad mecmuasına verileceğini fakat seçim karışıklıkları nedeni ile siyasi bir tevehhüme yol açacağından tehir edildiğini ifade etmiştir.

Bediüzzaman da söz konusu mecmuada neşrine rıza göstermemiş, “bu eserin neşri gazetelerin hakkı değil, belki Medresetüzzehra’nın erkânının vazifesidir. Onlar neşredecekler” demiştir.

Nur talebelerinin hazırladığı ilk Tarihçe-i Hayat

Tarihçe 1950 yılında önce el yazması Osmanlıca nüshası olarak “Bediüzzaman’ın Tarihçe-i Hayatından Harikalar-Afyon Mahkemesi Müdâfaatının Birinci Zeylinin Zeyli” başlığı ile yayınlanır. Daha sonra Daktilo ile yazılıp teksir edilir.

Eser Afyon Mahkemesinin 1949 yılında verilen tahliye kararına kadar yazılmıştır. Eserin sonunda hazırlayanlarla ilgili düşülen notta “Üniversite talebelerinden çoklarının yazdıkları hakikatli bir sergüzeşti hayattır. Üniversite talebeleri namına Ziya, Zübeyir, Abdulmuhsin ve saire” notu düşülmüş.

Tarihçenin sonunda Eşref Edip Fergan’ın Sebilürreşad mecmuasında yayınlanan makalesinden sonra Bediüzzaman’ın “Haşirde Mahkeme-i Kübra’ya bir arzuhaldir” adlı Afyon mahkemesine yazılan müdafaaya yer verilir. Ayrıca İstanbul Üniversitesi Nur talebeleri namına Edebiyat fakültesinden Ziya Arun, Teknik üniversiteden Ziya Aksun, Edebiyat Fakültesinden Muhsin Alev ve Hukuk Fakültesinden Kamil Öztürk imzası ile yazılan ve Demokratlara hitap eden bir mektup yer alır. Daktilo ile yazılan eser toplam 83 sayfadır.

Tarihçe-i Hayatın daktilo edilen teksir nüshasının ilk sayfası

1950 seçimlerinin üzerinden altı ay geçtikten sonra Nur talebelerinin hazırlamış olduğu tarihçe 14 bölüm halinde Sebilürreşad mecmuasında tefrika edilir. Tefrika bölümleri ve tarihleri aşağıya çıkarılmıştır.

Sebilürreşad mecmuasında yayınlanan Tarihçe-i Hayat’tan bir bölüm

Sebilürreşad 4. Cilt Sayı.90 Kasım 1950 Birinci Bölüm

Sebilürreşad 4. Cilt Sayı. 92 Aralık 1950 İkinci Bölüm

Sebilürreşad 4. Cilt Sayı. 99 Nisan 1951 Üçüncü Bölüm

Sebilürreşad 5.Cilt Sayı. 110 Eylül 1951 Dördüncü Bölüm

Sebilürreşad 5.Cilt Sayı. 112 Ekim 1951 Beşinci Bölüm

Sebilürreşad 5.Cilt Sayı. 113 Ekim 1951 Altıncı Bölüm

Sebilürreşad 5.Cilt Sayı. 114 Kasım 1951 Yedinci Bölüm

Sebilürreşad 5.Cilt Sayı. 115 Kasım 1951 Sekizinci Bölüm

Sebilürreşad 5.Cilt Sayı. 118 Ocak 1952 Dokuzuncu Bölüm

Sebilürreşad 5.Cilt Sayı. 120 Şubat 1952 Onuncu Bölüm

Sebilürreşad 5.Cilt Sayı. 124 Nisan 1952 On birinci Bölüm

Sebilürreşad 6.Cilt Sayı. 127 Mayıs 1952 On ikinci Bölüm

Sebilürreşad 6.Cilt Sayı. 131 Ağustos 1952 On üçüncü Bölüm

Sebilürreşad 6.Cilt Sayı. 133 Ağustos 1952 On dördüncü Bölüm

Yaklaşık iki yıl süren ve Nur talebeleri tarafından hazırlanan tefrikanın ardından Tarihçe-i Hayat Eşref Edip Fergan tarafından yapılan bazı düzenlemeler ile bu eser ilk olarak 1952 yılında Asar-ı İlmiye Kütüphanesi bünyesinde “Risale-i Nur Müellifi Bediüzzaman Said Nur - Hayatı, Eserleri, Mesleği” adıyla neşredilir.

1958 yılına gelindiğinde Nur talebeleri artık ihtiyaca cevap vermeyen ve aradan geçen altı sene içerisinde Nur hizmetlerinin her tarafa yayılması ile yeni bir tarihçe hazırlanması konusu zaruri hale gelmiştir. Yine aynı üniversite talebeleri Bediüzzaman’ın izni ile yeni bir Tarihçe-i Hayat neşri için çalışmalara girişmiştir. Eski tarihçede yer almayan belgeler ve fotoğraflar eklenmiş. Afyon tahliyesinden sonra Isparta hayatı eklenmiş aynı zamanda Risale-i Nurların neşir tarihlerine göre önemli kısımları Tarihçeye dahil edilmiştir.

Eski Said dönemine ait Divan-ı Harbi Örfi, Hutbe-i Şamiye ve Münazarat gibi eserlerden alıntılar yapılmıştır. Risale-i Nurların mühim kısımlarından Ayetül Kübra, Münacat ve lahika mektupları ilave edilmiştir. Özellikle 1950 sonrası hariç memleketler ile ilgili hizmetler belgeleri ile neşredilerek Bediüzzaman ve Risale-i Nurlar hakkında aydınların yazı ve makaleleri iktibas edilerek o günün muarızlarına gerekli cevaplar verilmiştir. İstanbul’da görülen Gençlik Rehberi mahkemesi ile ilgili dava safahatı ayrıntıları ile izah edilmiştir. Eşref Edip Fergan’ın Bediüzzaman ile yaptığı görüşmede yeni tarihçede yerini almıştır.