Can ve mal kaybına yol açma riski taşıyan yerleşim alanlarının güvensiz ve sağlıksız yapılaşmalardan arındırılarak afetlere duyarlı halde yeniden oluşturulması amacıyla 8 yıl önce kentsel dönüşüm seferberliği başlatıldı. 

Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca, ulaşım sistemleri, sosyal donatı ve yeşil alanlarıyla yaşanabilir, sağlıklı ve güvenli kentsel alanların oluşturulmasına yönelik çalışmalar sürüyor.

13 milyar lira kaynak kullanıldı

Bakanlık tarafından, 2012'deki seferberlik kapsamında, riskli alanlarda ve yapılarda "binalarda kullanılabilir her bölüm" olarak tanımlanan, toplam 1 milyon 166 bin "bağımsız birim" dönüşüm kapsamına alındı.

Yeni yapı denetim sistemiyle bugüne kadar yaklaşık 5 milyon 500 bin bağımsız bölümü içiren 730 bin bina denetlendi, buralarda yaşayan 22 milyon vatandaşın, konutlarında güven içinde oturması sağlandı.

Hala inşaat halinde olan ve 3 milyon bağımsız birimi içeren 393 bin binanın denetimi ise sürüyor. Bu denetimlerin de tamamlanmasıyla yaklaşık 35 milyon vatandaşın konutlarına ilişkin denetimler tamamlanmış olacak.

Kentsel dönüşüm projeleri kapsamında toplam 13 milyar lira kaynak kullanıldı.

610 bin riskli bağımsız birimin yıkım işlemleri tamamlandı

Bakanlık tarafından, 6306 sayılı Kanun kapsamında yürütülen uygulamalarda, can ve mal güvenliği açısından tehlikeli olduğu tespit edilen tüm yapılar yıkılıyor.

Yapısının tehlikeli olduğunu düşünen vatandaşlar, idareler ve resmi kurumlar tarafından Bakanlıkça lisanslandırılan firmalar aracılığıyla yaptırılan tespitler sonucu, riskli olduğu kesinleşen yapılardaki yıkım ve yenileme faaliyetleri, Bakanlıkça sağlanan teknik ve mali destekler ile bazı muafiyetler eşliğinde öncelikli olarak yapı malikleri, ilgili idareler ve resmi kurumlarca gerçekleştiriliyor.

Bu çerçevede bugüne kadar riskli yapılarda 520 bin, riskli alanlarda yaklaşık 90 bin olmak üzere 610 bin bağımsız birimin yıkım işlemleri tamamlandı. Yenileme süreçleri ise yapı bazında veya uzlaşma sağlanan etaplar dahilinde sürdürülüyor.

Riskli alanlar, rezerv yapı alanları, kentsel dönüşüm ve gelişim proje alanları, yenileme alanları ve riskli yapılarda bulunan yaklaşık 1 milyon 355 bin bağımsız birimin yenilenmesi öncelik arz ediyor.

En çok riskli yapı İstanbul, İzmir ve Ankara'da tespit edildi

Bakanlık tarafından, Türkiye genelinde 56 ilde ilan edilen 246 riskli alanda yer alan 587 bin 458 bağımsız birim ile tüm illerde tespit edilen riskli yapılardaki 635 bin 426 bağımsız birim üzerinde yenileme faaliyetleri sürüyor.

Bugüne kadar İstanbul'da 68 bin 200, İzmir'de 18 bin 807, Ankara'da 18 bin 279 riskli yapı tespit edildi. Bu çerçevede, İstanbul'da 56 bin 188, İzmir'de 16 bin 203, Ankara'da ise 12 bin 778 riskli binanın yıkımı gerçekleştirildi.

24 Ocak'ta yaşanan Elazığ depreminde hasar alan yapıların ivedilikle yenilenmesine ilişkin uygulamalar ise Bakanlık öncülüğünde TOKİ, yerel idareler, ilgili kuruluşlar ve vatandaşların katılımı ile sürdürülüyor.

Kentsel dönüşümde 2020 ve 2023 hedefleri

Öte yandan, söz konusu kentsel dönüşüm uygulamalarının daha etkin ve hızlı şekilde tamamlanması ile finansman kaynaklarının geliştirilmesine yönelik 6306 sayılı Kanun'da uygulamayı kolaylaştırıcı revizyonlar yapıldı.

Bu çerçevede Bakanlık tarafından gerek riskli alanların dönüşümü gerekse rezerv alanlarda yeni konut yapımına ilişkin çalışmalar yürütülüyor.

Kentsel dönüşüm çalışmaları, 2023 hedeflerini de içeriyor. Buna göre, 2023'e kadar her yıl ülke çapında yıllık 300 bin konut ve iş yerinin dönüştürülmesi planlanıyor, bunun yaklaşık 30 ila 45 bininin Bakanlık ve TOKİ eliyle gerçekleştirilmesi öngörülüyor.

Bu çerçevede zemin durumu ve üzerindeki yapılaşmalar açısından tehlike arz eden 1 milyon 500 bin konutun 2023'e kadar yenilenmesi hedefleniyor.

Kentsel Dönüşüm Eylem Planı açıklandı

Bakanlık tarafından, Kentsel Dönüşüm Strateji Belgeleri'ni hazırlamaları ve acil dönüşmesi gereken alanları belirlemeleri için şubat 2019'da 81 valiliğe genelge gönderildi.

Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum, 12 Eylül 2019'da 3 temel ilke, 4 ana başlık ve 8 maddeden oluşan 5 yıllık "Kentsel Dönüşüm Eylem Planı"nı açıkladı.

Plan, deprem riski altındaki yapı ve alanlar, sel ve heyelan riski altındaki alanlar, tarihi kent merkezleri ve meydanların dönüşümü ile sanayi alanlarının taşınmasını içeriyor.

Plana göre, belediyelerin kentsel dönüşümle ilgili çalışmalarındaki ilke ve esasların yer aldığı "Kentsel Dönüşüm Strateji Belgesi" ile kentlerin dönüşüm anayasası oluşturulacak, taşkın, heyelan ve sel riski taşıyan alanlardaki yapılar taşınacak.

Tarihi kent merkezleri ve meydanlar, ihya ve sağlıklaştırma çalışmalarıyla yenilenecek, tarihi hüviyetlerine kavuşturulacak.

Doğal alanlarda, yaylalarda, koy ve kıyılarda yapılaşmaya müsaade edilmeyecek, koruma amaçlı plan ve projeler tamamlanacak. Şehir merkezlerindeki köhneleşmiş, çöküntü alanı haline gelen sanayi bölgeleri dönüştürülecek.

Yeni hibe, teşvik ve kredi imkanlarıyla kentsel dönüşümde finansman desteği sağlanacak. Dönüşüme tabi tutulacak alanlarda imar planları yapılarak mülkiyet problemleri çözülecek ve imar barışından faydalanan vatandaşların yapılarını güçlendirebilmeleri için mevzuat çalışması yapılacak.

AA