ABD’de üç tür fitalatın çocuk oyuncaklarında ve çocukların kullandığı malzemelerde yüzde 0,1 oranının üzerinde kullanılmasını yasaklandı. Tüp Bebek, Üreme İmmünolojisi ve Cerrahisi Uzmanı Op. Dr. Halit Fırat Erden, “En yüksek oranda maruz kalan annelerin çocuklarının IQ değerlerinin 7 puan daha düşük çıktı.” dedi.

Yeni bir araştırma, anne karnında plastik maddelerde yaygın olarak kullanılan yüksek miktarlarda iki kimyasala maruz kalmış olan çocukların daha düşük IQ seviyesine sahip olma riskinin yüksek olduğunu gösterdi. Di-n-bütil fitalat (DnBP) ve di-izobütil fitalat (DiBP) bileşikleri fitalatlar adı verilen bir kimyasal maddeler sınıfındadır ve çeşitli ev eşyalarının üretiminde kullanılmaktadır.

New York’ta yapılan çalışma, çocukların doğum öncesinde fitalatlara maruz kalmaları ve sonraki gelişimleri arasında bağlantı kuran ve sayıları artmaya başlayan önemli araştırmalardan biridir. Tüp Bebek, Üreme İmmünolojisi ve Cerrahisi Uzmanı Op. Dr. Halit Fırat Erden, “Bu doğum öncesinde fitalatlara maruz kalma ve okul çağındaki çocuklar arasında bir ilişki olduğunu ortaya çıkaran ileriye yönelik ilk çalışmadır.” dedi.

7 puan daha düşük zekâ seviyesi

“ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezlerine göre fitalatlar plastik malzemeleri daha esnek yapmak ve kolaylıkla kırılmalarını önlemek amacıyla kullanılmaktadır. Fitalatlar plastiği daha esnek yapmak için, yapıştırıcı ve kozmetik katkı malzemeleri olarak, hava temizleme ve temizlik ürünlerinde, spreylerde kullanılır. Factor-Litvak ve çalışma arkadaşları, hamileliklerinin son döneminde idrarlarında fitalat testi yapılan 328 annenin 7 yaşındaki çocuklarına IQ testi yaptı. Araştırmacılar, DnBP ve DiBP maddelerine en yüksek düzeyde maruz kalan annelerin çocuklarının IQ seviyelerinin en düşük düzeyde maruz kalan annelerin çocuklarına göre ortalama yedi puan daha düşük olduğunu buldu. Bulgular ayrıca, bu iki kimyasala yüksek düzeyde maruz kalan çocukların bilgiyi işleme hızlarının, işler belleklerinin ve algısal muhakemelerinin daha düşük seviyelerde olduğunu gösterdi. Algısal muhakeme, kişinin sözel olmayan bilgiyi gözünde canlandırabilme ve anlama yeteneğidir.

Bunun yanı sıra, DiBP maddesine en yüksek düzeyde maruz kalan çocuklarda sözel kavrama becerisinin daha düşük olduğu görüldü. Araştırmacılar ayrıca bütilbenzil fitalat (BBP), di-2-ethilheksil fitalat (DEHP) ve dietil fitalat (DEP) olmak üzere üç farklı fitalata maruz kalmanın etkilerini de incelediler – ancak BBP maddesine maruz kalma ile bağlantılı olan daha düşük algısal muhakeme dışında bir fark göremediler. Sonuçlar, 10 Aralık’ta PLOS ONE dergisinde yayınlandı. Buradan fitalatların çocukların gelişimi üzerindeki olumsuz etkilerden sorumlu olduğu gibi kesin bir sonuca varılmıyor. Ancak sayıları gün geçtikçe artan araştırmalar fitalatların daha önce düşünüldüğü kadar güvenli olmadığını ve bu kimyasallara maruz kalma seviyelerini düşürmek için ülke geneline önlemler alınması gerektiğini göstermektedir.

Amerika’da oyuncaklarda yasaklandı

ABD Kongresi’nin üç tür fitalatın çocuk oyuncaklarında ve çocukların kullandığı malzemelerde yüzde 0,1 oranının üzerinde kullanılmasını yasaklandı. Bunlar, bu çalışmada incelenen BBP, DEHP ve dibütil (DiBP ve DnBP dahil olmak üzere) fitalatlardır. Küçük çocukları korumak amacıyla tedbir niteliğindeki bu düzenlemelere rağmen, hassasiyetin en fazla olduğu anne karnındaki fetusun gelişimi süresi için herhangi bir düzenleme getirilmemiştir. Piyasada bu maddelerin yerine kullanılabilecek bazı bileşikler var, ancak bildiğimiz kadarıyla bu maddeler kapsamlı olarak incelenmemiştir. Factor-Litvak, fitalatların tüketici ürünlerinde çok yaygın olarak kullanıldığı için bu bileşiklere maruz kalmaktan tamamen kaçınmak zor ancak maruz kalma düzeylerini azaltmak için birtakım tedbirler alınması gerekiyor.

* Yiyecekleri mikrodalga fırında plastik kaplar içinde ısıtmaktan ve temizlik malzemeleri, hava temizleme ürünleri ve kişisel bakım ürünleri gibi kokulu ürünleri kullanmaktan mümkün olduğu kadar kaçının.

* Fitalatların yanı sıra BPA (bisfenol A) içerdiği için #3, #6 ve #7 olarak etiketlenen plastikleri kullanmaktan kaçının ve yiyeceklerinizi plastik yerine cam kaplarda muhafaza etmeye özen gösterin.

* Ayrıca hangi ürünlerde fitalat olduğunu belirtmek üzere etiketlerde değişiklik yapılması için yaptırım getirilmeli veya hangi tip ürünlerin fitalat içerebileceği konusunda kısıtlamalar koyulmalıdır.

Zaman