Çocuklarımız bizim en büyük sermayemiz. Onların olumlu davranışlar kazanmaları, ailesine çevresine ve topluma yararlı bireyler olmaları en büyük isteklerimizdir.

Anne-babaları zorlayan ve sıkıntıda bırakan konu çocuklarımızı olumlu davranışlar kazandırmak için neler yapabiliriz? Sorusuna nasıl cevap vereceğimizdir.

Her anne-baba çocuklarının davranışları karşısında farklı tepki verebilirler.
Çocuklara olumlu davranışlar kazandırmak isteyen anne-babalar da farklı olumlu davranış yöntemlerine başvurabilir.

Her çocuğun kişiliği, karakteri, algılaması, tepkileri, çevresi ve eğitim ortamı farklı olduğu için her bir olumlu disiplin yöntemi bir çocuğa uygun olurken diğer çocuk için uygun olmayabilir. Biz anne-babalar çocuklarımızın hangi yöntem karşısında nasıl tepki vereceğini ve hangi yöntemin çocuğumuza uygun olduğunu biliriz.

Bazı çocuklarda problem yaşandığında etkin dinleme, bazı çocuklarda ben dilinin kullanılması, bazı çocuklarda dikkatini başka yöne çekme veya takdir-teşvik etme yöntemi etkili olurken, bazı çocuklarda da seçenek sunma yöntemi etkili olur. Ayrıca çocuklarımıza olumlu davranış kazandırmak için farklı olumlu disiplin yöntemi kullanmak gerekebilir.
   
Olumlu disiplin yöntemlerinden bir tanesi de “seçenek sunmak” yöntemidir. Seçenek sunmak; çocuklarımıza gizliden istediğim davranışlardan birini seçip yapmalısın, başka alternatifin yok, bunu yapmak zorundasın mesajı verir. Çocuk psikolojik olarak iki seçenekten birinin yapılması gerektiğini algılar itiraz etmeden anne-babanın istediği davranışlardan bir tanesini tercih ederek yerine getirir. Örneğin: et ve türevleri yemek istemeyen çocuklar için tavuk mu yemek istersiniz, balık mı? Dediğimiz de çocuk bunlardan birine seçmek ve yemek zorunda olduğunu algılar ve birine tercih etmek zorunda kalır. Bu davranışın yerine getirilmesi isteğimizde kararlı olduğumuzu çocuğa hissettirmeliyiz.

Çocuklarımızın istenmeyen davranışı karşısında seçenek sunduğumuzda da benim istediğim davranışlardan birini yapmak zorundasın mesajı vermiş oluruz. Başka bir seçenek sunulmamıştır. Seçenekten birini tercih etmeli ve uygulamalısın mesajını alan çocuk kendisini uygun olarak seçecek ve istediğimiz davranışı yapmak durumundu kalacaktır.

Olumsuz davranış karşısında da seçenek olarak birkaç alternatif davranışın sunulması olumlu davranışlar kazandırmada etkilidir. Ders çalışmak istemeyen çocuğumuza, dersini yalnız mı çalışmak istersin yoksa benimle çalışmak istersin dediğimizde çocuk mutlaka ders çalışması gerektiğini algılar ve bu konuda ki kararlılığımızı hissederse iki seçenekten birini tercih edecek ve ders çalışacaktır. Eğer çocuk bizimle ders çalışma seçeneğini tercih ederse biz anne-babalarda çocuklarımız için fedakârlık etmek ve ders çalıştırma konusunda çocuklarımıza destek olmak durumuzda olmalıyız.
Başka bir örnek; Misafir geldiğinde etrafı karıştırmanı, ayağımın altında dolaşmanı istemiyorum. Misafir geldiğinde odan da mı oynamak istersin, misafirin yanında sessizce oturmak mı istersin? Dediğimizde çocuk yaramazlık yapmaması ve annesine rahatsız etmemesi gerektiği mesajını alır ve kendine uygun seçeneği tercih eder, problem çıkmadan önlenmiş olur.

Genellikle her evde yaşanabilecek seçenek sunma davranışlardan bazıları:

-Oyuncaklarını mı yoksa yatağını mı toplamak istersin?
-Sofrayı toplamak mı yoksa yerleri gırgırlamak mı istersin?
-Evimi süpürmek istersin, toz almak mı istersin?
-Ekmek almayı mı gitmek istersin yoksa çöpü atmak mı istersin?

Bu seçenekleri daha da çoğaltabiliriz. Yukarıda ki örnekleri baktığımızda seçenekler soru şeklinde sunuluyor, mutlaka bir seçenek cevabı bekleniyor. Yöntemin başarılı olmasındaki etki soruya cevap olarak istenilen davranışlardan bir tanesinin seçilmesidir.

Eğitimi programına katılan anne 6 yaşındaki kızının 3 yaşındaki kızını çok kıskandığından bahsetti. “-2 hafta sonra küçük kızımın doğum günü var. İlk defa doğum günü kutlayacağız. Büyük kızıma her sene aile içinde doğum günü kutlaması yapmamıza rağmen şimdi tutturdu aynı gün benim de doğum günüm olacak, bana da hediyeler alacaksınız diye. Anlayabileceği şekilde anlatmaya çalıştım. Ama hiç faydası olmadı. Çaresiz kaldım. Ne yapmalıyım?” Diye sormuştu.

Bende doğum gününü kardeşinin doğum gününde mi, yoksa kendi doğum gününde mi kutlamak istersin diyerek seçenek sun dedim. Hangi seçeneği kabul ederse o zaman onun doğum günü olsun. Ben kendi doğum günün de kutlama yapılması seçeneğine tercih edeceğini tahmin ediyorum dedim. 2 gün sonra ev ziyareti için evlerine gittiğimde 6 yaşında ki kızının doğum günü kutlama konusunda hangi seçeneği kabul ettiğine sorduğumda anne” -kendi doğum günü tarihi geldiğinde kutlama yapılması seçeneğini kabul etti ve problem çözülmüş oldu. Seçenek sunma tekniği problemin çözümünde çok etkili oldu” dedi.

Seçenek sunarken sadece iki seçenek sunulmalıdır. Aynı zamanda da çocuğumuza hangi davranışları kazandırmak, hangi işleri yaptırmak istiyorsak o şıklar seçenek olarak sunulmalıdır. Seçenek sunarken ses tonumuz yumuşak ama kesin olmalıdır.

Seçenek sunma yöntemini kullanarak çocuklarımızı sorumluluk alma ve aldığı sorumluluğu yerine getirme davranışı kazanmasında katkı sağlamış oluruz.