Darbecilere yönelik af ve koruma yasasını 2003 yılında kaldıran Arjantin’in darbeyle iktidara gelen eski diktatörü Jorge Videla, ömür boyu hapis cezasına çarptırıldı. Vilede ile birlikte 30 sanığın işkence ve adam öldürde davasında dönemin Kara Kuvvetleri Komutanı ile 15 eski ordu ve polis yetkilisi de ömür boyu hapis cezasına çarptırıldı. Mağdur yakınları “Bu caniler bir gün gelip hesap vereceklerini hiç düşünmemişlerdi” dedi

BU İLK MAHKUMİYET DAHASI VAR

1976 yılında iş başındaki hükümeti darbeyle devirerek iktidarı ele geçiren Jorge Videla, 1983 yılına kadar devlet başkanlığı görevinde bulunmuştu. Videla, solcu gerillalar ile yandaşlarını hedef alan ve 13 bin kişinin öldüğü kirli savaşın mimarı olarak kabul ediliyordu. Vileda’nın ömür boyu hapis cezasına çarptırılmasına 1976 yılında 31 mahkumun öldürülmesi ve işkence edilmesi neden oldu. Vileda hakkında açılmış çok sayıda cunhta ve faili meçhul davası da Arjantin yargısında görülmeye devam ediyor.

HÜCREDEN ÇIKARDI, ‘KAÇTI’ DEDİ

Söz konusu 31 kişinin, ordunun darbeden sonraki aylarda iktidarını sağlamlaştırdığı süreçte, sivil hapishane hücrelerinden çıkarılarak “kaçmaya çalışırken vuruldukları” belirtiliyor. 85 yaşındaki Videla, iktidarı döneminde yapılanları, Arjantin halkının Marksist bir devrimi önleme talebinde bulunduğunu iddia ederek savunuyordu. 85 yaşındaki Videla, 2 yıldır askerî cezaevinde bulunuyordu.

17 KİŞİYE MÜEBBET HAPİS ÇIKTI

30’u aşkın sanığın yargılandığı davada Videla ile birlikte eski Kara Kuvvetleri Komutanı Luciano Benjamín Menéndez de hüküm giydi. Videla’dan bir gün önce de aynı dava kapsamında yargılanan 15 eski ordu ve polis yetkilisi ömürboyu hapse çarptırıldı. Mahkemenin eski dikdatör Videla’yı ömür boyu hapis cezasına çarptırması salonda bulunan mağdur yakınlarını sevince boğdu. Birbirlerine sarılıp gözyaşı döken mağdur yakınları, Videla ve ekibine de hakaretler yağdırdı.

DAHA ÖNCE AF KURTARMIŞTI

Arjantin’de askerî cunta döneminin ilk mahkumiyeti 1985 yılında verildi. 1989-1990 yılları arasında işbaşında olan eski Devlet Başkanı Carlos Menem, 1990’da eski askerî suçluları affetti. Ancak, cunta döneminde çocuk kaçırmak suçundan mahkum olan eski subaylar af kapsamının dışında bırakıldı. 66 kişinin öldürülmesi, yüzlerce kişinin kaçırılması ve işkence görmesi suçlarından 1985’te ömür boyu hapse mahkum olan darbeci Videla da aftan yararlananlar arasındaydı. 1998’de tekrar göz altına alınan Videla önce ev hapsine mahkum edilmiş, 2008’de ise askerî cezaevine konmuştu.

Türkiye’de soruşturmayı kim yapacak?

Türkiye’de son darbenin mimarları, 12 Eylül’de yapılan anayasa değişikliğine kadar Anayasa’da yer alan bir geçici madde ile “yargılanamaz” zırhına bürünmüştü. Darbenin mimarı Kenan Evren ile birlikte darbede ve darbe sonrası yönetimde yer alanlar, o süreçte yaşanan insanlık suçlarından dahi yargılanamıyordu. Referandumla darbeciler koruyan Anayasa zırhı kaldırıldı.

ÖZEL YETKİLİ ‘GÖREVSİZLİK’ VERDİ

Referandumun ardından çok sayıda sivil toplum kuruluşu, yargıya başvurarak 12 Eylül askeri darbesinin mimarlarının yargılanmasını için suç duyurusunda bulundu. Darbecilerle ilgili suç duyuruları üzerine ‘Anayasa düzeni yıkmak, insanlığa karşı suç işlemek’ suçlamasıyla inceleme başlatan Ankara Özel Yetkili Cumhuriyet Başsavcı Vekili Hamza Keleş, yetkisizlik kararı vererek, dosyayı Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı’na gönderdi.

SAVCI İNCELEMEYİ SÜRDÜRÜYOR

Başsavcıvekili Keleş, ‘görevsizlik’ kararına özel yetkili mahkemelerin 1984 yılında kurulmasını ve bu tarihten önceki suçlara bakamayacağını gerekçe yaptı. Bu karar üzerine suç duyurularıyla ilgili inceleme Ankara’daki düz savcılıkça sürdürülüyor. Darbenin lideri Kenan Evren ile 5 kişilik Milli Güvenlik Konseyi üyelerinden Nejat Tümer ve Tahsin Şahinkaya halen hayatta. Konsey üyelerinden Sedat Celasun ve Nurettin Ersin ise öldü.

Yargı kendi bulacak

Adalet Bakanı Ergin, darbecilerin yargılanmasıyla ilgili olarak “Bu şikayetlere suç duyurularına bakacak olan organ konusunda bir yetkisizlik kararı verildi. Bu yetkisizlik sorununu çözümü süreci işliyor şu anda. Dolayısıyla yargı makamları kendi arasında yetkili makamı bulacaklar. Ondan sonra zaman aşımına ilişkin itirazlar öngörüler değerlendirilecek. Bundan sonra söz, soruşturma ve kovuşturma organlarınındır. Yargı organları kendi arasında yetkili makamı bulacaktır” dedi.

‘Hesap vereceğini düşünemedi’

Arjantin tarihinin en karanlık dönemi olan ‘Kirli Savaş’ın mimarı Videla hakkında verilen hüküm, cunta liderlerini yargı karşısına çıkarmak için yıllardır zorlu bir hukuk mücadelesi mücadele veren kurbanların yakınları tarafından büyük sevinçle karşılandı. Mahkeme salonunu dolduran onlarca kişi, cunta döneminde katledilen yakınlarının siyah beyaz resimlerinin yer aldığı tişörtler giyerek, sanık sandalyesindeki darbe liderlerine ‘katiller’ diye bağırdı. Bir mağdur yakını “Bu caniler bir gün hesap vereceklerini düşenmemişlerdi” diye gözyaşı döktü. Yıllar süren çalışmaların ardından hazırladığı dosyalarla Videla ile diğer cunta liderlerinin yargılanmasında çok önemli rol üstlenen eski Devlet Başkanı Raul Alfonsin’in oğlu Ricardo Alfonsin, Videla’dan ‘şeytanın ta kendisi’ olduğunu belirterek “İşkenece emri veren, tecavüz emri veren ve askerlere öldürün emri veren oydu” dedi.

Star