Büyük Hadron Çarpıştırıcısı'nın (BHÇ) bugün gerçek anlamda çalıştırılmaya başlamasının ardından, bilim adamları evrenin kökenine ait bilgileri önümüzdeki aylar içinde toplamaya başlarken, dünyanın en büyük parçacık çarpıştırıcısın tam güçle faaliyete geçtiğini görmek için beklemek gerekecek.

Deneyi yürüten Avrupa Nükleer Araştırma Merkezinden (ANAM-European Organization for Nuclear Research (Cern) projenin sorumlusu fizikçi Steve Myers, "Big Bang Machine" (Büyük Patlama Makinası) olarak da adlandırılan çarpıştırıcının en yüksek hızına ulaşmasının 2011'i bulması olasılığını dile getirdi.

Fizikte gerçek anlamda ölçebilecekleri yeni sürprizleri görebilmek için ışın parçacıklarının BHÇ'de azami güçle çarpışmalarına kadar beklemek gerekebileceğini belirten Myers, "Çarpıştırıcıda maksimum enerjiye 2011'de ulaşacağız" dedi.

Çarpıştırıcının 14 ay aradan sonra yeniden çalıştırılmasının ardından deneyin bugünkü bölümünde, karşı yönlerdeki düşük enerjili proton ışın demetleri tünelin içinde döndürülmeye başlanmıştı.

Deneyin sonraki aşamalarında enerjinin giderek arttırılacağını belirten Cern, ışın demetlerinin, gelecek yıl 7 teraelektronvolt (TeV-her bir ışın demeti 3,5 TeV, BHÇ'nin en büyük rakibi ABD'nin Chicago kentindeki Fermilab'dakinin 3,5 katı) şiddetinde çarpışmalarına hazırlık için enerjilerinin arttırılacağını bildirdi.

Deney sırasında tünel boyunca ayrı yönlerde iki proton hüzmesi verilecek. İlk kez gözlenecek bu deneyde ışın demetleri ayrı istikametlerde, ışık hızına yakın bir süratle halka şeklindeki tünelde yol alacak. Proton ışınlarının birbiriyle büyük bir enerjiyle çarpışmasının ardından bilim adamları, kozmosun doğasını kavramaya yarayacak yeni parçacıklar görmeyi umuyor.

Bir mikro saniye sürecek çarpışmada, temel element parçacıkları, atom çekirdeklerini oluşturmak için birleşmeye başlamadan önceki Büyük Patlama anındaki koşulların oluşturulması öngörülüyor.

Bilim adamları çarpışma sırasında özellikle teorik fizikteki kütle mantığının temelini oluşturan veya kara maddenin neden yapıldığını anlamaya yarayacak Higgs parçacağı (Tanrı parçacığı) diye adlandırılan parçacıkların varlığının kanıtlarını görmeyi umuyorlar.

14 milyar yıl önce evrenin doğumuna yol açtığına inanılan Büyük Patlama ortamını yaratmayı amaçlayan 10 milyar dolar tutarındaki deneyde Hadron Çarpıştırıcısı, ilk geçen yıl çalıştırılmış, ancak bir ton helyumun tünele sızmasına yol açan elektrik bağlantısı arızası yüzünden sistem kapatılmıştı.

Bu ay başında da bir kuşun düşürdüğü ekmek parçası veya kırıntılarının BHÇ'de "küçük" bir ısınmaya yol açan bir kısa devreye neden olduğu belirtilerek, bunun üzerine sistemin kendini kapattığı açıklanmıştı.
Haber 7