Sultan Abdülmecid döneminde kurulan ve Cumhurbaşkanlığı bünyesindeki Milli Saraylar İdaresi Başkanlığına bağlı olarak hala üretime devam eden Hereke Halı ve İpekli Dokuma Fabrikası'nda, Topkapı Sarayı'nda kutsal emanetlerin bulunduğu Has Oda için 70-80 metrekarelik halı dokunacak. 

Osmanlı Devleti'nin son yüzyılında saray hayatının en önemli unsurlarından biri olan Hereke Dokuma Fabrikası, dokumacılık sanatını yeniden canlandırmak için 1843'te Sultan Abdülmecid döneminde "Hereke Fabrika-i Hümayunu" adıyla kuruldu.

Sarayların döşemelik ve perdelik ihtiyacını karşılamak üzere üretime geçen fabrikada, 1891'de halı dokunmaya başlandı. 

II. Abdülhamid'in himayesinde Sivas, Ladik ve Manisa'dan getirilen ustalara önce saray tarafından verilen desen örnekleri dokutturuldu ve bu desenler daha sonra geliştirilerek özgün Hereke üslubu ortaya çıkarıldı.

Böylece saraylar için ipekli döşemelik ve perdelik üreten Hereke Dokuma Fabrikası'na halı dokuma birimleri eklendi ve dünyaca tanınan Hereke halıcılığının temelleri atıldı.

Hereke Dokuma Fabrikası'nın en seçkin ürünleri, Osmanlı'nın vitrini niteliğindeki saray, köşk ve kasırların dekorasyonunda kullanıldığı gibi yabancı hanedan mensuplarına verilen hediyeler yoluyla Avrupa saraylarında da kendilerine yer buldu.

Fabrika, kuruluşundan yarım asır sonra da dünyaca ünlü bir marka haline gelerek, Paris, Londra, Viyana, Lyon, Brüksel ve Torino'daki uluslararası sergilerde ödüllere layık görüldü.

Hereke, aynı zamanda Türkiye'nin en büyük halısını dokuyan fabrika olarak da kayıtlara geçti. Fabrikanın Yıldız Şale Köşkü'nün tören salonu için 120 yıl önce dokuduğu 468 metrekarelik halı hala dünyanın en büyük halıları arasında gösteriliyor.

Osmanlı döneminde bayramlaşma törenlerinin yapıldığı Dolmabahçe Sarayı'ndaki Muayede Salonu'nun zeminini süsleyen 124 metrekarelik yekpare Hereke halısı, bugün yerli ve yabancı binlerce turistin ilgisini çekiyor.

Cumhuriyet döneminde Sümerbank çatısı altında çalışmasını sürdüren Hereke Dokuma Fabrikası, 1995 yılında Özelleştirme Yasası kapsamında Milli Saraylar İdaresi Başkanlığına bağlandı.

Müze-fabrika olarak üretimini sürdüren fabrika, Milli Saraylar araştırmacılarıyla yürütülen ortak çalışmalara da ev sahipliği yapıyor.

"Buradaki her bir desenin tarihi kökeni ve anlamı var"

Hereke Halı ve İpekli Dokuma Fabrikası Müdürü Avşar Yılmaz, AA muhabirine yaptığı açıklamada, fabrikanın sanayileşme anlamında açılan ilk fabrikalardan biri olduğunu dile getirdi.

Sanatsal olarak da burasının sembolik değeri bulunduğuna değinen Yılmaz, "Burası Türkiye ve dünya çapında bir marka. Türk tarihinin en derin halkalarından biri olan halıcılığı burada sürdürüyoruz. Buradaki her bir desenin tarihi kökeni ve anlamı var. Köklerimiz çok derinlere gidiyor." dedi.

"10 kişilik ekip, 1 yıl çalışacak"

Topkapı Sarayı'nın Milli Saraylar İdaresi Başkanlığı bünyesine katıldığını anımsatan Yılmaz, "Topkapı Sarayı'ndaki kutsal emanetlerin bulunduğu odada bir halıya ihtiyaç var. Sade bir halı olacak. Bunun için bir çalışmamız var. Yaklaşık 70-80 metrekarelik bir halı olacak. Üzerinde çalışıyoruz. Motifine karar verdik. Renk çalışmalarını yapıyoruz. En yakın zamanda bu asırlık tezgahlarda bu halı dokunacak." diye konuştu.

Yılmaz, halının odanın sadeliğine yakışır şekilde olacağını belirterek, dokunması için 10 kişilik ekibin çalışacağını söyledi. Bir yıl içinde halının tamamlanmasını planladıklarını bildiren Yılmaz, halının manevi olarak kendilerine değer katacağını kaydetti.

"Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın ziyareti bizim için unutulmazdı"

Cumhurbaşkanlığı Külliyesi'nde güven mektubu sunumlarının yapıldığı salondaki 108 metrekarelik halıyı dokuduklarını anlatan Yılmaz, halının tesliminin ardından Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın 27 Aralık'ta fabrikalarını ziyaret ettiğini anımsatarak, "Çok sıcak diyaloglar yaşandı. Bizim için unutulmaz bir gündü. Fabrikamızın kapasitesinin yükseltilmesi ve daha çok halı üretmemiz konusunda Cumhurbaşkanımızın birtakım tavsiyeleri oldu." ifadelerini kullandı.

Fabrikada 10 yıldır halı dokuyan ustalardan Özlem Akbulut da Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın ziyaretinden mutlu olduğunu belirterek, ziyarette Erdoğan'ın kendileriyle sohbet edip halılarla ilgili sorular sorduğunu anlattı.

Erdoğan'ın esprileriyle samimi bir ortam oluştuğunu dile getiren Akbulut, o günün unutulmaz bir hatıra olduğunu belirtti. 

KAYNAK: AA