Yunanistan’ın Uluslararası Para Fonu’na (IMF) bugün ödemesi gereken 1,7 milyar dolarlık borç ödemesini  yapmaması  durumunda ülke iflasın kapısını açmış olacak. IMF’nin uygulayabileceği yaptırımlar ise oldukça sınırlı görünüyor.

Yunanistan’ın bugün, kreditörlerden IMF’ye ödeme yapması bekleniyor. Yunanistan’ın mevcut kurtarma planına göre,  ödemesini zamanında gerçekleştirememesi ülkenin iflas sürecine girmesi olarak yorumlanıyor. Buna rağmen IMF’nin borcun ödenmemesi halinde esneklik göstererek referandumun sonucunu bekleyebileceği düşünülüyor. Öte yandan IMF’nin, Avro Birliği’ne kıyasla Yunanistan’a karşı öne sürülen şartların ve ödemelerinin kolaylaştırılması konusunda daha ılımlı bir tavır sergilemesi dikkati çekiyor.

IMF Başkanı Christine Lagarde’ın Yunanistan’la ilgili son açıklamalarında, Yunanistan’ın 2016 yılının mart ayına kadar IMF’nin programına devam etme taahhüdü olduğunu hatırlatarak, bu zamana kadar sağlanan esnekliğin bundan sonra da devam ettirileceğini vurgulaması önemli bir nokta.

Yunanistan’ın IMF’ye olan borç dilimini bugün itibariyle ödeyememesi durumunda IMF’nin kapıları Yunanistan’a kapanmıyor, fakat Yunanistan’ın uluslararası piyasalarda resmen iflası ilan edilmiş oluyor. Bunun uluslararası yatırımcılar ve ülkenin mali performanıs üzerindeki etkisi yıkıcı olsa bile  IMF’nin Yunanistan üzerinde büyük bir yaptırım uygulaması mümkün görünmüyor.

Daha önce Afganistan, Haiti, son olarak 2001 yılında Zimbabve IMF borçlarını  geciktirdi. Örneğin Haiti, IMF’ye olan borçlarını 3 yıl, Afganistan yaklaşık 8 yıl geciktirmişti. Bu yılın nisan ayı itibariyle Somali, Sudan ve Zimbabve’nin IMF’ye ödemesi gecikmiş borçlarının toplam miktarı yaklaşık 1,8 milyar dolar. IMF’nin, ödeme güçlüğü çeken bu ülkelerdeki  mali yaptırımları daha çok sembolik kalıyor. IMF’nin temerrüde düşmüş ekonomilerdeki  temel tercihine baktığımızda, borç ilişkisinin uzun süreye yayılmış vadeler ile yeniden yapılandırılması yoluyla sürdürülmekte olduğu  görülüyor.

IMF’nin yaptırım adımları

IMF, Yunanistan’ın borcunun 1,7 milyar dolarlık diliminin ödenememesi durumunda eğer ülkeye ek süre tanımayı reddederse, IMF Başkanı tarafından Yunanistan’daki yetkili mercilere borç  ödemesinin geciktiğini belirten resmi bir yazı ulaştırılıyor.  Yunanistan’ı kurtarma planı ile yakında ilgilenen IMF heyeti de mali otoritelerle ödemesi gecikmiş borcun ödenebilmesi için yeniden müzakere süreci başlatıyor. Yunanistan hükümeti, bu görüşmelerden istedikleri esneklik ve ödeme kolaylığının sağlanabileceğini düşünüyor. IMF borcun öngörülen sürede ödenmesi konusunda herhangi bir anlaşma sağlayamazsa, Yunanistan’ı taahhütlerini yerine getiremediği için üyelikten çıkarabiliyor. 

IMF’nin emsal teşkil edebilecek kararlardan oluşturduğu 37. “Seçilmiş Kararlar ve Dokümanlar” başlıklı raporunda borç ödemesini geciktirmiş bir ülke ile nasıl ilişki kurulması gerektiği açıklanıyor;

“Borcun gecikmesi görüşmelere devam edilmeyeceği anlamına gelmiyor. Görüşmeler üye ülkenin gecikmiş ödemenin gerçekleştirilmesini sağlamakla sınırlıdır. İletişim kanallarını kesmektense, bu kanalları açık tutmak için elimizden geleni yapmalıyız.”

Yunanistan’ın IMF’ye olan borçlarını geciktirmesi veya hiç ödeyemeyecek durumda olması halinde IMF Yönetim Kurulu toplanarak ülkenin durumuna dair değerlendirmelerde bulunuyor. Bu durumda yeniden yapılandırma kararı alınsa bile Yunanistan’ın durumu her altı ayda bir özel izlemeye tabi tutuluyor. Bu da IMF heyetinin Atina’daki otoritelere daha sık ziyarette bulunarak, ülkenin tüm mali kurumlarını yakından takip edebileceği anlamına geliyor. IMF’nin en etkili ve son yaptırımı üyelikten çıkarmak olsa da finans uzmanları bu olasılığı son derece düşük görüyor.

Öte yandan Yunan hükümetinin,  resmi kreditörlerin şartlarını 5 Temmuz’da referanduma götürmesi ve buna bağlı çıkacak sonuç  ülkede yeni bir siyasi iklimin başlangıcı olabilir. Yunanistan Başbakanı Aleksis Çipras, kreditörlerin Yunanistan’a nakit akışının yeniden sağlanması karşılığında öne sürdüğü koşulların kabul edilip edilmemesiyle ilgili pazar günü yapılması kararlaştırılan halk oylamasında sandıktan “evet” çıkması durumunda başbakanlıktan istifa edeceğini belirtti. İlerleyen dönemde yeni bir ulusal birlik hükümetinin oluşması durumunda IMF dahil olmak üzere,  tüm resmi kreditörlerin yeniden müzakere sürecine başlayabileceği de ihtimaller arasında.

Yunanistan'ın yüzde 60'ı Avro Bölgesi'ne, yüzde 15'i devlet tahvillerine, yüzde 10'u IMF'ye, yüzde 8'i Yunan bankaları ve yabancı bankalar başta olmak üzere diğer kreditörlere, yüzde 6'sı da Avrupa Merkez Bankası'na olmak üzere toplamda yaklaşık 323 milyar avro borcu bulunuyor. 

AA