İhsan Fazlıoğlu’nu dinliyorum:

“Risale-i Nurlar niçin bu kadar çok etkili? Risale-i Nurlar’ın en çok etkilediği tabibler ve mühendisler. Sosyal bilimci ve ilahiyatçı etkilenmez. Neden? Risale-i Nurlar’ın en büyük özelliği kabak pozitivizm dediğimiz Newtoncu naturalizmin ortaya çıkardığı sorunları ortalama kültür seviyesine göre cevaplandırması, çözüme kavuşturan metinler olması. Çok önemli ve etkili oluyor. Mesela Osmanlı dönemi aydınlarından özel olarak ateizme reddiye yazan ve doğa kavramını eleştirenler çıkmış. Ama Risale Nurlar’ın en büyük özelliği bu sorunların hepsini ortalama bir insanın anlayabileceği seviyede çözüme kavuşturması. Şu an böyle bir metin yok. Ama Türkçesi bozuk, kendisi diyor.”

İnsaflı ve hakkaniyetli bir yaklaşım. Sosyal bilimci ve ilahiyatçı neden etkilenmesin? Bu peşin bir hüküm değil mi sizce de? Acaba Risale-i Nurların te’siri hocanın dediği gibi ortalama bir okuyucunun kültür seviyesine seslenmesi mi, yoksa başka bir şey mi? Risalelerin genel kitle olarak ilk bakışta avamı muhatap aldığı doğru ama bu sadece avam için yazıldığı ve havassa (entelektüel) hitap etmediği anlamına gelmez. Avam birinci muhataptır ama tek muhatap değil.

Risale-i Nur Külliyatında sadece havassın değil, ehass-ı havassın bile dimağını zorlayan ve zonklayan derin pasajlar mevcut. Onuncu Söz olan Haşir Risalesi, Otuzuncu Söz olan Ene ve Zerre Risalesi, Yedinci Şua olan Ayet-ül Kübra, Otuzuncu Lem’a olan Esma-i Sitte Risalesi, Üçüncü Şua olan Münacat Risalesi bunlardan sadece birkaçı.

Bunlar en müdakkik âlimlerin bile bazı zaman tam olarak anlamaktan ve kavramaktan aciz kaldığı çok derin, çok vecihli, çok remizli ve nükteli metinler. Risale-i Nurlar bir yönüyle Kuran-ı Kerim’e ayna oldukları için en zeki bir âlim ve ârife hitap ederken dahi avamı unutmaz, onların da hissesini hesaba katar. İrşadın tabiatı bunu gerektirir çünkü.

Risale-i Nuların kıymeti sadece kaba ateizm ve Newtoncu naturalizme cevap vermesi değil, ârif yazarımız Yusuf Kaplan’ın deyişiyle bütün İslami irfanı bir başına hem temellük etmesi, hem temessül etmesi. Yani zülcenayheyn (çift kanatlı) olması. Tarihte ve günümüzde İslami irfanı ve mûktesebatı temellük eden eser çok ama temessül eden eser, bilhassa günümüzde Fazlıoğlu hocanın da dediği gibi Risale-i Nurlar’dan başka yok. Bu mübalağa değil, bir hakkı layıkıyla teslim etmektir yalnızca.

Risale-i Nurların Türkçesi’nin bozuk olduğunu söyleyenleri basit bir test yapmaya davet ediyoruz: Lütfen en çok güvendikleri edebi bir nesir parçasını alsınlar (bu Süleyman Nazif, Yahya Kemal, Tanpınar, Necip Fazıl, Kemal Tahir, Cemil Meriç, İsmet Özel olabilir hiç fark etmez) bir de risalelerden mesela Haşir Risalesi’nden bir hakikat veya Münacat Risalesi’nden bir bölüm alsınlar, ikisini okuyup insafla karşılaştırsınlar. Mezkûr yazarları yıllarca okumuş biri olarak şunu kesin olarak söyleyebilirim ki Risale-i Nurlar -edebilik açısından- hepsini geçemese de hiçbirinden geri kalmaz.

Şunu daima merak etmişimdir: İhsan Fazlıoğlu, Dücane Cündioğlu, Atasoy Müftüoğlu, Mustafa İslamoğlu, Mustafa Öztürk gibi bir parça entelektüel yönleriyle temayüz etmiş simalar bütün önyargılarından azade bir şekilde ellerine bir Onuncu Söz’ü veya Otuzuncu Söz’ü alıp teenni ile okusalar neler hissedecekler acaba? Üçüncü sınıf batılı bir yazarın yazdığı bozuk bir metni anlamak için sarf ettikleri mesainin yarısını bu toprakların bağrından çıkmış bir irfan ve marifet çeşmesi olan Risale-i Nurlar’a sarf etseler dünya mı yıkılır?

Böyle bir ön-şartla Risale-i Nurlar’a eğilseler önceki peşin hükümlerinin yüzde yüz değişeceğinden eminim. Risale-i Nurlar yıllardır Türk entelektüel camiasında yetim muamelesi görmeye devam ediyor maalesef! İntelijansiyamız risaleleri ve Bediüzzaman’ı karantinaya almış gibi. Bu kuşatmayı merhum Cemil Meriç ve Şerif Mardin bile kırmaya muvaffak olamadı. Ama sonuçta kaybeden bahtsız intelijansiya oluyor, Risale-i Nurlar değil.