Olumlu davranış kazandırmada yardımcı çözüm yolu göstermek

Çocuklarımızla yaşadığımız birlikteliklerimizde çocuklarımızda gördüğümüz olumsuz davranışları düzeltmek için neler yapılmalıdır?

Çocuklarımızla problem yaşadığımızda hemen pratik çözüm yolları bulmaya ve uygulamaya çalışırız. Bulduğumuz çözüm yolu ile bazen başarılı olurken bazen de hayal kırıklığını uğradığımız olur. Hatta bu gün böyle yapan yarın ben yaşlandığımda daha neler yapar diye üzülürüz. Onun için çocuklarımıza ergenlik yaşına girmeden tüm olumlu davranışları öğretmemiz, çocuğumuzun yaşamına geçirmesinde katkı da bulunmuş olmalıyız.

Çocuklarımızın olumsuz davranışları karşısında uygulayabileceğimiz olumlu disiplin yöntemlerinden biri de yardımcı çözüm yolu göstermedir. Çocuğun olumsuz davranışına karşı alternatif yeni davranışlar geliştirmektir.

Bu yöntemi günlük hayatımızda uyguladığımızda problemleri hem daha kısa sürede çözümlemiş, hem de olumlu yeni davranışlar kazandırmış oluruz.

Günlük hayatımızda karşılaştığımız ve yardımcı çözüm yolunu kullandığımız olaylardan örmekler:

Televizyon izlemeyi çok seven, sürekli televizyon izlemek isteyen çocuklarımız için, yardımcı çözüm yolu olarak çocukların günlük uğraşılarını çoğaltabiliriz.
Bu uğraşılar; oyun oynama, parka gitme, dışarıda arkadaşları ile oynama, ev gezmelerine götürme, kitap okuma, resim yapma, ev işleri ve yemek yaparken yardım isteme, markete beraber gitme gibi. Böylece çocuğun ilgi alanı artacağı için televizyon izlemeye zamanı az kalacak ve ilgisi azalacaktır. Bu tür etkinliklerde çocuğun ilgili alanların olması dikkat edilmelidir. Televizyon izlemek hastalık haline gelmiş çocuklarımız için günün belli saatlerinde elektrik şartelini kapatmak da uygun olabilir. Çözümsüzlük durumunda bir uzmandan yardımı alınmalıdır.

Bir anne televizyon izlemeyi çok seven çocuğunun bu alışkanlığını azaltmak için uyguladığı yardımcı çözüm yolunu şöyle anlattı:
“Benim oğlum çizgi film izlemeyi çok sever. Ben de sürekli izlemesini istemediğim için ‘çizgi filmi 15 dakika izle sonra televizyonu kapat. Beraber resim boyayalım’ derim. Özellikle benimle beraber resim ve boya yapmak oğlumun çok da hoşuna gider. Televizyonu az izletme konusunda genelde böyle bir çözüm yolu buluyorum”.

Çocuklar arkadaşları ile birlikte kavga ettiklerinde nedeni sorulmalıdır. Birbirlerine bağırmamaları ve vurmamaları gerektiği anlatılmalıdır. “Arkadaşın seninle kavga etmeye başlarsa sende onun yanından ayrıl ve başka bir uğraşı ile ilgilen” diyebiliriz.
Pırasa yemeyi sevmeyen çocuğa pırasayı börek içinde veya pide üzerinde yedirebiliriz. Balık sevmeyen çocuklara balığı köfte yaparak yedirebiliriz. Et sevmeyen çocuklara da eti köfte, pide, lahmacun içinde yedirebiliriz.
Bir anne de balık yemek istemeyen çocuğuna balığı fırında patatesli yaparak sevdirmiş.

Bazı çocuklarda kitap okuma alışkanlığı olmadığı için kitap okumak istemezler. Kitap okumak istemeyen çocuğumuzla birlikte biz de kitap okursak kitap okumayı özendirebiliriz. Hatta çocuğun okuması gereken kitabın bir sayfasını biz, bir sayfasını çocuğa okutursak zamanla çocukta kitap okumayı sevecektir..

Oyuncak başında kavga eden çocuklara farklı oyuncaklar vererek dakika süreleri verilebilir. O oyuncakla oynama süresi bittiğinde çocukların ellerindeki oyuncaklar değiştirilir.

Yardımcı çözüm yolu göstermek çocuğun olumsuz davranışlarını belirli sınırlamalar getirirken, aynı zamanda olumlu davranışlarda da belirli bir serbestlik de tanınmış olur.
Örneğin "Oyuncaklarını kendin mi toplamak istersin, yoksa sana yardım edeyim mi?" dediğimizde oyuncaklar mutlaka toplanmalıdır sınırı konulurken, sana yardım edeyim mi derken oyuncaklarını yorulmadan benim yardımımla kolayca toplayabileceksin mesajı vermiş oluruz. Bu da çocuğun annesi ile birlikte geçireceği güzel bir zaman dilimi olacağından kesinlikle reddetmeyecektir.

Eğer çocuktan istenen davranış ilginç bir hale getirilirse çocuk bundan zevk alacaktır. Örneğin, ona "Hadi bakalım yarış yapalım, hangimiz daha çabuk elbisesini giyecek?" dediğimizde rekabet ortaya çıkacak. Çocuk yarışı kazanmak için kıyafetini kendisinin giyinme alışkanlığı kazanmış olacak. Bizler de giyinirken giyinme işini yavaştan alıp çocuğun yarışı kazanmasını sağlayabiliriz. Yarışı kazanan çocuk kendine güven kazanacak ve daha sonraki zamanlarda bu davranışını kendisi tekrarlayacaktır. Yarış oyunun çocuk yemek yerken, kitap okunken de uyguladığımızda sonuç genellikle başarı ile sonuçlanmaktadır.

Çocuk hep aynı olumsuz davranışları yineliyorsa, örneğin, bakkala gidildiği zaman sürekli bir şeyler istiyor, tatsızlık çıkarıyorsa, başka bir zamanda bunun doğru olmadığı ona öğretilmelidir. Böyle problem yaşanmaması için yardımcı çözüm yolu olarak çocuğun karnının tok olduğu bir zaman bakkala götürülmelidir.

Çocuk olumlu bir davranış gösterdiğinde bu davranışı nedeniyle ödüllendirilmelidir. Bu, her zaman çocuğa hediye alınması anlamına gelmez; ona sarılıp "Bugünkü güzel davranışından dolayı çok mutlu oldum, teşekkür ederim" demek de onu çok mutlu edecek, ilerideki davranışları için yüreklendirecektir.