Önemli bir halk sağlığı sorunu olan sigara, çeşitli fiziksel, sosyal ve ekonomik sonuçlara yol açan ciddi bir bağımlılık. Kanser, akciğer, kalp ve damar hastalıkları gibi birçok hastalığa yol açıyor. Sigara kullanımı sadece bireye değil, sigara dumanını soluyan diğer kişilere de ciddi zararlar veriyor, sigara ve diğer tütün ürünlerinin dumanına maruz kalan kişilerde de aynı hastalıklar görülüyor.

Türkiye Psikiyatri Derneği Alkol ve Madde Kullanım Bozuklukları Bilimsel Çalışma Birimi'nden Dr. Defne Tamar Gürol, "Diğer bağımlılık yapıcı maddelerde görüldüğü gibi, kişi zarar gördüğü halde kullanmaya devam eder. Kontrol yitimi ön plandadır. Kullanım kesildiği zaman çeşitli yoksunluk belirtileri ortaya çıkar" diyor.

Gelişmiş ülkelerde alınan önlemler ve toplumun bilinçlenmesi sonucunda sigara kullanımının giderek azalma eğilimi gösterdiğini belirten Dr. Gürol, gelişmekte olan ülkelerde ise sigara tüketiminin arttığını söylüyor ve şöyle devam ediyor:

"Ülkemizde sigara kullanım yaşı düşmekte ve kullanım yaygınlaşmaktadır. Erişkin nüfusun yüzde 50'den fazlasının düzenli şekilde sigara kullandığı çalışmalarla gösterilmiştir. Sigara kullanımı tüm yaş gruplarında yaşam süresini 16 yıl, 35-69 yaş grubunda ise 22 yıl kısalttığı yapılan çalışmalarla ortaya konmuş durumda. Sigaraya başlama yaşı ve bağımlılık şiddeti arasında bir ilişki vardır. Sigaraya başlama yaşı düştükçe bağımlılık gelişmesi olasılığı artar. Ergenlik döneminde sigara kullanmaya başlama, bağımlılık gelişme riskini artırır. Bu nedenle 18 yaş altındaki kişilere sigara satılmaması, sadece yasal değil, halk sağlığı açısından da uyulması gereken bir zorunluluktur."

KOLAY ULAŞIM VE FİYAT BAŞLAMADA ETKİLİ
Dr. Gürol, sigara kullanım nedenleri hakkında ise "Gençler arasında merak ilk sırada yer alıyor. Büyüdüğünü kanıtlamak, farklı olmak, stresten kurtulmak gibi nedenler ergen sigara kullanımı için diğer nedenler olarak sayılabilir. Bu nedenle sigara kullanımı ile ilgili merak uyandırıcı, özendirici tutumlar sigara kullanımı açısından risk oluşturur. Sigaraya kolay ulaşım, fiyat, evde sigara kullanan kişilerin bulunması sigara kullanımını artırır. Ergenlerde sigara bağımlılığının çok daha kolay ve hızla geliştiği unutulmamalıdır" şeklinde konuşuyor.

Sigara bağımlılığı, diğer bağımlılık tedavileri ile benzer ilkelerle yürütülüyor. Bu nedenle tedavinin bir psikiyatri uzmanı tarafından planlanması gerekiyor. Dr. Gürol, sigara bağımlılığında tedavi süreciyle ilgili olarak şunları anlatıyor.

"İlk aşama bırakmaya karar verme aşamasıdır. Sigarayı bırakma, diğer bağımlılıklarda olduğu gibi kişinin gördüğü zararı fark etmesi sonucu bırakmaya karar vermesi ile mümkün olmaktadır. Sigaranın zararları ile ilişkili bilgilendirme, toplumda sigara karşıtı bir duruş geliştirme bu kararın alınmasında yardımcı olmaktadır.

NİKOTİN YOKSUNLUĞUNDE NELER YAŞANIR?
Tedavide ikinci aşama yoksunluk döneminin tedavisidir. Bırakma evresinde kişiyi önemli ölçüde etkileyen yoksunluk belirtileri görülmektedir. Sigara bırakan kişiler arasında da, diğer maddelere olan bağımlılıklarda görüldüğü gibi, nüks yani tekrar kullanmaya başlama görülebilir. Nüks en sık sigaranın yol açtığı yoksunluk döneminde ortaya çıkar. Nikotin yoksunluğunda huzursuzluk, sıkıntı, çökkün hissetme, uykusuzluk, çabuk öfkelenme, bunaltı, yoğunlaşmada azalma gibi belirtiler görülür. Bu yoksunluk döneminde doğru tedavilerin uygulanması ile nüks oranlarında ciddi azalmalar görülmektedir.

Tedavinin üçüncü aşaması değişim aşamasıdır. Sigarayı bırakmada uzun süreli başarı sağlanabilmesi için, kişinin davranışlarında ve alışkanlıklarında değişiklikler yapmasını sağlamak gerekir. Riskli durumların tespiti ile gerekli önlemlerin alınmasını hedefleyen ruhsal eğitimi içeren, bilişsel davranışçı, bireysel veya grup tedavileri eklenmelidir.

EN İYİ TEDAVİ, HİÇ BAŞLAMAMAK
Sigaranın yol açtığı bu sorunları göz önüne alarak birçok ülkede sigara kullanımı kısıtlanma ve yasaklanma eğilimindedir. Burada temel hedef sigara karşıtı duruşu pekiştirmek ve sigara kullanmasa dahi dumanına maruz kalma sonucu ortaya çıkan olumsuz sonuçları azaltmaktır."

Sigara bağımlılığının tedavi edilebilir bir hastalık olduğunu vurgulayan Dr. Defne Tamar Gürol, sözlerini, "En iyi tedavi hiç başlamamak, eğer başlandıysa da bırakmak yönünde doğru adımları atmaktır" diye tamamlıyor.
Ntvmsnbc