Hasan Hüseyin Kemal'in röportajı:

. . .

İktisat Risâlesi’nden yola çıkarak hazırladığınız bir kitap önümüzdeki günlerde piyasaya çıkacak. Biraz bu kitaptan bahseder misiniz?

İktisat Risâlesi’ni bugünkü çağdaş ekonomi kavramlarıyla incelemeye çalıştım. Bugünkü ekonomik sistemin eleştirisini yaparken iktisat Risâlesi’nden çözüm yollarını göstermeye çalıştım.

İktisat Risâlesi tüketici alışkanlıklarına hapsedilir. Siz burdan bugünkü ekonomik sistemi eleştiren yeni bir kurumsal yapıyı nasıl öngördünüz?

Evet dediğiniz gibi profesör düzeyindeki Nur talebeleri bile İktisat Risâlesi’ni tüketici alışkanlıklarını inceliyor diye bir kenara koymuş. Ben bu anlayışı kırmak istedim. Bence Said Nursî’nin öngördüğü sistem Batı modelinden tamamen farklı. Sadece reel sektöre dayanan bir sistem.

Nasıl bir liberal sistem?

Kapitalist sistem kaynak meselesidir. Bu sistem beynimizi “İnsanın sonsuz ihtiyacı vardır ancak kaynaklar kıttır” diye yıkıyor. Her ekonomik bahiste bu işleniyor. Bediüzzaman ise kaynakların kıt olmadığını söylüyor. Bu sistem kaynakları hoyratça kullanıyor.

Bediüzzaman’ın bakış açısı nedir bu konuda?

Kaynakların hesaplı bir şekilde kullanılmasını istiyor. Zarurî ihtiyaçlar için kullanılmasını istiyor. Bediüzzaman bu eseri kaleme aldığında zarurî ihtiyaçlar 15 ise bugün 115 olabilir. Bediüzzaman zarurî ihtiyaçlar derken, bunları tâdat edip sınırlamıyor. Günün dinamiğine göre zarurî kavramı değişir, buna olanak tanıyor. Meselâ, bugün için bilgisayar bir zaruret. Ancak bugün süper marketlerde 30 bin çeşit mal var. Bu israf değil mi? Bazı üretimler ihtiyacı karşılamak için yapılmıyor ki. Reklâm sektörü insanlara yalan söylüyor. Esas itibariyle iktisatta bireylerin talebi pazarın talebini oluşturur. Bediüzzaman da bireye Kur’ânî ölçülerle “Yiyin, için, ama israf etmeyin” diyor. Hiçbir verim sağlamayacak şekilde kaynakların heba edilmesini kim savunabilir ki. Avrupa çöpünü kaldıramaz duruma gelmiş. Türkiye’de 4 milyon ekmek çöpe gidiyor... Reklâmlar yoluyla istekler sınırsız izlenimi yaratılıp, insanları kandırıyorlar.

Sizin bu ifadeleriniz okuyan liberalizmi değil, devletin müdahale etmesi gereken bir yapıyı çıkarır. Ne dersiniz?

Kontrollü olmak zorunda. Devlet kontrolünden ziyade insanın yönlendirilmesine dayanır. Bediüzzaman’ın ekonomik modeli. Bugünkü haliyle piyasa kontrolsüz mü? Ama yanlış noktalardan ve yanlış kurumlar tarafından kontrol ediliyor. Bu yüzden, küresel krizi önlemek için devlet müdahale etmek zorunda kaldı.

Bediüzzaman’ın hangi tesbitleri sizi çok etkiledi?

Çok kısa ve veciz ifadelerle işin özüne inmiş. İktisadın sınırlı kaynak ve sınırsız istek teorisini baştan çürütmüş. Bugünkü olayları mükemmel açıklamış. Batılı makaleleri okuyanlar görür ki akademik olarak dünyanın geldiği noktayı “aç gözlülük”le açıklıyorlar. Bu yedinci nüktede var. Krizin kökenlerinde ceo denen modern şeytanın aç gözlülüğü var. Bediüzzaman israfa yer olmayan, kaynakların yerinde kullanıldığı bir sistemi savunuyor. Bugün İktisat Risâlesinin öngördüklerini aynen yaşıyoruz. Ziraat ön plana çıktı. Aç gözlülüğün ne kadar zararlı olduğu ortaya çıktı. Bediüzzaman “Yedikçe iştihan gider, az yersen çok lezzet alırsın” diyerek marjinal faydayı muhteşem anlatıyor.

SAMİ USLU KİMDİR?

Darüşşafaka Lisesi ve İ.Ü. İktisat Fakültesi mezunu. Sakarya Üniversitesinde MBA Newyork/ABD Irving Trust Co. Bankasında de Uluslararası Bankacılık eğitimi, Londra ve Madrit, bankacılık operasyonları hakkında incelemeler.

İş deneyimi: Halen Sakarya Üniversitesi, Sapanca MYO Öğr. Gör., Zaman Gazetesi ekonomi yazarı, üç enerji sektörü şirketi Yönetim Kurulu Üyeliği, Türkiye İş Bankası Müfettiş ve Dış İşler Müdür Yardımcısı, T. İhracat ve İthalat Bankası Kurucu Genel Müdür Yardımcısı, M. Hanover Trust Co. Genel Müdür Yardımcısı ve A. Vice President, TYT Bank Genel Müdürü, Sümerbank Holding Genel Müdür Yardımcısı, T. Bankalar Birliği Yönetim Kurulu Üyesi, Bakü-Azerbaycan’da Kafkas Bank Kuruluşu Arap Türk Bankası Genel Müdür Yardımcısı, Ar Faktöring Ar Leasing ve Ar Menkul Değerler Şirketlerinin Yönetim Kurulu Başkan V. ve Genel Müdürü, yirmi iki Faktöring ve Finansal Kiralama Şirketinin kurucusu, muhtelif şirketlerde Finans Danışmanlığı, Ekonomi Bakanının Müşavere Heyetinde yer aldı. Üç KOBİ’de Kurumsallaştırma Çalışmaları, iş adamlarına özel İş İngilizcesi dersleri veriyor.

Yeni Asya