Risale Haber-Haber Merkezi

Araştırmacı Yazar Bilal Tunç, Tarihçe-i Hayat’ta geçen “Kiloğrif” kelimesinin yanlış yazıldığını fark etti ve incelemeye başladı.

İşte Bilal Tunç’un araştırması:

Büyük Târihçe-i Hayât’ta “Kiloğrif”, Bilinmeyen Taraflarıyla Bediüzzaman Sadi Nursi (BTBSN)de “Kloğrif”, Mufassal T.Hayât’ta “Kıloğrif” olarak yazılan kelimenin doğrusu hangisidir? Burası, neresidir, nerededir?

İlk sorunun cevâbı: Üçünün de yazılışları yanlış. Doğrusu, Abdurrahmân Nursî’nin hazırladığı “Târihçe-i Hayât” (İctimâî Reçeteler) ve Osmanlıca teksir, “Bedîüzzamân’ın Târîhçe-i Hayâtından: Afyon Mahkemesi Müdâfaâtının Birinci Zeylinin Zeyli, S:49.”da var: “KOLOĞRİF”. Başka eserlerde de olabilir..  “Mâlûmu îlâma ne hâcet!.” diyenler kusura bakmasınlar. Fakir, yeni öğrendim de.. Belki benim gibi, başka gecikmeliler de olabilir ihtimâliyle yazıyorum.

İkinci sorunun cevâbına gelince:

Yirmibeş-otuz senedir Üstâd’ın  esâret yolculuğunda adı geçen; Bitlis, Van, Celfa, Tiflis, Kiloğrif, Kosturma zincirindeki halkalardan Kiloğrif’in haritadaki yerini bir türlü bulamıyordum. İsmi değişmiş olabirdi.. Yâhud Türkçe’deki gibi yazılmıyor olabilirdi..

Bu yaz, 1916’larda Tiflis’ten Kostroma’ya muhtemel ulaşım güzergâhlarını harita üzerinde araştırırken Volga nehrinin büyük bir kolu olan Unzha (Unja) nehri kıyısında KOLOGRİV diye küçük bir yerleşim yeri ile karşılaştım. Burası olamaz mı idi? Neden olmasındı ki?.. Yukarıda adı geçen eserlere tekrar baktım.. İkisinde de “KOLOGRİF” değil mi!.

Meğer, bunca zamandır olmayan bir şeyi arıyormuşum!..  T. Hayât’ta ve BTBSN’de bir harfin yanlış veyâ eksik yazılması bana çeyrek asır zaman kaybettirmişti.. Neşriyâtçıların kulakları çınlasın..

Hz. Üstâd’ın, tashih mes’elesinin ehemmiyetine dâir yazdıklarını hakkalyakîn yaşamıştım: “Hakîkaten tashih mes’elesi ehemmiyetlidir. Ba’zan bir harfin ve bir noktanın yanlışı, kıymetli bir ma’nâyı zâyi’ eder. En evvel, yazanlar bir kere güzelce mukàbele etsinler. Sonra tashihçi adamlara ve bana versinler. Mâşâallah, bu def’a bana gelen Asâ-yı Mûsâ mecmûalarında hem yanlış azdır, hem bir derece tashih edilmiş. Cenâb-ı Hak, hem yazanlardan, hem tashihçilerden ebeden râzı olsun, âmin.”

Elhâsıl: Var olan; internetteki şekliyle “KOLOGRİV”, adı geçen eserlerdeki şekliyle “KOLOĞRİF”!. Kostroma’ya bağlı.. Volga’ya birleşen Unzha (Unja) Nehri kıyısında küçük bir kasaba.. 

 Dr. M. Âsaf Dişçi'nin hâtırâlarında yukarıdaki tesbîti te’yid eden şöyle bir kısım var: "İşte Bedîüzzamân'ı orada gördüm. Kosturma eyâletinin Kilogrif (doğrusu Kologrif - B.T.-) kasabasındaydı. Dahâ sonra onu içerlere, büyük esirler kampına, Kosturma içlerine sevkettiler. Birlikte altı ay kadar kalmıştık." ("Son Şâhidler-I" N. Şahiner)

Risale Haber